Vera - 01.04.2000, Blaðsíða 66

A Ð.
II T A N
Mæður hermanna__herjast gpgn stríði
Miðstöð sjálfboðaliða sem kalla sig Mæður rússneskra hermanna
er á annarri hæð í fjölbýlishúsi í miðborg Moskvu. Fjórum skrif-
borðum hefur verið komið fyrir í þröngum húsakynnum og þar
eru skráðar upplýsingar, huggað og ráðlagt. Spurningin: Hvernig
getum við leyst son minn undan herþjónustu? Manninn minn?
Bróður minn? brennur á öllum sem þar leita ásjár. Viðkomandi
hermaður er stundum nýbúinn að fá herkvaðningu en í mörgum
tilvikum hefur hann reyndar gerst liðhlaupi. Síminn stoppar ekki.
Á hverjum degi biðja 250-300 manns um áheyrn.
„Fyrirspurnum hefur fjölg-
að mjög frá því í október,"
segir Ida Kouklina, félagi í
Mæðrum rússneskra her-
manna. Herskráningin þá
var á sama tíma og innrás
Rússa í Tsjetsjníu. I Rúss-
landi óttast fólk mjög her-
inn. Ekki bara valdsins
vegna, heldur spillingarinnar. Léleg þjálfun, slæmur aðbúnaður og
vannæring eiga sinn þátt í liðhlaupi hermanna. Svo ekki sé minnst
á busavígslurnar. I skjalasafni Mæðranna er geymdur fjöldi vitnis-
burða um valdníðslu gamalla stríðskempa og undirforingja, sem
auðmýkja nýliðana líkamlega, andlega og kynferðislega. Samtökin
fengu því framgengt að slíkar busavígslur væru gerðar refsiverðar
og lýstar „óæskileg hegðun“ innan hersins.
Hvað ætluðu þær sér þessar hugrökku mæður þegar þær stofn-
uðu samtökin á tíma Perstroikunnar, árið 1989? Að komast með
friðarboðskapinn alla leið inn í vígi hersins? Þær byrjuðu raunar á
því að mótmæla kvaðningu námsmanna í herinn. Herskyldan var
þá líka tvö ár, eins og nú er, en á árunum 1994—1996 var dvöl
margra hermanna mun skemmri. 10 þúsund voru drepnir á víg-
völlunum íTsjetsjníu. I kjölfarið var gert samkomulag um nokkurs
konar sjálfstjórn þar um slóðir. Þremur árum síðar er í raun allt
ennþá á byrjunarreit. Þáverandi forseti Rússlands, Borís Jeltsín, var
í mjög veikri aðstöðu vegna spillingar og fjárhagskreppan í ágúst
1998 kippti fótunum undan nýfæddri millistétt. Fjögur sprengju-
tilræði í Moskvu, sem mjög snarlega voru eignuð „tsjetjenskum
hryðjuverkamönnum" styrktu þjóðina í þeirri trú að loftárásir
væru réttlætanlegar. Arftaki forsetaembættisins, Vladimír Pútín,
rauk upp í skoðanakönnunum og bannað er að vera á öndverðum
meiði í fjölmiðlunum. Ida Kouklina hjá samtökunum Mæður rúss-
neskra hermanna játar að hún sé ekki bjartsýn. Hún er hrædd um
að stríðið verði langt og muni breiðast út.
Innrásin í Daghestan var mæðrunum ákveðin viðvörun, enda
þekkja þær vel tvöfeldni stjórnmálanna. Strax eftir uppákomu
áhangenda Chamil Bassaiev sendu þær bréf til forseta Rússlands og
forsætisráðherra. Þær vildu fá svör við því hvers eðlis átökin væru.
Var hér um að ræða: 1) vopnuð viðbrögð hersins gagnvart utan-
aðkomandi árás, 2) innanlandsátök, sambærileg stríðinu íTsjetsjn-
íu, 3) lögregluaðgerð gegn hryðjuverkamönnum, 4) trúarbragða-
styrjöld eða 5) borgarastyrjöld? Samtökin hafa ekki fengið önnur
svör en fréttir fjölmiðla um að byssurnar hafi byrjað að tala. I aug-
um Idu Kouklina „var innrásin ólögleg og í kjölfar ólöglegrar að-
gerðar koma fleiri."
„Vandmál Norður Kákasus er ekki hernaðarlegt heldur pólitískt.
Að ætla að leysa það með vopnum er ekki bara glæpsamlegt held-
ur dæmt til að mistakast," segir baráttukonan. Hún sakar rúss-
nesku stjórnina um að „hafa skort pólitísk áform um framtíð
svæðisins og vera auk þess ófæra um að leggja fram fjármagn til
þróunar þar um slóðir." Ekki hefur þó allt starf Mæðranna verið
unnið fyrir gýg, því nýlega voru sett lög um að ekki megi senda
nýliða sem stundað hafa herþjónustu skemur en eitt ár á vígvöll-
inn. Frá því þetta var ákveðið hafa samtökin Mæður rússneskra
hermanna verið önnum kaftn við að reyna að ná heim þeim sem
þetta ákvæði nær til. Samkvæmt Idu Kouklina „skapaði stríðið í
Kosovo fordæmi. Þar varð til nýr skilningur á því hvað er öryggi
þjóða og einnig á fyrirbærinu stríði. „Því miður, allt er látið við-
gangast... Allt leyfist.
Gaél Guichard
María S. Gunnarsdóttir þýddi úr CLARA Magazine.
Utgefið af frönskum systursamtökum MFIK, Femmes solidaires.
Réttur stúlkna til ,if) fæðast
Heilbrigðisstofnunin á Indlandi hefur nýverið viðurkennt ábyrgð
heilbrigðisstéttanna á fóstureyðingum kvenkyns fóstra. Formaður
stofnunarinnar hefur lýst því yfir opinberlega að hann muni taka
til í sínum röðum. Og það var ekki seinna vænna!
Árið 1901 voru 1072 konur á hverja 1000 karla á Indlandi, árið
1961 voru þær 972 og árið 1991 voru þær komnar niður í 927.
Hvorki fáfræði né fátækt er hægt að kenna um þessa þróun. Geeta,
44 ára, hefur nýverið eytt fóstri í níunda sinn. Hún er með próf
frá einum besta háskóla í Dehlí, móðir tveggja telpna en ennþá
vantar karlkyns erfmgja að fyrirtæki fjölskyldunnar. I kringum
þessar völdu fóstueyðingar hefur skapast fjármagnsskapandi iðn-
aður sem gefur mun betur af sér en útburður nýbura. Miðstöðvar
þar sem hægt er að fá úr því skorið hvers kyns fóstrið er spretta
upp, þrátt fyrir gildandi reglugerðir. Bílar með ómskoðunartækj-
um innanborðs fara hús úr húsi, jafnvel í afskekktustu sveitum
landsins, og bjóða þjónustu. Nýlega kom svo á markaðinn tækni
sem slær öllu við: „Valið á rétta sæðinu fyrir getnað". Aðferð sem
kostar reyndar meira en meðalárslaun.
Bénédictine Fiquet
(Clara Magazine)
66 • VERA