Birtingur - 01.06.1966, Blaðsíða 27

ÉVGÉNÍ ÉVTÚSJENKO: KAFLI ÚR SJÁLFSÆVISÖGU
Hinn 5. marz 1953 gerðist atburður sem hristi
Rússland að grunni — andlát Stalíns. Már var
næstum Ógerlegt að hugsa mér hann dáinn,
SVO samgróinn hafði hann veriS lífi okkar.
Þjóðin var eins og lömuð. Fólk var alið upp i
þeirri trú, aS Stalín væri hvers manns forsjá,
og nú stóð það uppi ruglað og ráðþrota, þegar
það hafði hann ekki lengur. Allt Rússland
grét. Það gerði ég líka. Við grétum í einlægni
af sorg og kannski einnig af ótta við framtíð-
ina.
Rithöfundar héldu fund, þar sem skáld lásu
upp kvæði sín og hylltu Stalín, svo klökkir að
þeim var erfitt um mál. Tvardovskí, stór og
kraftalegur maður, flutti þarna kvæði skjálf-
andi röddu.
Ég gleymi því aldrei, þegar ég fór til að sjá
kistu Stalíns.
Ég stóð í mannfjöldanum á Trúbnaja-torgi.
Andgufan frá þúsundum fólks sem þjappaðist
þarna saman var svo þétt, að skuggarnir af
nöktum marz-trjánum sáust flökta á henni.
Það var furðuleg og hræðileg sjón. Nýir fólks-
straumar runnu í þetta mannhaf aftanfrá og
juku þrýstinginn svo úr varð óhugnanleg
hringiða. Ég sá, að ég var að berast með
straumnum beint á umferðarljós. Stólpinn
færðist stöðugt nær. færðist stöðugt nær. Allt
í einu sá ég unga stúlku kremjast upp að
stólpanum. Andlit hennar var afmyndað af
skelfingarópi sem heyrðist ekki fyrir öskrun-
um og stununum í öllum hinum. Ég barst
með straumnum að stúlkunni; ég heyrði það
ekki, heldur fann með líkama mínum, hvern-
ig veik bein hennar moluðust upp við stólp-
ann. Ég lokaði augunum í hryllingi, gat ekki
afborið að horfa á barnslega blá augun þrýst-
ast æðislega út úr höfðinu, og svo var mér
sópað þar framhjá. Þegar ég leit aftur við, sást
stúlkan hvergi. Hún hlaut að hafa troðist und-
ir. Nú var það einhver annar sem klemmdist
upp að stólpanum, líkaminn undinn og Iiand-
leggirnir útbreiddir eins og hann héngi á
krossi. Rétt í þessu fann ég að ég tróð á ein-
hverju mjúku. Það var líkami manns. Ég lyfti
fótunum og barst áfram með straumnum.
Lengi var ég hræddur við að stíga aftur til
jarðar. Fólkið þjappaðist meir Og meir saman.
Það bjargaði mér, hvað ég var langur. Lág-
vaxið fólk var blátt áfram kæft. Við lentum í
sjálfheldu milli húsveggja á aðra hönd og
flutningabíla frá hernum á hina.
„Færið bílana!“ hrópaði fólk. „Burt með
bílana!"
„Ég get það ekki. Ég hef engar fyrirskip-
anir,“ kallaði kornungur, ljóshærður lögreglu-
þjónn alveg ráðalaus frá einum bílnum og lá
RIRTINGUR
25