Vera - 01.07.1984, Blaðsíða 40

speld. Gunnar svaf í lofti einu í skálanum
og Hallgerður og móðir hans. . . Þorgrím-
ur Austmaðurgekk uppáskálann; Gunnar
sér, að rauðan kyrtil ber við glugginum, og
leggur út með atgeirnum á hann miðjan. í
Krossavík í Vopnafirði voru tveir gluggar.
14) Þeir voru ekki gluggalausir bæirnir á
söguöld eðs á þeim tímum sem sögurnar
eru skrifaðar.
Hvort sem það hefir verið líknarbelgur
eða skæni — kapalskæni kannski — í
gluggunum í Skálanum á Hlíðarenda, þá
er ég sannfærð um að Hallgerður eða að
minnsta kosti Rannveig tengdamóðir
hennar hefir kunnað að hirða og verka
hildarnar — líknarbelginn — þegar kýrnar
báru. Og eins að flá lífhimnu innan af mag-
álnum úr stórgripum, og síðan þenja og
þurrka. Það gluggaefni hét skæni og var
sterkara en líknarbelgur, en bar ekki eins
góða birtu. Líknarbelgjum hætti frekar til
að rifna I illviðrum. Líknarbelgurinn var
verkaður þannig að æðahimnan var þveg-
in og þurrkuð, en belgurinn blásinn upp
svo hann þornaði. Hvort tveggja var síðan
vafið saman og geymt, þangað til nota átti.
Gluggarnir voru oftast kringlóttir, en
stundum köntóttir og þá með 4 eða 6 rúð-
um. Umgerðin var úr þunnu gyrði eða
stundum víðigreinum. Líknarbelgurinn er
bleyttur áður en hann er þaninn á glugga-
umgerðina. „Þessir gluggar bera jafn-
góða birtu sem væru þeir úr tærasta gleri,”
segir Eggert Ólafsson. „Kringlóttu
gluggarnir, sem eru einn eða fleiri á hverju
húsi, kallast skjáir. Það nafn er enn notað
I Noregi.” 15)
Landnámskonurnar hafa eflaust flutt
þessa kunnáttu sína „með sér hingað frá
Noregi, þegar flest allar konstir Normanna
voru næsta því í barndómi sínum”, eins og
séra Björn í Sauðlauksdal kemst að orði
um verkfæri til ullarvinnunnar.16) Stundum
voru einnig teknar fósturhimnur (líknar-
belgur) úr ám. „Eru þær svo tærar og
gegnsæjar, að menn fá ekki séð úr nokk-
urri fjarlægð mun á þeim og loftinu.” 17)
Sköturoð var stundum skafið til að hafa í
skjáinn, 18) þá hafa líknarbelgir ekki verið
til á bænum eða þótt of verðmætir til að
hafa í hliðarglugga. Það var sjálfsögð
skylda fjósakonunnar að hirða hildarnar
þegar kýrnar báru, og sennilega hefir það
oft fallið í hennar hlut að verka og blása
upp líknarbelginn.
1. Tilvitnanir:
1. Jón Jónsson Aöils: Gullöld íslendinga —
Menning og lífshættir feöra vorra ásöguöld-
inni, Rvk, 1948, 2. útgáfa, bls. 150 (Sjá inn-
gang þessarar bókar)
2. Sama bók, bls. 135-151
3. Njáls saga 132. kafli
4. Gísla saga Súrssonar 9. kafli
5. Jóh. V. Jensen: Kvindne í Sagatiden, Kbh
1942, bls. 167
6. Fljótsdæla saga 19. kafli
7. Eyrbyggja saga 28. kafli — Heiðarvíga
saga 4. kafli.
2. Tilvitnanir:
I.Svarfdæla saga, 19. kap.
2. Gull-Þóris saga, 13. kafli
3. Sturlangasaga, II. bindi, Rvk 1948, bls. 452
4. Sama, bls. 63
5. Sama, bls. 133
6 Sama, bls. 301
7. Króka-Refs saga, 17. kafli
8. Báröar saga Snæfellsáss, 9. kafli
9. Sama saga, 8. kafli
10. Fóstbræöra saga, 23. kafli
11. Hrómundar þáttur halta, 5. kafli
12. Eyrbyggja saga, 51. og 52. kafli
13. Njáls saga, 157 og 77. kafli
14. Vopnfirðinga saga, 14. kafli
15. Jónas Jónasson: íslenskir þjóðhættir, 3.
útg. Rvk 1961, bls. 464-465 —og Ferðabók
Eggerts Ólafssonar og Bjarna Pálssonar
1751-1757, I. bindi, Rvk 1943, bls. 34-35
(74. grein)
16. Björn Halldórsson: Arnbjörg. . . Rvk 1973,
42. kafli
17. Ferðabók. . . II. bindi Rvk. bls. 255 (887.
grein)
18. Ingibjörg Jónsdóttir: Æskuminningar —
Hlín, V. árg., 1921, bls. 63
KVENFATAÐUÐIN
ÚRVAL AF DAG- OG KVÖLD-
KJÓLUM
Sumarkjólar, pils og blússur st. 38-60.
Fatnaður í yfirstærðum ávallt í úrvali.
Litmyndalisti
Póstsendum
KVENFATABÚÐIN
LAUGAVEGI 2 101 REYKJAVÍK
S:12123
40