Birtingur - 01.06.1966, Blaðsíða 29

Ég var ekki að skrökva að móður minni. Það
var vissulega Stalín sem ég hafði séð,
Þennan dag urðu þáttaskil í lífi minu og þar
með einnig í skáldskap mínum.
Eg skildi, að enginn var til að hugsa fyrir okk-
ur nú, ef það hafði þá nokkurn tfma verið. Ég
skildi, að nú þurftum við að hugsa svo um
munaði. ... Ég fór að finna til ábyrgðar, ekki
aðeins á sjálfum mér, heldur öllu landi okk-
ar, og ég fann þunga þessarar ábyrgðar hvíla
á mér eins og farg. Ég vil ekki segja að ég hafi
á augabragði gert mér grein fyrir allri sök
Stalíns. Ég hélt ennþá áfram að dýrka hann
að vissu marki. Margir af glæpum Stalíns voru
enn ekki kunnir. En eitt var mér deginum
ljósara — nú voru fram komin í Rússlandi
mörg aðkallandi vandamál og að skjóta sér
undan því að leysa þau var í sjálfu sér glæp-
samlegt. Svo ég braut heilann um skáldskap
— bæði minn eigin og rússneskan skáldskap
yfirleitt.
Rússneskur skáldskapur hefur alltaf haft,
kannski meira en nokkur annar, félagslega
taug. Rússnesk skáld hafa alltaf verið andleg
ríkisstjórn síns lands. Púskín sem réð yfir fín-
ustu blæbrigðum tilfinninga, gat einnig ort
svíðandi ádeiluljóð. Hann orti einnig: „Með-
an við logum enn af frelsisþrá / og meðan
hjörtu vor ástunda sæmd / þá skulum við,
vinur, helga ættjörðinni / frábærustu afrek
vorrar andagiftar." Petta var byltingarsinnuð
stefnuyfirlýsing fyrir hið unga, framfarasinn-
aða Rússland þess tíma og sú stefnuyfirlýsing
gildir enn fyrir rússneska æsku. Harðstjórar
Rússlands hafa alltaf haft góðar og gildar
ástæður til að hræðast skáld þess. Þeir voru
hræddir við Púskín, síðan Lermontov, síðan
Nékrasov. Nékrasov bjó einu sinni til slagorð:
„Þú getur verið skáld eða ekki skáld / en
þjóðfélagsþegn verðurðu að vera.“
Jafnvel Blok, þessi seiðmagnaði lýriker, hætti
að fást við ráðgátu konunnar til að fara spá-
mannlegum orðum um land sitt. Loks náði
þessi erfðavenja sinni risavöxnu, byltingar-
kenndu fyllingu í Majakovskí: „Ég vil að
penninn jafnist við byssusting.“
Orðið „skáld" hefur í eyrum rússa sama hljóm
og orðið „baráttumaður". Rússnesk skáld
voru alltaf baráttumenn fyrir framtíð lands
síns og fyrir réttlæti. Skáldin hjálpuðu Rúss-
landi til að hugsa. Skáldin hjálpuðu Rússlandi
í baráttunni við harðstjórana.
Þegar svo Rússland, eftir lát Stalíns, lifði erf-
iða tíma innra með sér, sannfærðist ég um, að
ég hafði engan rétt til að hlúa að mínum
japanska einkagarði í skáldskapnum. Og hin
birtingur
27