Ljósmæðrablaðið - 15.06.2007, Blaðsíða 33

opinberri umræðu.31 Vísindaleg þekk-
lng á æxlunarfærum kvenna var í raun
nf skornum skammti á ritunartíma bók-
arinnar og jafnvel er talið að fæðing-
arferlið hafi að miklu leyti verið utan
iiæðasviðs heilbrigðisvísindanna alveg
fram undir aldamótin 1800, ef frátaldar
eru athuganir Frangois Mauriceau í París
°g Hendrik van Deventer í Hollandi, en
Þeir kenndu einmitt Hoorn og Buchwald
ems og áður var greint frá.32 Því mætti
telJa að útgáfa Yfírsetukvennaskólans
nrarki litið skref í átt að nútímaþekk-
'ngu á fæðingarferlinu.
Heimildii-
'• Þessi grein er byggð á inngangi höfundar að
ajgafu Yfirsetuh’ennaskólans; Bragi Þorgrímur
Olafsson „Inngangur útgefenda" Balthazar
Johann de Buchwald, Sá nýi yfirsetukvenn-
askóli eður stutt undirvísun um yfirsetukvenn-
akúnstina. Heimildarit Söguspekingastiftis
VIII (Hafnarfjörður, 2006), bls. ix-xxxv.
— Halldór Brynjólfsson „Formáli" Balthazar
Johann de Buchwald, Sá nýi yfirsetukvenn-
askóli eður stutt undirvísun um yfirsetukvenn-
akúnstina. Heimildarit Söguspekingastiftis
Vín (Hafnarfjörður, 2006), bls. 8-9.
■ Þ/. Hannes Þorsteinsson, Æfir lœrða rnanna
(Halldór Brynjólfsson biskup), bls. 23.
■ Þ/. Biskupsskjalasafn B IV, Prestastefnubók
Halldórs Brynjólfssonar ect. 1748-1796.
Prestastefna 27.-28. ágúst 1748.
Jón Steffensen, „Bjami Pálsson og samtíð
hans“ Andvari. Nýr flokkur 85:2 (1960), bls.
6- Dansk biografisk lexikon III. bindi (Kaup-
mannahöfn, 1889), bls. 219. Jón Steffensen,
■•Læknanám Bjarna Pálssonar landlæknis“
Lœknablaðið 44:2 (1960), bls. 68.
7. Sjá nánar, Irving S. Cutter og Henry R. Viets,
A Short History of Midwifery (London,
1964).
8. Gordon Norrie, Det danske jordemodervœ-
sens historie, (s.n. 1935), bls. 38.
9. Balthazar Johannes de Buchwald, Nye
Jorde-moder-skole, eller: kort underviis-
ning udi jorde-moder konsten (Kjpbenhavn,
1735), án bls..
10. Sigutjón Jónsson, Ágrip af sögu Ijós-
mœðrafrœðslu og Ijósmœðrastéttar á
íslandi (Reykjavík, 1959), bls. 9-10.
11. Gordon Norrie, Det danske jordemod-
ervœsens historie, bls. 39.
12. Irving S. Cutterog Henry R. Viets,4 Short
History of Midwifery, bls. 222-223.
13. Sumar heimildir telja að ástæðan hafi verið
sú að útlendingum hafi ekki verið veittur
aðgangur, en aðrar að karlmenn hafi ekki
mátt koma inn á fæðingarstofurnar, en að
Hoorn hafi þó fengið aðgang með því að
múta sjúklingum. Sjá: Carl-Magnus Stolt,
Kaos och kunskap. Medicinens Itistoria
till ár 2000 (Lund, 1997), bls. 88-89;
Irving S. Cutter og Henry R. Viets, A Short
History of Midwifery, bls. 223.
14. Nordisk familjebok. Konversationslexikon
och realencyklopedi 11. bindi (Stokk-
hólmur, 1909), dálkur 1086-1088.
15. Nordisk familjebok. Konversationslexikon
och realencyklopedi, dálkur 1086-1088.
16. Johan von Hoom, The nvenne gudfruch-
tige... Siphra och Pua (Stockholm, 1719),
án bls.
17. Biblían. Gamla testamentið (Reykjavík,
1981), bls. 56 (Önnur bók Móse, 1:15-22).
18. Sjá t.d. Gunnai' Halldórsson, Jón Ólafur
ísberg og Theodóra Þ. Kristinsdóttir,
„íhaldssemi og framfarahugmyndir fyrr á
tímum“ Saga 27 (1989), bls. 137-151.
19. ÞÍ. Copíubók Bjarna Pálssonar. Bréf nr.
37, 20. maí 1761.
20. ÞÍ. Copíubók Bjarna Pálssonar. Bréf nr.
48, 11. júlí 1761.
21. ÞÍ. Copíubók Bjarna Pálssonar. Bréf nr. 48,
ll.júlí 1761.
22. ÞÍ. Copíubók Bjarna Pálssonar. Bréf nr.
24, 14. september 1761. Þýðing úr dönsku;
Sigurjón Jónsson, Ágrip af sögu Ijósmœðra-
frœðslu, bls. 11-12.
23. Þórunn Guðmundsdóttir, „Menntun og störf
íslenskra ljósmæðra á 18. öld“ Vefnir. Tímarit
Félags um átjándu aldar frœði 2003. vefnir.
bok.hi.is (Sótt 1. ágúst 2006), bls. 4.
24. ÞÍ. Copíubók Bjarna Pálssonar. Bréf nr.
24, 14. september 1761. Þessar tillögur eru
prentaðar í bók Sigurjóns Jónssonar, Ágrip
af sögu Ijósmœðrafræðslu, bls. 33-35.
25. Sigurjón Jónsson, Ágrip afsögu Ijósmœðra-
frœðslu, bls. 39.
26. Þórunn Guðmundsdóttir, „Menntun og störf
íslenskra ljósmæðra á 18. öld“, bls. 4. Sjá um
andúð á nýjungum, Gunnar Halldórsson, Jón
Ólafur ísberg og Theodóra Þ. Kristinsdóttir,
„Ihaldssemi og framfarahugmyndir fyrr á
tímurn".
27. Sveinn Pálsson, „Sveinn Pálsson. Skráð
af honum sjálfum" Merkir lslendingar.
Ævisögur og minningargreinar III. bindi.
Þorkell Jóhannesson bjó til prentunar
(Reykjavfk 1949), bls. 113.
28. Lbs án safnmarks: Sá nýi yfirsetukvenna-
skóli. Uppskrift.
29. Jón Espólín, íslands árbœkur í sögu-formi
X. deild (Kaupmannahöfn, 1843), bls. 18.
30. Ólöf Garðarsdóttir, Saving the child.
Regional, cultural and social aspects ofthe
infant mortality decline in lceland 1770-
1920 (Umeá, 2002) bls. 155-167.
31. Sjá t.d. Erla Hulda Halldórsdóttir, „Að vera
sjálfstæð. ímyndir, veruleiki og frelsishug-
myndir kvenna á 19. öld“ Saga 35 (1997),
bls. 57-94.
32. Irvine Loudon, „Childbirth“. Westem
Medicine. An Illustrated History. Edited by
Irvine Loudon (Oxford, 1997), bls. 206.
medela
Harmony
Handdæla
Níu af hverjum
tíu mæðrum velja
Medela fram
yfir aðrar
brjóstadælur!
Orvarfyrst og mjólkar svo
www.ymus.is
Verslunin Skírn
Listhúsinu v/Engjateig 17-19 Reykjavík
Sími 568 7500
Er sérverslun meó ungbarnavöggur,
skírnarkjóla.eftirskírnarfatnaó, og sængurgjafir.
Hjá okkur færóu hin yndislegu flísreyfi frá Kiddapotamus.
Reyfin eru margverólaunuó fyrir frábæra hönnun
og þægindi fyrir barnió.
Reyfin vefja barnið öryggistilfinningu og hlýju.