Vera - 01.11.1995, Blaðsíða 12

„karlar eru
í kreppu"
- segír sænski sálfræöingurinn og
„karlafræöarinn“ Göran Wimmerström
Göran Wimmerström sálfrædingur var einn
fyrirlesaranna á Karlaráöstefnunni í
Stokkhólmi á dögunum og líkast til sá sem
mesta athyglj vakti. Hann rekur miöstöð
fyrir karla í Stokkhólmi þar sem karlar, sem
hafa bariö konur sínar, takast á viö ofbeldið
- meö 100% árangri!
Göran kom hingaö til lands á vegum karlanefndar
Jafnréttisráös vegna átaks nefndarinnar gegn
ofbeldi og hélt þá fyrirlestra fýrir þá fjölmörgu aöila
sem fjalla um málefni fjölskyldunnar. Hann hitti
einnig fulltrúa ríkis og borgar og er vonandi að eitt-
hvaö bitastætt komi út úr þeim viöræðum öllum!
VERA hitti Göran aö máli morgunstund eftir aö
hann haföi flutt starfsfólki Félagsmálastofnunar
Reykjavíkur fyrirlestur sinn, þar sem hann sagöi
m.a. frá því aö þegar forstjóri sænska stórfyrirtæk-
isins VOLVO ræöur í stjórnunar-stöðurnar spyr
hann fýrst um félagsleg samskipti umsækjand-
ans. Starf í foreldrafélagi leikskóla eöa grunnskóla
barnanna skiptir þann forstjóra meira máli en
námskeiö í stjórnun því þaö sem hann leitar aö er
fólk sem á auövelt meö mannleg samskipti. Og
þaö eru líkast til þau sem ráöa mestu um heill og
hamingju fólks. Samskipti kynjanna hafa breyst
mikiö á undanförnum tveimur til þremur áratugum
meö aukinni sókn kvenna út á vinnumarkaöinn og
aukinni þátttöku karla í fjölskyldulífinu. En hafa
þessi umskipti orsakaö kreppu af einhverju tagi -
eru karlmenn í dag í kreppu?
„Já, auövitað eru karlar í kreppu", segir Göran.
„Viö erum fýrsta kynslóö karla sem þarf aö takast
á viö nýtt karlhlutverk og þegar hlutirnir breytast
eins hratt og raun ber vitni fer ekki hjá því aö
kreppuástand skapist. Viö sjáum þetta kreppu-
ástand I auknum hjónaskilnuöum, sívaxandi fjölda
barna sem elst upp án feöra sinna og auknu
ofbeldi innan fjölskyldna. Karlar vita ekki hversu
langt þeir eiga aö ganga. Hvenær eigum viö aö
láta fjölskylduna ganga fýrir og hvenær eigum viö
aö vera meö kunningjunum? Þetta skapar ákveöna
sektarkennd - viö þekkjum ekki mörkin og óttumst
því aö viö séum aö gera eitthvað rangt. Karlhlut-
verkið hefur breyst meö einni kynslóö og viö erum
fýrstu karlmenn í heiminum sem ætlast er til aö
taki fullan þátt í fjölskyldulífinu. Viö eigum okkur
engarfýrirmyndir — hlutverkfeöraokkarvarannaö
og við getum því ekki spurt þá ráöa. í dag viður-
kennum viö t.d. kynhvöt kvenna og viljum gefa
þeim það sem þær vilja en ég held aö þaö væri
erfitt aö spyrja pabba hvernig hann hafi fariö aö því
að fullnægja mömmu! Konur í dag eru heldur ekki
auömjúkar ástkonur, þaö hefur svo margt breyst
meö einni kynslóð."
Karlmenn eru ánægðari
„Þótt konur hafi aðallega staöiö fýrir þessum
breytingum hafa karlar tekið þátt f þeim og flestir
eru ánægðir meö þær. Gamla karlhlutverkiö var
heldur ekki svo skemmtilegt. Það sagöi mér t.d.
eldri maöur aö þegar hann kom heim úrvinnu hafi
beðið hans listi yfir þær refsingar sem hann átti aö
framkvæma á börnunum. Svo hann refsaöi og
börnin grétu en þá fylltist konan hans sektarkennd
ogtók börnin og huggaði þau. Þannig varö pabbinn
æ þögulli og gekk lengra og lengra inn í vegginn.
Karlmenn eru þvf ánægöari núna, þeir eru nánari
börnum sínum en áöur var og geta varið meiri tfma
meö fjölskyldunni. Sænskir karlmenn eiga nú rétt
á 10 daga feöraorlofi viö fæöingu barns og 90%
karla nýta sér það.“
Göran heldur námskeiö fýrir veröandi feöur og
leggur mikla áherslu á hlutverk fööurins. Hann
segir að góöur faöir treysti tilfinningum sfnum og
geri þaö sem hann sjálfur telji rétt.
„Börn fá karlmennskuna ekki ókeypis - þaö
verður aö sjá þeim fyrir henni ellegar þurfa þau aö
leita aö henni. Það er því mjög mikilvægt aö fað-
irinn sé til staöar fyrir börnin sfn og myndi sterk
tengsl við þau strax í bernsku. Faðirinn veröur aö
treysta þvf aö hann sé 1 lagi og mynda sjálfur
tengslin milli sín og barnsins. Hann má ekki láta
konuna ráöa hvernig þau tengsl veröa en ráöriki
kvenna meö börnin er oft vandamál fýrir karla.
Sem betur fer er þaö að breytast og konur og
karlar ákveöa í vaxandi mæli I sameiningu hvernig
samskiptin og tengslin eru."
Göran Wimmerström
sálfræöingur: „Góöur
faðir treystir
tilfinningum sínum og
gerir það sem hann
sjálfur telur rétt.“
Ofbeldiö brotið á
bak aftur
Göran hefur rekiö
karlamiöstöðina í
átta ár. Hún er
sjálfstæö stofnun
en hefur notiö
stuönings borgar-
innar, heilbrigðisyfirvalda og kirkjunnar.
„Þeir sem leita til karlamiöstöövarinnar eru
karlar sem eiga í erfiöleikum og þeir koma af
sjálfsdáöum. Frá þvf að miöstööin opnaöi hafa
komiö um fimm þúsund karlar en vandamál þeirra
eru margvísleg. Sumir koma vegna skilnaðar og
eru þá oft aö velta því fýrir sér hvernig þeir geti
veriö góöir feöur þrátt fyrir skilnaöinn, hversu oft
þeir eigi aö hitta börnin o.s.frv. Aðrir hafa beitt
konur sfnar eöa börn ofbeldi og vilja vinna gegn
því, sumir hafa misst börn og eru aö takast á við
sorgina. Enn aðrir eiga viö kynferöisleg vandamál
aö stríöa. Viö vinnum hins vegar ekki meö
eiturlyfja- eöa áfengissjúklingum, geösjúkum eöa
hommum - það eru aðrir hópar sem vinna meö
vandamál þeirra.
Þaö má því segja aö til okkar komi hinn
„venjulegi" maður í stuttan tfma, í eitt til tíu eöa
allt upp í fimmtán skipti. Þetta er skammtíma
hópmeöferö þar sem athyglinni er beint aö ofbeldi
og samskiptum. Flestir þeirra sem beita ofbeldi
eiga það sameiginlegt aö hafa veriö lagöir f einelti
í skóla, eöa aö hafa lagt aöra f einelti. „Töffarinn"
er nefnilega ákaflega einmana en þeir drengir sem
eru mjög einmana eiga þaö á hættu aö lenda í
vandræöum þegar þeir fara í náið samband sföar
á ævinni. Slæmt samband viö fööur er Ifka eitt af
því sem ofbeldismenn eiga sameiginlegt.
Fyrsta skrefið f þvf aö hætta ofbeldinu er aö
koma í meöferð en annaö skrefið er aö brjóta
niður varnirnar. Allir ofbeldismenn eiga þaö sam-
eiginlegt að þeir setja vandamáliö út fýrir sjálfa sig.
„Ég missti stjórn á mér", „ég var fullur", „hún
ögraöi mér", „ég varaöi hana við“, „ég er útlend-
ingur". Markmiöið meö því aö brjóta niöur varn-
irnar er að koma manninum f skilning um þaö aö
vandamáliö liggur ekki hjá öörum eöa f einhverjum
ytri aðstæðum heldur býr þaö í honum sjálfum. Og
árangurinn er sá að menn viöurkenna það og
segja: „Ég lem konuna mína, ég vel aö gera þaö
ogget því Ifka valiö aö gera þaö ekki." Meö því aö
vinna í hópi hjálpa menn hver öörum og þeir sem
hafa verið lengur hjálpa okkur sálfræöingunum aö
brjóta niður varnir þeirra sem eru nýir og uppfullir
af afsökunum.
Þetta starf hefur gengiö mjög vel sem sést
best á því aö enginn þeirra sem hefur veriö í
hópmeöferð hjá okkur hefur byrjað aftur aö berja.
Þessi aöferö er nú notuð á tíu stööum 1 Svíþjóö og
þar hefur sami árangur náöst. Viö erum aö vinna
meö körlunum en þaö þarf líka að kenna konum
aö þekkja mörkin: hvaö sé leyfilegt aö gera þeim
og hvað ekki. Karlar og konur sem eru f ofbeldis-
sambandi þurfa að læra hvar mörkin liggja og til
þess þurfa þau hjálp."
Viótal: Sonja B. Jónsdóttir