Ljósmæðrablaðið - 15.12.2007, Blaðsíða 25

Tu ngu mál ae rf i ð I e i kar
F
A túlkur að vera viðstaddur fæðingu?
Inngangur
vitum að góð samskipti skjólstœð-
lngs og umönnunaraðila leggja grunn
ö<3 góðri umönnun. En gerum við okkur
grein fyrir því hvað skortur á samskipt-
1011 getur haft í för með sér? Ég hafði
ekki gert mér greinfyrir alvarleika máls-
tns og mér brá þegar ég áttaði mig á því
Qð skortur á notkun túlkaþjónustu getur
Sett líf móður og barns í hœttu (Sallah,
2004) og því ákvað ég að setjast niður
°g skrifa þessa grein. Þegar kona sem
ekki talar íslensku eða ensku leitar til
°kkar á fœðingardeildina þykir sjálfsagt
(>ð nota fjölskyldumeðlimi hennar eða
vini sem túlka ef það er mögulegt. Ég
ntta mig ekki á því hvers vegna þetta
þykir sjálfsagt en...
—kannski finnst okkur túlkaþjónust-
an vera dýr og við teljum okkur vera að
sPara spítalanum fé með því að sleppa
Þt’t að kalla út túlk.
—kannski teljum við að túlkur hafi
truflandi áhrif á fœðinguna og upplifun
konunnar og maka hennar.
—kannski finnst okkur að innflytj-
endur eigi að tala íslensku, sérstaklega
efþeir hafa búið hér lengi.
■■■kannski teljum við þetta vera góð
vinnubrögð.
■ ■■kannski teljum við okkur vera að
uPPfylla réttindi sjúklinga um túlkun
uPplýsinga.
Hver sem ástœðan er þá þurfum
V>ð oð breyta vinnubrögðum okkar.
Sanikvœmt lögum um réttindi sjúklinga
.f'á /997 áfólk sem ekki skilur íslensku
°g er með sjúkratryggingu rétt á því
c'ð fá upplýsingar túlkaðar þegar það
l<lrf °ð nýta sér heilbrigðisþjónustu. í
ogunum kemur ekki fram að túlkurinn
P'nfi að vera faglœrður, eingöngu að
'úlkun upplýsinga skuli tryggð. Sjálfsagt
ei" reglur um notkun túlkaþjónustu
'n's,nunandi milli stofnanna og jafnvel
'nnan stofnanna. Á slysa- og bráðasviði
rr eru til reglur um túlkun þar sem
er 'ekið fram að bjóða skuli sjúk-
skv"m tll^aÞjónustu jafnvel þó aðfjöl-
? dwneðlimir eða vinir séu tilbúnir að
" fa. Enn sem komið er hafa ekki verið
Anna SigríðurVernharðsdóttin Ijósmóðir
á fæðingardeild LSH og meistaranemi
við University of Sheffield.
mótaðar reglur um túlkun á kvennasviði
LSH en sú vinna er nú þegar hafin.
í þessari grein langar mig að rœða
um ávinning þess að nota túlka í þjón-
ustu við konur í barneignarferlinu þegar
það á við en þó langar mig sérstaklega
að fjalla um viðveru túlka á fœðing-
arstofunni.
Flestir háskólamenntaðir starfsmenn
sem starfa við heilbrigðiskerfið á íslandi
tala a.m.k. tvö tungumál, sumir tala
jafnvel þrjú eða fjögur tungumál reip-
rennandi. Það er óhætt að fullyrða að
háskólamenntaðir heilbrigðisstarfsmenn
tala flestir mjög góða ensku. Það þykir
sjálfsagt að tala ensku í vinnunni og fólk
er almennt sammála um að það sé ekki
þörf á túlkaþjónustu ef samskipti geta
auðveldlega farið fram á ensku. Þetta
fyrirkomulag er líklega ásættanlegt í
flestum tilfellum.
Hér á landi býr nú fólk frá ýmsum
löndum. Stór hópur fólks kemur frá
Asíu og nú á síðustu árum hefur flust til
landsins fjöldi fólks frá löndum Austur-
Evrópu, s.s. fráLettlandi og Póllandi. Það
er daglegt brauð að erlendar konur fæði
á fæðingardeild LSH. íslenskukunnátta
þeirra er afar misjöfn og stundum er það
þannig að hvorki konan né maðurinn
tala íslensku né ensku.
Þær heimildir sem ég styðst við í
þessari grein fjalla um fólk sem ekki
talar ensku en þarf að leita á mismunandi
staði heilbrigðiskerfisins í Bretlandi eða
Bandaríkjunum. Ég tel að þessar heim-
ildir séu gagnlegar fyrir það umhverfi
sem við störfum í og þá tungumálaerf-
iðleika sem við stöndum frammi fyrir
þrátt fyrir að þær komi ekki úr okkar
umhverfi og eigi ekki eingöngu við
konur í barneignarferlinu.
Á túlkur að vera
viðstaddur fæðinguna?
Fæðing er afar sérstakur atburður í lífi
fólks þar sem næði og trúnaður skipta
miklu máli. Það er líka mjög mikilvægt
að ljósmóðir geti haft samskipti við
hina fæðandi konu til að gera sér grein
fyrir þörfum hennar (Hayes, 1995).
Fyrir flestar konur er það erfið reynsla
að fæða bam en tungumálaerfiðleikar
og ný menning geta gert þessa reynslu
ennþá erfiðari (Hayes, 1995).
Sumir telja að túlkur sem staifar inni á
fæðingarstofu geti spillt því næði sem þar
þarf að nkja. Einnig telja margir að trún-
aður við skjólstæðinga sé í hættu þegar
túlkaþjónusta er notuð. Starfandi túlkar
eiga að vera fagmenn á sínu sviði og við
þurfum að treysta á fagmennsku þeirra,
rétt eins og við treystum öðm heilbrigð-
isstarfsfólki. Víða eru til siðareglur túlka
(Lehns, 2005) og í Bandaríkjunum hafa
verið gefnar út siðareglur túlka sem starfa
innan heilbrigðisþjónustu (The National
Council on Interpreting in Health Care,
2004). Ég hef ekki fundið siðareglur
túlka sem starfa á íslandi en þeir túlkar
sem starfa innan heilbrigðisþjónustunnar
em bundnir þagnarskyldu eins og aðrir
starfsmenn.
í Bretlandi er gefin út skýrsla um
konur sem deyja í tengslum við bams-
burð þar í landi. Á árunum 2000-2002
vom konur sem ekki töluðu ensku í auk-
inni lífshættu m.a. vegna þess að ekki
fengust nægjanlega góðar heilsufarsupp-
lýsingar hjá konunum (Sallah, 2004).
Tvö tilfelli mæðradauða sem fjallað er
um í þessari skýrslu eru rakin til þess að
ekki var notuð túlkaþjónusta.
Ljósmæðrablaðið desember 2007 25