Vera - 01.04.2000, Blaðsíða 23

ekki við það hugtak. Eitt er rétt þó, þeir
hafa nú bætt við í skilgreiningu sína að
klám sé niðurlægjandi fyrir konur, en það
er nýtt innan þeirra hugmyndaramma."
Segðu mér frá kenningum þínum um
klám sem þú byggir andstöðu þína á.
„Eg er algjörlega sannfærð um að klám
hvetur til ofbeldis gegn konum. Eg trúði
því ekki sjálf til að byrja með, jafnvel þótt
mér hafi alltaf fundist klám óþægilegt. Eg
byrjaði á því að skoða þær rannsóknanið-
urstöður sem þá lágu fyrir og þær voru all-
ar sammála um að klám væri skaðlaust. En
þegar ég skoðaði rannsóknirnar sjálfar
að standa nakin og vera stungin til bana.
Sjálf held ég því fram að ég hafi algjör-
lega skothelda kenningu um orsakasam-
band á milli kláms og ofbeldis gegn kon-
um, einkum og sér í lagi nauðgana. Enginn
hefur bent á þverstæður í henni og sagt að
hún standist ekki út af þessu, eða þessu.
Þetta er hinsvegar hugmyndafræðilegt stríð
og það kallar á aðgerðir. Ef fórnarlömbin, í
þessu tilfelli konur, eru ekki tilbúin að gera
eitthvað þá breytist ekki neitt. Rétt eins og
ef svartir hefðu aldrei sameinast og barist
gegn kynþáttahatri, þá hefði kynþáttahatur
haldist algjörlega óbreytt. Það var til dæm-
is opnuð búð í San Francisco sem seldi
beldisfullt." Konur vilja yfirleitt ekki trúa
því að menn þeirra noti klám vegna þess
að það kostar átök í sambandinu og oftast
nær vita þær ekki af því. Klámiðnaðurinn
er síðan alltaf í sókn vegna þess að eitt af
lögmálum klámsins er að það verður alltaf
að ganga lengra og lengra, annars hættir
það að virka, mönnum hættir að standa.
Hluti af aðdráttaraflinu er líka tabúið, ef
það hættir að vera tabú þá þarf að ganga
lengra og finna upp eitthvað nýtt. Það er
svona gengisfelling í gangi. Það sem eitt
sinn var „hard core“ eða gróft klárn verður
„soft core“ eða léttklám. Dynamíkin í
klámi er semsagt að það verður grófara og
Hér er dregin upp afskaplega einsleit kvenímynd og það gildir raunar um fullt af
„venjulegum" tímaritum líka. Hér er gefin forskrift af því hverslags brjóst þú átt að hafa,
hverslags líkama samfélagið vill sjá. Jafnvel þótt fólk trúi því ekki að klám orsaki ofbeldi
gegn konum, þá er það skaðlegt að þessu leyti. Það skaðar sjálfsmynd kvenna.
fannst mér þær mjög ósannfærandi og ég
kom auga á slagsíðu. Mín niðurstaða var
því sú að þessar rannsóknir sönnuðu alls
ekki skaðleysi kláms, þvert á móti. Og eins
og með öll önnur svið sem lúta að ofbeldi
gegn konum, um leið og sett hafði verið
fram femínísk greining endurskoðuðu vís-
indamenn rannsóknarspurningar sínar, og
gettu að hvaða niðurstöðu þeir komust?
Nú, femínistarnir höfðu á réttu að standa,
rannsóknir studdu okkur. Þetta var fyrir
klofninginn á milli femínista með og á
móti klámi. Seinna, eftir að okkar sjónar-
mið varð óvinsælt, túlkuðu fræðingarnir
niðurstöður sínar upp á nýtt, á þann hátt
að þær sönnuðu í raun ekki neitt. Edward
Donnerstein, sem á sínum tíma fullyrti að
það væri sterkara orsakasamband á milli
ofbeldisfulls kláms og raunverulegs ofbeld-
is gegn konurn en á milli reykinga og
lungnakrabbameins, reis nú upp og sagði
að klám væri ekki alslæmt, „slazzer"
myndirnar væru verri. Sjálf lít ég á þær
sem klám. Okei, þær sýna ekki raunveru-
legar ríðingar, en þær sýna nakta konu í
baði sem síðan er stungin til bana. Það fell-
ur ekki að þröngum lagalegum skilgrein-
ingum á því hvað er kynferðislega opin-
skátt, en þær takmarkast við að raunveru-
legar samfarir séu sýndar. Mín femíníska
skilgreining gengur hinsvegar út frá því að
þegar þú sameinar kynlíf eða nekt við eitt-
hvað niðurlægjandi, þá sé það klám. Að
mínu viti er það sannarlega niðurlægjandi
bækur og dót sem var uppfullt af gyðinga-
hatri. Daginn eftir var ráðist inn í búðina
og hún gjöreyðilögð. Skemmdarvargarnir
komust upp með það, vegna þess að al-
menningsálitið var þeirra megin. Síðan
hefur enginn reynt að opna búð með
áróðri gegn gyðingum. Hei, klámiðnaður-
inn heldur hinsvegar áfram að blómgast,
enginn gerði neitt, og nú er orrustan töp-
uð. Það veit enginn einu sinni hvar ætti að
byrja. Ef við konur sameinumst ekki í bar-
áttunni gegn því sem skaðar okkur, þá
breytist ekki neitt."
En af hverju hefur femínistum reynst
svona erfitt að sameinast í baráttunni
gegn klámi? Hversvegna gerist ekkert ef
það er jafn skaðlegt og þú heldur fram?
„Astæða númer eitt er auðvitað sú að
karlmenn vilja klám, þeir nota það og þeir
eru ekki tilbúnir að láta það frá sér. Alls
ekki allir þó, að sjálfsögðu. Flestar konur
hinsvegar skoða aldrei klám svo þær vita
raunverulega ekki hvað þarna er á ferð, og
þær vilja í raun og veru ekki vita það. En
þetta er flókið samspil. Karlmenn örvast af
nekt, sem í klámi er sýnd í bland við of-
beldi. Til dæmis nakin kona með sígarettu
stungið upp í leggöngin, en hér er ég með
tiltekna mynd í huga. Það er sem sagt nekt-
in sem örvar, sú staðreynd að framsetning-
in er um leið ofbeldisfull er í upphafi ekki
það sem dregur þá að. Það er ekki: „O,
þetta er örvandi vegna þess að það er of-
grófara. Og núna, með allt klámefnið á
Netinu. Maður veltir bara fyrir sér hvert
þetta muni leiða."
Hvað er þá til ráða?
„Konur þurfa að grípa til aðgerða.
Framtíð femínistahreyfmgarinnar hefur
verið talsvert í umræðunni og nýlega
komu út tvær bækur um sögu kvenna-
hreyfmgarinnar. Önnur er eftir Ruth Rosen
en hin Susan Brownmiller. Þannig að nú
höfum við allar þessar greiningar á „gamla
tímanum." Þær eru ekki beinlínis að segja
að það sé búið, en ég held það hafi verið
Deadra English sem sagði: „Oh, vá, við
erum ekki reiðar lengur. “ Eg bara fórna
höndum. Einhver sagði að baráttan tæki á
sig annað form núna, mótmælagöngur
væru ekki eina leiðin. Eg veit vel að það er
ekki eina leiðin, en það er sannarlega ein
leið. En hversvegna gerist ekkert lengur? Eg
veit það ekki. Og hvað á að gera í sambandi
við klám? Eg satt að segja veit það ekki.
Konur bregðast ekki við, þær hafa gefist
upp. Við erum bara örfáar sem erum enn
að berjast. Það er samt fullt af konum sem
eru á móti klámi, meirihlutinn er á móti
því. Það eru eingöngu topparnir, þeir sem
eru hámenntaðir, útgefendur, og háskóla-
fólk sem eru fylgjandi klámi. Verkalýðs-
stéttin er mjög sterk gegn því, engin
spurning. En elítan hefur völdin. Þeir gefa
ekki út okkar efni, það er kaldhæðnin í
þessu, talandi um ritskoðun. Það eru þeir
VER A •
23