Vera - 01.04.2000, Blaðsíða 22

stúlkum í þessu handahófsúr-
taki hafði verið fórnarlamb
einhverskonar kynferðislegrar
misnotkunar. A þessum tíma-
punkti var samfélagið tilbúið
að viðurkenna að kynferðislegt
ofbeldi gegn börnum væri
veruleiki sem takast þyrfti á
við. Ég fékk niðurstöður sem
aldrei höfðu sést áður vegna
þess að ég þróaði mína eigin
aðferðafræði. Eg er femínisti
og vísindamaður og það er
vinningsblanda. Mikilvægast
var að velja fólk til að taka við-
tölin sem ekki var fyrirfram blindað af
nauðgunargoðsögninni. Ef fólkið sem tek-
ur viðtölin trúir því fyrirfram að konur geti
sjálfum sér um kennt ef þeim er nauðgað,
getur það ekki búist við því að viðmælend-
urnir opni sig fyrir þeim. Sumir hafa hald-
ið því fram að maður eigi ekki að þjálfa
fólkið sem tekur viðtölin vegna þess að þar
með sé komin slagsíða í rannsóknina. Ég
svara þess þannig að slagsíðan er til staðar.
Málið er að velja fólk sem ekki hefur fyrir-
fram gefna fordóma og þjálfa þau síðan
upp, og þar með rétta slagsíðuna af. Það
breytir hreinlega öllu fyrir rannsóknina.
Ein af jákvæðustu upplifunum sem ég verð
fyrir er þegar konur víðsvegar að úr heim-
inum koma til mín og segjast stöðugt vera
að nota rannsóknir mínar, og að þær hafi
breytt lífi þeirra.“
En nú er ég orðin forvitin að heyra hvað
Russell hefur að segja um klám, og klám-
stríðið sem hefur geysað í Bandaríkjun-
um, en því hefur verið haldið fram að
það sé einhver djúpstæðasti og alvarleg-
asti ágreiningur sem upp hefur komið
milli femínista og því er spáð að þar
muni aldrei gróa um heilt.
„Afskipti mín af klámi byrjuðu í Dan-
mörku árið 1974 þar sem ég fór ásamt
dönskum femínistum í klámbúðir. Þar
keypti ég helling af klámefni og tók með
mér til Bandaríkjanna og sýndi það konum
í kvennahreyfingunni. Þeirra viðbrögð
voru: „O, hvað er svona athugvert við
þetta? Þetta er bara klárn." Ég varð því að
byrja á því að fræða femínistana, „snúa
þeim.“ Þær voru eins og hverjir aðrir, þær
samþykktu klám vegna þess að það var ekki
til femínísk greining á klámi, bara frjáls-
lynda afstaðan: „Klám er um kynlíf, kynlíf
er gott. Ef þér líkar ekki klám þýðir það að
þú ert á móti kynlífi." Okkar aðferð var að
sýna klám, hengja það upp á veggi. Það
dugði þó skammt vegna þess að fólk leit
undan, forðaðist það. Þá varð að fá það til
að setjast niður og sýna því myndir. Okkar
hópur í San Francisco varð fyrsta „Konur
gegn klámi" hreyfmgin í Bandaríkjunum.
Og við gerðum kraftaverk. Við gáfum út
fréttabréf, skipulögðum mótmælafundi og
göngur og héldum stóra ráðstefnu. Við
fengum mikla athygli frá fjölmiðlum. Upp
úr þessu varð til „femíníska greiningin"
gegn klámi, í gengum okkar verk.
Síðan gerðist það um það bil þremur
árum seinna að það fór að þróast nýtt afl,
„gegn okkur“ innan femínistahreyfmgar-
innar. Þetta byrjaði með allsherjar uppreisn
gegn sjónarmiðum okkar þar sem því var
haldið fram að við værum að halda að
fólki þröngum siðferðisviðmiðum um fólk
og kynferðislanganir þess, og að við vær-
um í einhverskonar bandalagi við hægri öfl
í samfélaginu. „Konur gegn ritskoðun" var
ein birtingarmynd þess. Af einhverri
ástæðu voru sósíalískir femínistar einnig
fylgjandi klámi, og mjög harðar gegn okk-
ur. Þær hafa gjarnan verið undir sterkum
karllegum áhrifum og mótaðar af
karlapólitík, svo þær héldu því fram að
þetta væri allt í lagi. Sósíalísku femínistarn-
ir studdu líka S&M lesbíur, en þær gáfu út
bækur sem fjölluðu um það af hverju væri
í lagi fyrir konur að taka þátt í sadó/ma-
sókisma og sýndu myndir af konum að
berja hver aðra. S&M varð að tískubylgju í
lesbíusamfélaginu og allir voru svo frjáls-
lyndir. „Hver er ég að dæma hvað fólk ger-
ir, fullorðið fólk sem tekur þátt af fúsum
og frjálsum vilja?" sagði fólk.
Þetta varð til þess að ég, ásamt þremur
öðrum, skrifaði bók þar sem við réðumst
harkalega gegn S&M.Vendipunktur var síð-
an lagafrumvarp gegn klámi
sem Catherine MacKinnon og
Andrea Dworkin smíðuðu og
lögðu fram og þau urðu býsna
áhrifamikil. Lögin fóru næst-
um því í gegn á nokkrum
stöðum og það varð virkileg
ógn. Fyrir þann tíma höfðum
við aðeins í höndunum femín-
ískan kenniramma en þetta
voru lög, og allir tengdu þau
við ritskoðun. Það hefur alltaf
verið eitt helsta áróðursbragð í
klámstríðinu að kalla hvaðeina
sem er „gegn klámi" ritskoð-
un. Allavega, þetta varð til þess að það
mynduðust tveir algjörlega ósættanlegir
pólar, með og á móti klámi. Margir sögðu
um okkar málstað: „O, þetta verður til þess
að lesbískt efni verður ritskoðað." Ut frá
mínum bæjardyrum séð er það fínt, mikið
af því ætti að vera ritskoðað vegna þess að
það er klám. En þá er því haldið fram að
allt lesbískt eða samkynhneigt efni sé í lagi.
Hversvegna? Því skyldi vera tvöfalt sið-
gæði? Á að vera sjálfsagt að sýna lesbíur
skera hvor aðra í sundur, konur að gera
eitthvað við konur sem væri ekki í lagi ef
karlmaður gerði sama hlut við konu? En
hlutirnir hafa breyst, það er mjög erfitt að
fá eitthvað „gegn klámi" geflð út í dag,
mjög erfitt. Enginn vill vita af því. Svo
ástandið er virkilega erfitt fyrir okkur."
Nú hafa íhaldsöfl í Bandaríkjunum,
Christian Right til dæmis, að einhverju
leyti tekið upp ykkar rök og málstað.
Hvað getur þú sagt mér um þetta óheilla-
vænlega samkrull?
„Hægri íhaldsöfl og „The Christian
Right“ hafa alltaf verð á móti nekt og kyn-
lífl, þannig að ég vil ekki meina að þeir
hafi „stokkið á okkar“ málstað. Einn leið-
togi þeirra heyrði mig reyndar tala alveg í
byrjun og hann varð uppnuminn. En við
þróuðum okkar greiningu algjörlega óháð
þeim, að sjálfsögðu. Það er femínísk grein-
ing, algjörlega, byggð á femínískri hug-
myndafræði. Við tölum ekki um að eitt-
hvað sé hneykslanlegt, heldur að það sé of-
beldisfullt gagnvart konum á meðan þeirra
nálgun byggist á því að hverskyns sýnileiki
kynlífs sé óhreinn, sóðalegur, viðbjóðsleg-
ur, syndsamlegur og á því byggist hug-
myndin um hið hneykslanlega „the ob-
scene“ sem þeirra málflutningur byggist á.
Við tengjum okkar greiningu og gangrýni
22 • VERA