Vera - 01.07.1988, Blaðsíða 13

OG VALDDREIFT SKIPULAG HREYFINGARINNAR
Kvennahreyfing
— en ekki flokkur
Kvennalistakonur leggja áherslu á að litið sé á
Kvennalistann sem hreyfingu en ekki flokk. Munurinn
á flokk og hreyfingu er einmitt fólginn í skipulaginu.
Stjórnmálaflokkur er byggður upp samkvæmt svo-
kölluðu pýramídakerfi þar sem einn eða fáir einstakl-
ingar eru valdamestir og ráð mestu um stefnuna og
ákvarðanir sem teknar eru í flokknum. í grasrótar-
hreyfingu er aftur ó móti reynt að dreifa þessu valdi.
Sem grasrótarhreyfing hefur Kvennalistinn engan
leiðtoga og geta allar konur í Kvennalistanum haft
áhrif á stefnu og málefni Kvennalistans. Þær skiptast
á að gegna ábyrgðarstöðum og að leysa hin ýmsu
verkefni.
Hugtakið grasrót er þannig notað um hreyfingar
sem reyna að dreifa valdinu á sem flestar hendur.
Þetta skipulag hefur hentað konum mjög vel og er
einmitt helst að finna í hreyfingum og samtökum
kvenna. Enda segja sumir að þetta sé einskonar
saumaklúbbs fyrirkomulag þar sem konur hittast í
hópum, ræða ýmis mál og reyna að komast að sam-
komulagi. Uppbygging grasrótarhreyfinga er óljós
og breytileg og má efast um réttmæti þess að tala yf-
irleitt um skipulag.
Kvennalistinn, sem grasrótarhreyfing styðst við
lágmarks skipulag. íbæklingnum,,Frd konu tilkonu''
segir að Kvennalistinn séu landssamtök sem starfa í
öllum kjördæmum og að í hverju kjördæmi starfi hóp-
ar kvenna sem mynda svokallaða anga. Hver angi
kýs sér framkvæmdanefnd sem hefur umsjón með
starfi angans og annast fjármál hans. Hver angi kýs
einnig konu til að sitja í framkvæmdaráði sem sér um
starfsemi og fjármál Kvennalistans í heild. Þannig eru
sjö kjördæmahópar sem mynda áttunda hópinn sem
erframkvæmdaráð. Reykjavíkurangi á fulltrúa í borg-
arstjórn og í kringum þá starfssemi er borgarmála-
hópur. Suðurlandsangi á fulltrúa í bæjarstjórn Sel-
foss og í kringum þá starfssemi er bæjarmálahópur
Kvennalistansá Selfossi. Sex konur sitja á Alþingif.h.
Kvennalistans. Þær mynda þingflokkinn ásamtvara-
þingkonum. Síðan starfa í Kvennalistanum svokallað-
ir bakhópar sem vinna að hinum ýmsu málefnum.
Eftirfarandi mynd má finna í bæklingnum ,,Frá konu
til konu".
Hringirnir tákna hina ýmsu hópa sem starfa innan
Kvennalistans og hringirnir í miðjunni tákna félags-
fundi og landsfund. Pílurnar á myndinni tókna sam-
skipti og upplýsingaflæði. Á myndina vantar borgar-
og bæjarmálahópana vegna þess að þegar skipu-
lagið var dregið upp var Kvennalistinn hvorki með
fulltrúa í borgarstjórn né í bæjarstjórn Selfoss.
I lögum og reglum Samtakanna er ekki getið um
hvernig samskipti eða upplýsingaflæði eigi að vera
á milli hópanna, nema að það á að vera frá öllum
til allra. Einnig er ekki getið um hvaða völd viðkom-
andi hópur hafi til að taka ákvarðanir eða til fram-
kvæmda. Svona eru einmitt grasrótarsamtök. I þeim
er ætlast til að sem flestir þátttakendur taki ákvarð-
anir. Félagsfundir og landsfundureru því valdamestu
hóparnir því þar hittast flestir þótttakenda og þar á
að taka allar meiriháttar ákvarðanir.
I upphafi þegar Kvennaframboðið fór af stað, var
það samtök kvenna sem voru staðráðnar í því að
vekja fólk til umhugsunar um stöðu kvenna í þjóðfé-
laginu. Síðan hefur hlutverkið breyst. Kvennalistinn
fékk 5,5% fylgi eftir fyrstu kosningarnar og þrjá full-
trúa á Alþingi. Fulltrúa sem starfa inn íkerfi sem mark-
miðið er að breyta. Samtökin eru alltaf að verða
valdameiri og fulltrúum þeirra inn í kerfinu fjölgar. I
síðustu kosningum fékk Kvennalistinn 10.1% fylgi og
sex konur á þing og samkvæmt síðustu tveimur skoð-
anakönnunum er Kvennalistinn orðinn stærsta póli-
tíska aflið á íslandi með eitthvað í kringum 30% fylgi.
Þróunin hefur orðið allt önnur en nokkur spáði fyrir.
Ef tekið er mið af rannsóknum (sjá t.d. Buchanan &
Huczynski) á skipulagsheildum (stofnunum, fyrir-
tækjum, hreyfingum, samtökum) má fullyrða að ekki
séu til skipulagslaus samtök, fyrirtæki eða stofnun.
Komið hefur í Ijós að í hverju fyrirtæki er til bæði form-
legt og óformlegt skipulag. Annars vegar er form-
lega skipulagið sem er dregið upp í skipuritum og
skilgreint á ýmsan hátt. í skipuritum sjást afmörkuð
verksmið og völd þeirra einstaklinga sem þar starfa.
Þau sýna að ákveðnu marki samskipti og upplýs-
ingaflæði innan fyrirtækisins. Hins vegar er óform-
lega skipulagið sem byggir á persónulegum tengsl-
um og frændsemi fólksins innan skipulagsheildarinn-
ar. Oformlega skipulagið getur stundum hamlað
eða jafnvel unnið gegn formlega skipulaginu. Við ís-
lendingar þekkjum þetta mjög vel því algengt er að
ráðið sé í störf vegna frændsemi eða vináttu. Þeir
einstaklingar sem ráðnir eru vegna frændsemi eða
vináttu hafa oft meiri völd en segir til um í formlegu
skipuriti því þeir hafa persónulegan aðgang að ein-
staklingum ofar í pýramídanum. I samtökum eða
hreyfingum þar sem formlegt skipulag er óljóst verð-
13