Birtingur - 01.06.1966, Blaðsíða 30

miklu rússnesku skáld komu mér til hjálpar,
fordæmi þeirra sannfærði mig um að baráttu-
skáldskapur getur verið innilega lýrískur
fremur en nokkur annar, ef hann er ortur af
falslausu veglyndi. Þegar landar manns lifa
erfiða tíma, nálgast það siðleysi að yrkja ein-
göngu um náttúruna, konur eða lífsþreytu.
Og þetta voru erfiðir tímar fyrir rússa.
Læknarnir sem handteknir höfðu verið út af
„samsærinu" voru látnir lausir.
Almenningur varð sem steini lostinn við
fregnina, yfirleitt höfðu menn trúað því, að
þeir væru sekir. Hin auðtrúa rússneska þjóð
var farin að skilja að of mikið traust gat verið
hættulegt.
Ég sá hræfuglsandlitið á Bería klesst upp við
rúðuna í lúxusbílnum, hálffalið bak við trefil,
þegar hann ók í hægðum sínum meðfram
gangstéttarbrúninni til að leita sér að kven-
manni fyrir nóttina. ... Sami maðurinn gekk
fyrir fólk og hélt yfir því hjartnæmar ræður
um kommúnisma.
Kúlan sem lenti í höfði Bería þjónaði rétt-
lætinu — en hvað hún kom of seint! Því miður
er réttlætið sú lest sem næstum alltaf er á eftir
tímanum.
Fangar sem fengið höfðu leiðréttingu mála
sinna og komu úr fjarlægum fangabúðum fóru
nú að sjást í Moskvu. Með þeim bárust fregnir
um það gífurlega óréttlæti sem hafði átt sér
stað.
Fólk var hugsi, þykkjuþungt. Það var spcnna
í loftinu alls staðar. Og ekki dró úr þeirri
spennu við ræður Malenkovs, manns með
kvenlegt andlit og tilgerðarlegt orðfæri, sem
flutti mönnum fagnaðarboðskap um aukin
matvæli, fatnað og saumavörur.
„Setjum nú svo, að við étum yfir okkur af
rjómabollum og klæðumst nýjum fötum,
hvert ættum við þá að fara í þeim?“ Verka-
manninum, nágranna okkar, var skemmt.
Það sem fólk vildi var að einliver talaði við
það opinskátt og í alvöru um það, hvernig það
ætti að lifa. Það hafði aldrei einskorðað hug-
myndina „að lifa“ við mat, fatnað og hús-
næði. Fyrir þeim hafði það „að lifa“ jafnan
fólgið í sér „að trúa“.
Það var eitthvað mjög mikilvægt sem þurfti
að segja við fólk, en ég skildi ekki enn hvað
það var og vissi hvorki upp né niður í neinu.
Kannski ríkti þetta ráðaleysi aðeins í Moskvu,
í ólgu stjórnmálaviðburðanna sem þar ráku
hver annan. Kannski mátti finna frið og and-
legt jafnvægi í afkimum Rússlands. Ég fór
með lestinni til Zima. Ég var að flýja mínar
eigin áhyggjur og kvíða. En það voru þessar
sömu hugsanir og kvíði sem ég fann hjá verk-
fræðingunum og búfræðingunum sem voru
mér samferða í lestinni. Og þegar ég kom til
28
BIRTINGUR