Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1966, Side 21

TIMARIT VPl 1966
45
fyrsta hraunið rann voru sandsléttur í sömu
hæð beggja vegna Búrfells. Þessar sandsléttur
voru óseyrar Þjórsár og ánna í Þjórsárdal í lok
ísaldar. Sandsléttan sést nú vestan Búrfells við
Possá og einnig niðri á Rangárvöllum í hinum
miklu sandsléttum þar. Hraunin sjö, sem runnu
um skarðið milli Búrfells og Sauðafellsöldu, hafa
því myndað fallið sem nýta á við Búrfell. Hið
elzta þeirra er um 8000 ára gamalt en hið yngsta
tun 4000.
Austan hraunanna er ungt móberg myndað á
síðustu ísöld. Vestan hraunanna eru jarðmynd-
anir miklu eldri, myndaðar á ísöldum og hlý-
viðrisskeiðum milli ísalda. Þar má sjá merki um
dali og gljúfur, sem fyllzt hafa af hraunum,
skriðum og sandi. Pjölbreytni bergtegunda og
jarðfræðilegra fyrirbrigða er mjög mikil við
Búrfell og í Sámsstaðamúla. Stíflumannvirki
verða að mestu á Þjórsárhraunum. Inntök og
jarðgöng verða í fornum blágrýtislögum, sem
fyllt hafa tvo misgamla dali. Þrýstivatnsgöngin
liggja í gegnum forn blágrýtis- og sandsteins-
lög niður í forna móbergsmyndun, sem verður
undirstaða stöðvarhúss.
Vikur frá Heklu, einkum frá gosinu árið 1104,
er alls staðar á virkjunarsvæðinu og víða
margra metra þykkur. Sem kunnugt er lagði
það gos Þjórsárdalinn í eyði, en áður var þar
blómleg byggð. Bærinn Sámsstaðir stóð þá rétt
sunnan við þann stað, sem stöðvarhús virkjun-
arinnar er nú að rísa. Mörg örnefni á þessum
slóðum s. s. Trjáviðarlækur, Árskógar o. fl minna
á, að áður hefur vaxið skógur þar sem nú sést
varla stingandi strá. 1 uppgreftri fyrir stöðvar-
húsinu fundust gildir stofnar 4000 ára gamalla
birkitrjáa.
Undirbúningur virkjunarframkvœmda
Mönnum var snemma ljóst, að staðhættir við
Búrfell sköpuðu möguleika til að gera þar mjög
ódýra virkjun með því að veita ánni norðan Búr-
fells yfir í Possá, og nýta þannig fallið. Norski
verkfræðingurinn Sætersmoen gerði áætlun um
slíka virkjun árið 1918 og síðar hafa verið gerð-