Birtingur - 01.06.1966, Blaðsíða 21

ATLI HEIMIR SVEINSSON: MENGI
Mengi var samið á nokkrum dögum í vor sem
leið. Ég held mér ha£i tekizt að nota píanóið
öðruvísi en áður hefur verið gert. Mér finnst
að í þessu verki sé píanóið svolítið meira en
píanó. Ég held að Mengi hljómi allt öðruvísi
en það, sem manni dettur vanalega í hug þeg-
ar maður heyrir orð eins og „nútímatónlist“,
„framúrste£nutónlist“, „tólftónatónlist" o. s.
frv.
Píanóið er aðallega notað sem laglínuhljóð-
færi, hljómar eru fáir, og ef þeir koma fyrir
eru þeir stuttir eða leysast strax upp. Ég notaði
dauf spennulítil tónbil, jafnvel áttundir. Mér
leiðast hræðilega þessar eilífu litlu og stóru
tvíundir, stóru sjöundir, litlu og stóru níund-
ir, sem voru yndislegar hjá Webern en í hönd-
um þeirra sem stæla hann eru þessi tónbil, eins
og ég sagði áðan, hræðileg vegna ofnotkunar.
Mengi er ótónfast verk — það stendur ekki í
neinni tóntegund, en það er á stundum næst-
um því í einhverri tóntegund — og þó. Endur-
tekningar eru einkennandi fyrir Mengi, bæði
eru einstakir tónar endurteknir, allt að 67
sinnum, og smágrúppur. Eftir því sem líður á
Verkið aukast endurtekningar — verkið „stöðv-
ast“ — það kemst ekki áfram — því hlýtur að
ljúka — snjóbolti veltur niður brekku og hleð-
ur meir og meir utaná sig. í mínum eyrum
hafa endurtekningar sérstakt seiðmagn, það
getur verið leiðinlegt að heyra alltaf það sama,
en leiðinlegir hlutir verða skemmtilegir e£
maður fæst nógu lengi við þá, það þarf aðeins
að endurtaka nógu oft.
í sumar útsetti ég Mengi fyrir hljóðfærasveit.
Útsetning er kannski ekki rétta orðið, en hin
hljóðfærin gera eins konar athugasemdir við
píanóröddina. Píanóröddin er Mengi 1, verk í
mínum stíl, í sínum stíl — vonandi. Selló kem-
ur til sögunnar og er sú rödd í stíl Cage, Paiks
og þeirra, með tilheyrandi nótnaskrift. Rödd
fyrir tvær fiðlur er í expressjónistískum tólf-
tónastíl. Fagottinn spilar að mestu á finnn-
tónaskala kínverska keisararíkisins og tvær
básúnur flytja 13du aldar organum, kirkju-
söng miðaldanna. Fjórir söngvarar eru notaðir
og syngur sópraninn kólóratúr, altinn hinn
þekkta sígræningja Arrividerci Roma, tenór-
inn resitatív og aríu og bassinn endurtekur í
sífellu dýpsta tón sem hann getur sungið. Raf-
magnsorgel eða harmóníum flytur lútherskan
sálm í stíl Bachs, harpan er með impressjón-
istiskar fígúrur og hljóma, tónband flytur
svæsna raftónlist og slagverkið stælir negra-
trommur og marsrítma. Allir eru þessir stílar
nokkuð „skrumskældir" svo um beinar stæl-
BIRTINGUR
19