Vera - 01.11.1995, Blaðsíða 46

úr síðu dams
I N G Ó
L F U
R
V.
G
S L A S 0 N
jöklar í sahara og
nningalegir
remJbihnutar
Af einhverjum ástæðum er slfellt verið að spyrja mig hvort karlar séu
í kreppu. Og hverjar eru ástæöur þessarar spurningar? Þær virðast
einna helst vera þær að karlar hafa í auknum mæli sýnt
jafnréttismálum áhuga, sýnt því áhuga að koma frekar að uppeldi
barna sinna og sýnt því áhuga að fá að vera meira á heimilum sínum.
Afhverju ættu þetta að vera kreppueinkenni? Er það ekki frekar merki
þess að þar sé að verða bati?
Nú má öllum Ijóst vera að á síðustu áratugum hafa orðið miklar
breytingar á samfélagslegum hlutverkum kynjanna. Fyrir þrjátíu árum
kom hér út bók sem hét „Samskipti karls og konu“ og var höfundur
Hannes Jónsson félagsfræðingur. Þar er gengið að því sem
sjálfsögðum hlut að þegar karl og kona rugli saman reitum þá fari
konan inn á heimilið, verði þar „forstjóri" eins og það er orðað.
Höfundur tekur þó fram að ekkert sé I hjúskaparlögum sem skyidi
konuna til þessa en...konan tekur þetta mikilvæga hlutverk að sér
með glöðu geði og gegnir því með meiri sóma en maöurinn gæti
vænst aðgera það, af því hún ereðlilega hæfari til þess ...“ (bls. 88).
Þegar nú fréttist af því að karl og kona hafi tekið saman þá er jafn
eðlilegt að sþyrja hvað hún geri eins og að inna eftir störfum hans.
Og það er varla óeðlilegt að þessi gjörbylting sé torskilin þeim sem
ólust upp við speki I líkingu við það sem áður var til vítnað. Að því
leyti eru sjálfsagt sumir karlar I kreppu. Ef ég er ekki herra hússins
og skaffari hvað er ég þá?
Það er sjálfsagt að mörgu leyti erfitt að verða karl nú á dögum.
Það þarf nefnilega að hafa verulega mikið fyrir því að verða karl.
Yfirgnæfandi meirihluti okkar hefur alist upp I nánum tengslum við
konu(r), við vitum hvað það merkir að vera kona. En karl? Hvaðan
eiga lyrirmyndirnar að honum að koma? íslenskt samfélag, líkt og
mörg önnur vestræn þjóðfélög, virðist beinlínis leggja sig fram um að
stla körlum og ungum börnum sundur. Og þetta er miklu verra
hérlendis en á hinum Noröurlöndunum. Karlarvinna miklu meira utan
heimilis en konurnar. Karlar fá ekki að taka fæðingarorlof nema
konan fallist á það og það er svo stutt að það er varla til skiptanna.
Og sumir karlar búa við þau einstöku kjör að fá engar greiðslur I
fæðingarorlofi af því að barnsmóðirin vinnur hjá hinu opinbera! Karlar
I leikskólum eru álíka algengir og jöklar I Sahara og þróunin I
grunnskólum stefnir I sömu átt. Og ég er ekki reiðubúinn að kaupa
það hrátt að ástandið sé einvörðungu laununum að kenna þó það sé
vafalaust mjög stór skýringarþáttur. Ég held líka að þær konur sem
þar eru fyrir, vilji ekki karla inn fyrir garð.
Og hvernig eiga börnin þá að vita hvað það sé að vera karlmaður?
Jú það er jú sjónvarpið og það eru myndböndin. Hvernig karlar birtast
okkur þar? Það eru annars vegar þeir sem eru slíkir tilfinningalegir
rembihnútar að geta ekki bögglað saman heilli setningu og rymja
þess I stað. Hins vegar eru það þeir sem grynnst vaða og mest gusa,
innantómir gasþrarar án nokkurra tengsla við raunveruleikann.
Þetta er mér áhyggjuefni og það ekki bara af ánægju með eigið
kyn. Égheld, og hef þarfyrir mér nokkrar rannsóknir, að strákum sem
alast upp án þess aö finna karlhlutverkið, sé mun hættara við að
verða ofbeldismenn. Og ég held líka að stúlkur sem alast upp án
þess að sjá raunverulegan karl viti mun síður hverju má búast við af
karlmönnum og fari því mjög illa undirbúnar I sambönd.
Þvl held ég að kynjaaðskilnaður I jafnréttisbaráttunni sé þáttur
sem viö ættum aö leggja okkur að baki. Það er sótt að úr ýmsum
áttum, kristna hægrið predikar afturhvarf til gamia feðraveldisins,
nýfrjálshyggjan saurgar öll vé I stjórnlausri einstaklingshyggju sinni
og beinir spjótum að öllu sem heitir samvinna og samtrygging. Og til
þess að auka nú heldur ofbeldi I landinu ræða menn I alvöru aö
stofna Islenskan her.
Okkur er það mikilvægt að skárri öfl samfélagsins taki á I þeirri veiku
von að enn sé unnt að tryggja framtið á þessari jörð. Þar held ég aö
jafnréttisbarátta beggja kynja sé lykilatriði. Og alveg þætti mér
skaðlaust aö sú barátta yröi ívið herskárri en hún hefur verið seinni árin.
Höfundur er starfsmaður á Skrifstofu jafnréttismála.