Vera - 01.07.1984, Qupperneq 29

Brosandi
land
..Halló elskan,” sagði farþeginn við
ílugfreyjuna, þegar hún fór í þriðja skiptið
fram hjá honum með drykkjarbakkann,
..hvar er brosið þitt hjartagull?” bætti
hann við.
..Ég skal segja þér nokkuð”, sagði flug-
^reyjan, „brost þú fyrst og svo skal ég
brosa til þín, OK?”
>.OK”, sagði farþeginn og brosti sínu
breiðasta.
..Mjög gott hjá þér”, sagði flugfreyjan, "
”°9 nú skaltu halda þessu brosi næstu i
fimmtán mínúturnar, OK?”
Þessi saga, segir í nýrri bandarískri bók,
lýsir því ágætlega, undir hvers lags tilfinn-
lr|gaálagi flugfreyjur eru. Og bætir við:
Þessi farþegi getur raunar verið þakklátur,
Því hann er einn fárra flugfarþega, sem
nýtur þess heiðurs að verða var við raun-
verulegar tilfinningar flugfreyju. Bókin er
eftir félagsfræðinginn A. R. Hochchild og
beitir „The Managed Heart. Commer-
ejslization of Human Feeling” (fjarstýrt
hjarta — mannlegar tilfinningar til sölu?).
Hochchild, hún er kona, kannaði hvað
9erðist, þegar persónulegar tilfinningar
eru skikkaðar til að vera til sýnis og sölu —
°9 eru gerðar að nauðsyn til að halda starfi
e9 launum. í bókinni er spurt m.a. hvort
eikin brosmildi, gleði og vinátta sé heilsu-
sPHlandi!
^m leið og vestræn iðnaðarþjóðfélög
Preast í það að verða þjónustusamfélög,
lesa í ae ríkara mæli við — að mati höfund-
arins — ný störf sem felast í tilfinningaleik-
lmi- I Bandaríkjunum ku þriðjungur allra
s'arfa gera þá kröfu til þeirra, sem störfun-
Um gegna, að þeir séu einatt til reiðu með,
ekki beina starfsgetu, heldur bros á vör,
P e.a.s. geta þeirra í starfinu er undir því
komin, hversu vel þeim tekst að leika glað-
lynda, „ég elska þig” persónu. Helmingur
þessara starfa eru hin hefðbundnu
kvennastörf, svo sem sjónvarpsþulur,
gengilbeina, móttökufreyja, einkaritari,
hárgreiðslukona, einnig félagsráðgjafi,
hjúkrunarkona, kennari o.s.frv. í engum
þessara starfa er leyfilegt að vera fúll í yfir-
bragði eða sýna neikvæð skapbrigði yfir-
höfuð.
Besta dæmið um þetta í Bandaríkjunum
er flugfreyjustarfið, en bandarísku flugfé-
lögin nota ekki hvað síst bros á vör í sí-
harðnandi samkeppninni. Hochchild
kannaði því sérstaklega hvað færi fram á
flugfreyjunámskeiðunum, hver væri
vinnuaðstaða flugfreyjanna og sálræn
áhrif þessa. Hochchild gerði Delta-flugfé-
lagið að sérstöku rannsóknarefni, en það
flugfélag nýtur mestrar virðingar þegar
kemur að persónulegri þjónustu og bros-
mildi flugfreyja og leggur áherslu á þetta
tvennt í auglýsingum sínum. Hún fór á
námskeið ætlað starfsfólki um borð og
voru flestir þátttakendur hvítar konur á tví-
tugsaldri. Meiri hluti námskeiösins fór í að
kenna verðandi flugfreyjum að fela tilfinn-
ingar sínar og falsa. Þeim var kennt að
haga sér líkt og flugvélin væri stofan
heima hjá þeim, þar sem þær væru aö
taka á móti eigin gestum. Þeim var kennt
að líta á erfiða farþega sem smábörn og af-
saka hegðun þeirra sem slíka en jafnframt
að koma f ram við þá sem fullvaxið fólk, svo
dæmi sé tekið. „Aldrei” skrifar Hochchild
„má flugfreyja tengja raunverulega orsök
reiði sinnar í garð farþega við þá lausn,
sem hún þarf að finna á vandanum”, og
aldrei má hún kennaslæmum aðbúnaði á
vinnustað sínum um það neikvæða, sem
upp kann að koma í samskiptum hennar
við farþegana. Takist henni ekki að halda
geðró sinni þrátt fyrir allt það sem hún hef-
ur lært, er henni t.d. ráðlagt að lokasig inni
á klósettinu og sturta niður nokkrum sinn-
um til að vinna á innri spennu. En umfram
allt, „mundu að koma brosandi út af
klósettinu aftur.”
Þessi leikaraskapur, sem krafist er af
flugfreyjum, kemur sér verr fyrir konurnar
en þá karla, sem gegna starfi flugþjóna,
segir Hochchild, en karlar eru um 15% í
þessum störfum í Bandaríkjunum. Karl-
arnir hafa fullt í fangi með að viðhalda karl-
ímynd sinni í svo hefðbundnu kvenna-
starfi. Konurnar hins vegar eru í þeirri að-
stöðu að tilfinningar kvenna eru álitnar
minna virði en karla, þess vegna er síður
tekið tillit til þeirra og það mæðir því meira
á þeim fyrir vikið. Karlmaður, sem lætur í
Ijósi eigin tilfinningar, sýnir e.t.v. með
framkomu sinni við farþegana, að þeir
hafa ekki ævinlega rétt fyrir sér, fær að
vera í friði með þá skoðun sína. Konan
hins vegar, er dæmd dónaleg miklu fyrr.
Eða, í stuttu máli sagt, konunni er ætlað að
leika hina eilífu kvenímynd, karlinum er
aðeins gert að vera hann sjálfur! Þegar til
lengdar lætur, verður flugfreyjubrosið
óbærilegt ok á konunum, sem þeim þó
leyfist alls ekki að varpa af sér — þá verður
þeim einfaldlega sagt upp.
Og afleiðingarnar? í viðtölum höfundar
við yfirmenn flugfélaganna játa þeir að eft-
ir því sem samkeppnin harðnar, fyrst á
milli flugfélaganna og síðan á milli flug-
freyjanna, fjölgi þunglyndistilfellum, og
fíkniefnaneysla aukist, flugfreyjur leiti í sí
ríkara mæli til sálfræðinga og lækna vegna
þessa og vegna svefntruflana og stress-
einkenna annarra. Og sálfræðingur, sem
einkum hefur unnið með flugfreyjum nú í
ein 50 ár, fullyrðir að kynlífsvandamál fær-
ist í aukana hjá þessum starfshópi!
Ms.
(A.R. Hochchild: ,,The Managed Heart, Commer-
cialization of Human Feeling". Univ. of Calif. Press,
Berkeley, L.A.)
29