Vera - 01.12.1983, Blaðsíða 34

Nýtt form á heilsugæslu
Á árinu 1973 var mörkuð sú stefna í heilbrigðis-
málum, að heilbrigðisþjónusta utan sjúkrahúsa
skyldi fara fram á heilsugæslustöðvum. Þessi stefna
var ítrekuð á árinu 1978, með lögum nr. 57 um heil-
brigðisþjónustu.
Áður hafði gilt sú stefna í almennri heilbrigðisþjónustu
hér á landi að sjálfstæðir einyrkja læknar, heimilislæknar,
sinntu almennri læknisþjónustu utan sjúkrahúsa. Með
heilsugæslustöðvum var hins vegar stefnt að því að
sinna almennri læknaþjónustu með samvinnu sérþjálf-
aðs starfsliðs á hinum ýmsu sviðum heilbrigðismála. Á
heilsugæslustöð væri auk þess góður aðbúnaður og
tækjakostur fyrir starfsemina.
Síðan 1972 hafa verið byggðar heilsugæslustöðvar
um allt land, en um 3/4 hlutar þeirra eru á stöðum þar
sem íbúar eru færri en 1500.
Lögð var áhersla á að hraða uppbyggingu stöðvanna á
þeim svæðum þar sem þörfin var talin brýnust, þ.e. í
dreifbýlinu. Þannig er nú heilsugæslustöð í Hveragerði,
Selfossi, Hellu, Hvolsvelli og Vík í Mýrdal og vel vandaðtil
þeirra allra í húsnæði og tækjum, því huga varð að fram-
tíðinni við hönnun stöðvanna.
Reykjavík í dag
Þörfin var talin minni fyrir íbúa höfuðborgarsvæðisins,
og eru í dag aðeins starfræktar heilsugæslustöðvar fyrir
lítinn hluta íbúa á fjórum svæðum í borginni, heilsu-
gæslustöðin við Egilsgötu, heilsugæslustöðin í Foss-
vogi, heilsugæslustöðin við Asparfell og heilsugæslu-
stöðin í Árbæ.
Læknaþjónustunni utan sjúkrahúsa hefur að mestum
hluta verið sinnt af heimilislæknum, svokölluðum núm-
eralæknum sem þegið hafa laun númerakerfis sjúkra-
samlaga, fengið greitt fyrir hvert númer skráð á við-
komandi lækni, án tillits til þess hvort sjúklingurinn þurfi á
lækni sínum að halda eða ekki.
Kerfisbreyting
Á árinu 1981 skipaði þáverandi heilbrigðis- og trygg-
ingaráðherra nefnd skipaða fulltrúum ríkis og borgar svo
og lækna til að fjalla um fyrirkomulag heilsugæslu í
Reykjavík. Var nefndinni falið að finna leiðir til að leggja
niður númerakerfi í Reykjavík sem almenn samstaða
gæti tekist um og vinna að því að slíkt samkomulag
næðist á milli hlutaðeigandi aðila. Núverandi númera-
kerfi hefur verið talinn einn helsti þröskuldur fyrir því að
breyta alfarið yfir í heilsugæslukerfi, þar sem launakjör
heilsugæslulækna eru frábrugðin launakjörum númera-
lækna. Hefur þetta valdið andstöðu nokkurra heimilis-
lækna við kerfisbreytinguna, sem m.a. hefur lýst sér í því
að skráning samlagsmanna hefur orðiö minni og hægari
á heilsugæslustöðvar en ráð hafði verið fyrir gert.
Nefndin skilaði frá sér skýrslu um málið í júlí 1982, sem
fól í sér grundvöll að samkomulagi.
Tillögur nefndarinnar voru þær að tiltekinn dag, (D-
dag) yrði númerakerfi heimilislækninga lagt niður og
þess í stað tekið upp heilsugæslukerfi.
- Þeir læknar sem 3 ár eða lengur hafa gegnt heimilis-
lækningum í Reykjavík sem aðalstarfi verði opinberir
heilsugæslulæknar á þeim degi, efþeirkjósi.
- Launakjör númeralækna, sem kjósa að gerast heilsu-
gæslulæknar verði skv. kjarasamningum heilsu-
gæslulækna, eins og þeir eru hverju sinni.
- Þeir númeralæknar, sem kjósa að gerast heilsu-
gæslulæknar, skuli öðlast viss opinber lífeyrisréttindi
á D-degi.
- Rekstraraðili heilsugæslustöðva í Reykjavík taki að
sér það hlutverk að sjá þeim númeralæknum sem
kjósa að gerast heilsugæslulæknar fyrir starfsað-
stöðu.
- Heilsugæslustöðvar í Reykjavík kaupi nýtileg lækn-
ingaáhöld og innréttingar, sem númeralæknar vilja
selja á sanngjörnu verði.
- Þeim númeralæknum sem ekki gerast heilsugæslu-
læknar eftir þessu samkomulagi, eða hætta störfum
sem heilsugæslulæknar fyrir aldurs sakir, sé heimilt
að halda áfram heimilislækningum. Þessir læknar
verði skráðir sérstaklega og hljóti sérstök laun frá hinu
opinbera fyrir unnin verk auk þeirra greiðslna sem þeir
innheimta af sjúklingum.
- Ríkið og Reykjavíkurborg geri með sér samkomulag
um skiptingu kostnaðar vegna þeirra þátta heilsu-
gæsluþjónustu, sem Reykjavíkurborg sinnir nú, en
falla undir starfssvið heilsugæslustöðva eftir D-dag.
Borgarstjórn Reykjavíkur samþykkti á fundi sínum í
upphafi þessa árs að D-dagur yrði 1. janúar 1984.
Hér er fyrst og fremst um að ræða stjórnkerfislega
breytingu, sem snertir hinn almenna borgara ákaflega
lítið.
Breytingin er ekki í því fólgin að vakna einn daginn við
það að gamli heimilislæknirinn sé hættur, og einhver
annar kominn í hans stað. Hún er fólgin í því að kostn-
aðurinn vegna heilbrigðisþjónustu flyst yfir á ríki og borg
og stjórn hennar sömuleiðis.
í Reykjavík eru nú u.þ.b. 30 númeralæknar starfandi.
Þeir geta ákveðið að ganga inn í framangreint samkomu-
lag, sem breytir launakjörum þeirra og rekstrarfyrirkomu-
lagi á stofu. Eða þeir geta ákveðið að standa utan vlð
samkomulagið. Hvorn háttinn sem þeir velja, halda þeir
sínum sjúklingahópi.
Uppbygging heilsugæslustöðva í Reykjavík gerist ekki
á einni nóttu, heldur er þetta margra ára og áratuga
áætlun. Kerfisbreytingin n.k. áramót er aðeins einn
áfangi á þeirri leið.
Lára V. Júlíusdóttir