Ljósmæðrablaðið - 15.12.2007, Blaðsíða 7

11011 and cooperation between the pro-
fessionals kept in mind.
Key words: Pelvic pain, back pain,
l°w back pain, pregnancy, service, mat-
crnity service, sick leave.
Iingangur
Við þessa rannsókn var hugmyndafræði
Urn lýðheilsu og heilsueflingu höfð að
•ciðarljósi. Hugtakið lýðheilsa felur í
sér að viðhalda og bæta heilsu og líðan
uiira 1 samfélaginu. Lýðheilsustarfið fer
iram fneð heilsuvernd, heilbrigðisþjón-
Ustu, heilsueflingu og rannsóknum en
það byggist meðal annars á víðtækri
samvinnu bæði með þverfaglegu sam-
starfi og samfélagslegri ábyrgð (Lýð-
heilsustöð, 2006). í skýrslu fagráðs
Landlæknisembættisins um heilsuefl-
ingu er lögð áhersla á þverfaglega nálg-
Un á málefnum tengdum lýðheilsu og
'iauðsyn þess að „beita þurfi fjölþættum
aðferðum við rannsóknir, bæði eigind-
egum og megindlegum með lifandi
samvinnu við þá þjóðfélagshópa sem
UlT1 er að ræða hverju sinni” (Þorgerður
Ragnarsdóttir, o.fl., 2003, bls.7).
Skilgreining á
'l'd'd'nagrindarverkjum óskýr
’.iðldi heimilda ber saman um að tíðni
Srindarverkja hefur aukist á með-
Sór|gu (Hansen, o.fl., 1999; Larsen,
° fl., 1999; Wikmar, 2003) og læknis-
'■ottorðum vegna veikinda á meðgöngu
etui fjölgað þar sem bakverkir eru
taldir
vera ein helsta ástæða veikinda-
leyfls (Hansen, o.fl., 1999; Larsen,
U-jl-, 1999; Sigurbjöm Sveinsson,
'°05; Stuge, Hilde og Vpllestad, 2003;
^ydsjö og Sydsjö, 2001; Sydsjö, 2004;
stgaard, Zetherstrom, Roos-Hansson
°8 Svanberg, 1994). Rannsóknum ber
estum saman um að um helmingur
arr>shafandi kvenna finni fyrir bak-
Verkjum og/eða mjaðmagrindarverkjum
e;;;llvern tíma á meðgöngunni (Barton,
4, Björklund og Bergström, 2000;
amen, o.fl., 2001; Stuge, o.fl., 2003;
oyfldsjö- Sydsjö og Wijma, 1998; Wu,
• •, 2004; Östgaard, Andersson og
^ arlsson, 1991). Margvísleg fræðiheiti
j. að 'ýsa ástandinu og óskýr skilyrði
yrir sjúkdómsgreiningu hefur áhrif
». r meta á tíðnina sem er mismunandi
0 11 lannsóknum (Albert, Godskesen
200A ÍStergaard’ 2002i Stuge, o.fl.,
. ^em dæmi um fjölda heita yfir
svipað
astand má nefna að í íslensku er
°rit3*a^ Um Srindarverki, grindarlos,
en"f" ar^liðnun eða mjaðmagrindarverki
Jölmörg fræðiheiti eru til á erlend-
um tungumálum sem tengjast mjaðma-
grindarverkjum á meðgöngu (Wu, o.fl.,
2004). Elden og félagar (2005) vöktu
athygli á að flestum heimildum beri
saman um að lítill greinarmunur sé
gerður á milli bakverkja og mjaðma-
grindarverkja í sjúkdómsgreiningum. 1
sömu grein leggja þeir áherslu á að
mikill munur geti verið á bakverkjum
og grindarverkjum þegar skoða á með-
ferð og horfur (Elden, Ladfors, Fagevik
Olsen, Östgaard og Hagberg, 2005).
Forsendur rannsókna eru því mismun-
andi og misræmi ríkir milli rannsak-
enda hvernig mjaðmagrindarverkir eru
skilgreindir í hverri rannsókn fyrir sig
(Elden, o.fl., 2005; Wu, o.fl., 2004).
Flestum heimildum ber þó saman um
að skilgreiningin á grindarverkjum
sé mjaðmagrindarverkir vegna horm-
ónabreytinga og/eða lífaflfræðilegra
þátta sem eru það miklir að erfítt er að
sinna daglegum störfum (Barton, 2004;
Biprnstad, 1992; Hansen, o.fl., 1999;
Larsen, o.fl., 1999; Ósk Axelsdóttir,
1994). Fyrsta verkjakastið getur átt sér
stað á hvaða tímabili meðgöngunnar
sem er, en algengast er að konumar byrji
að ftnna fyrir mjaðmagrindarverkjum
þegar þær eru komnar fjóra til sjö mán-
uði á leið (Barton, 2004; Lee, 2004).
Orsakir og áhœttuþœttir
mjaðmagrindarverkja
Rannsóknir hafa ekki getað sýnt fram á
orsakir grindarverkja þrátt fyrir margar
tilgátur þar um en staðhæfingar um litla
þekkingu á orsökum og áhættuþáttum
bak- og mjaðmagrindarverkja koma
endurtekið fram í fjölda nýlegra rann-
sókna (Albert, Godskesen, Korsholm
og Westergaard, 2006; Barton, 2004;
Bipmstad, 1992; Damen, o.fl., 2001;
Jarell, o.fl., 2005; Larsen, o.fl., 1999;
Stuge, o.fl., 2003; Stuge, Morkved,
Dahl og Vpllestad, 2006; Wu, o.fl.,
2004). Flestum ber þeim þó saman um
að samverkandi þættir hafi þar áhrif,
einkum hormónatengdir og lífaflfræði-
legir þættir (Barton, 2004; Biprnstad,
1992; Haslam, 2004; Lee, 2004; Ósk
Axelsdóttir, 1994). í niðurstöðum rann-
sóknar Damen og félaga (2001) kom
fram að þungaðar konur með meðal eða
mikla grindarverki hafi sama sveigj-
anleika í spjaldliðum eins og barnshaf-
andi konur sem eru með enga eða væga
mjaðmagrindarverki á meðgöngu. Þeir
vöktu hins vegar athygli á að skýr fylgni
væri á milli mjaðmagrindarverkja og
ósamhverfu í s veigj anleika spj aldliðanna.
Björklund og félagar (2000) komust
að sömu niðurstöðu varðandi lífbein-
ið (Björklund, Bergström, Nordström
og Ulmsteen, 2000). Vangaveltur hafa
verið uppi um fleiri hugsanlega áhættu-
þætti eins og aldur og/eða þyngd móður,
starf, sögu um fótalengdarmismun, sögu
um mjóbaksverki, áverka eða skekkju
í mjaðmagrind fyrir fyrstu meðgöngu,
sögu um grindarverki á fyrri meðgöngu,
notkun p-pillunnar, fjölda meðgangna,
virkni fyrir og meðan á meðgöngu
stendur o.fl. (Albert, o.fl., 2006; Birna
G. Gunnlaugsdóttir og Ósk Axelsdóttir,
2001; Elden, o.fl., 2005; Larsen, o.fl.,
1999; Wu, o.fl., 2004). Rannsóknir
eru misvísandi varðandi tengsl þess-
ara áhættuþátta við grindarverki. Orsak-
imar eru því ekki fullþekktar þrátt fyrir
að einkenni mjaðmagrindarverkja hafi
verið þekkt ástand á meðgöngu um
árabil. Verkir eru huglægt mat hvers
og eins sem byggir á mörgum sálfélags-
legum og líkamlegum þáttum (Barton,
2004; Lee, 2004).
Meðferðarúrrœði
mjaðmargrindarverkja
Mjaðmagrindarverkir leiða til þess að
lífsgæði og starfsgeta minnka vegna
vanlíðunar (Hansen, o.fl., 1999; Larsen,
o.fl., 1999;ÓskAxelsdóttir, 1994;Stuge,
o.fl., 2003; Young og Jewell, 2002).
í niðurstöðum fjölda rannsókna kemur
fram nauðsyn einstaklingsmiðaðrar
fræðslu snemma á meðgöngu (Anna
Rósa Heiðarsdóttir og Svanfríður Inga
Guðbjörnsdóttir, 2004; Barton, 2004;
Molde Hagen, Grasdal og Eriksen,
2003; Noren, Östgaard, Nielsen og
Östgaard, 1997; Stuge, o.fl., 2003;
Östgaard, o.fl., 1994). Auk fræðslu geta
meðferðarúrræði fyrir bamshafandi
konur með grindarverki verið sjúkra-
þjálfun, vatnsþjálfun, nálastungur og
sálfræðiaðstoð en í sjúkraþjálfun geta
falist fjölmargir þættir. Eitt af mark-
miðum sjúkraþjálfunar við grindarlosi
er að hafa áhrif á lífaflfræðilega þætti
með æfingum sem bæta líkamsstöðu
og stöðugleika mjaðmagrindar ásamt
liðlosun og útvegun hjálpartækja svo
sem mjaðmagrindarbeltis. Verkjastilling
með nuddi og annarri mjúkvefjameðferð
ásamt hagnýtum ráðleggingum er einn-
ig algeng aðferð í sjúkraþjálfun (Stuge,
o.fl., 2003). Fyrirbyggjandi aðgerðir og
meðferð við meðgöngutengdum bak-
og mjaðmagrindarvandamálum ættu að
bæta lífsgæði þungaðra kvenna og hafa
þjóðfélagslegan ávinning í för með sér
(Stuge, o.fl., 2003). Stuge og félagar
(2003) lögðu til að sjúkraþjálfarar yrðu
L)ósmæðrablaðið desember 2007 7