Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1966, Side 59

TÍMARIT VPI 1966
83
—, en áður hafði verið gert ráð fyrir sameign
sölufélagsins.
Mönnum fannst nú vera orðið lítið gagn í þátt-
töku Hollendinganna og töldu því réttast að gera
upp við þá, kaupa hlutabréf þeirra í undirbún-
ingsfélaginu og leita samvinnu við aðra.
Johns-Manville
Á meðan á þessum erfiðleikum stóð, höfðu
menn þó ekki misst kjarkinn. Við höfðum áður
orðið varir við áhuga frá bandaríska fyrirtæk-
in Johns-Manville, og fórmn því að karrna, hve
djúpt sá áhugi risti, enda vissum við, að þetta
fyrirtæki er hið stærsta í heiminum, þegar um
er að ræða framleiðslu og sölu á kísilgúr. Lík-
lega hefur það verið einna þyngst á metaskál-
unum, að við gerðum allar ráðstafanir til að
reisa verltsmiðjuna, með hverjum sem það kynni
að verða. Við gerðum samning við Kaisef í
Kanada um verkfræðistörf í samráði við Almenna
byggingarfélagið, sem lagði fram tæknilega þekk-
ingu varðandi íslenzkar aðstæður. Kom nú undir-
búningsfélagið enn að góðu gagni, þar sem það
hafði fjármuni til að setja þetta verk af stað.
Fyrirtækið Johns-Manville telzt til stærri fyr-
irtækja á heimsmælikvarða, þó að það sé ekki
eitt af hinum risastóru samsteypum, eins og
General Motors eða General Electric. Salan á
ári er um 500 milljónir dollara. Starfsmenn eru
um 25 þúsund. Þeir eiga verksmiðjur víða í
Bandaríkjunum, Kanada, Mexíkó og víða í
Evrópu. Aðalframleiðsla þeirra er alls konar ein-
angrunarefni, asbestefni og kísilgúr.
Sölukerfi Johns-Manville er talið mjög full-
komið, enda er fyrirtækið sem er almennings-
hlutafélag, mjög fjársterkt, og það er mikils
virði fyrir okkur.
1 upphafi höfðu Johns-Manville-menn mikla
vantrú á, að hægt væri að nýta Mývatnsnámuna.
Töldu þeir, að hér hlyti að vera svo kalt, en eng-
in leið væri að láta reksturinn ganga allt árið.
Ég fullyrði, eftir að hafa rætt við marga framá-
menn Johns-Manville, að þeir héldu þetta ein-
göngu vegna þess, að nafn landsins er Island.
Þegar þeir svo sannfærðust um hið gagnstæða,
fóru þeir fljótt af stað með sínar eigin rannsókn-
ir. Vorið 1965 gerðist hvort tveggja í senn, að
forráðamenn Johns-Manville gáfu út viljayfir-
lýsingu varðandi áhuga fyrir þátttöku í rekstri
verksmiðjunnar og fyrir sölu á framleiðslunni,
og þeir sendu menn til að rannsaka námusvæðið
og stærð námunnar. Um þetta leyti var hlut-
verki stóriðjunefndar lokið, en ríkisstjórnin skip-
aði sérstaka samninganefnd til þess að koma á
samningum við Johns-Manville.
Sumarið 1965 gerðu sérfræðingar Johns-
Manville umfangsmiklar athuganir á stærð
námunnar og gæðum kísilgúrsins. Sendu þeir
hingað hóp manna til þessara rannsókna. Nið-
urstaðan af þessum athugunum varð sú, að álit
Baldurs Líndal var fullkomlega staðfest. Nám-
an er nær ótakmörkuð að stærð og gæðin jafn-
góð og þau beztu sem þekkjast. Ekki þótti
Johns-Manville mönnum þó nóg rannsakað. Vildu
þeir vita, hvaða áhrif dæling kynni að hafa á
hráefnið. Okkar sérfræðingar töldu, að efnið
myndi ekki skemmast við dælingu. Á grundvelli
þess settum við upp dælukerfi, sem var það stórt,
að það gat dugað 30.000 tonna verksmiðju. Feng-
um við hollenzkan námusérfræðing til að annast
skipulagningu dælukerfisins sem þjónaði tvenn-
um tilgangi: að útvega sýnishorn fyrir Amerík-
anana og vera byrjunarframkvæmdir á verk-
smiðjunni sjálfri.
Þessi framkvæmd kostaði um 13 milljónir
króna. Dælupramminn, dælustöðin og leiðslan í
landi voru keypt að nokkru fyrir lánsfé frá Hol-
landi. Innkaupsverð tækjanna var um það bil
helmingur af heildarkostnaðinum. Þessi fram-
kvæmd sýndi mönnmn Johns-Manville, að okkur
var full alvara að reisa verksmiðjuna, hvort sem
þeir yrðu með eða ekki.
Samningsviðræður héldu áfram allt þetta
tímabil, en stundum leit ekki alltof vel út og
stundum jafnvel illa. Islenzka samninganefndin
treysti hins vegar á, að hugmyndir Baldurs Lín-
dal væru réttar og að við gætum þó alltaf, ef
allt annað brygðist, farið í þessa framkvæmdir
einir, þrátt fyrir margs konar erfiðleika. Send
voru stór sýnishorn alla leið til Kaliforníu, bæði
með skipum og flugvélum. Tilraunir voru gerðar
og árangur varð í samræmi við það, sem Baldur
hafði áður sagt.
Undirbúningur framkvœmda
Á meðan á þessum tilraunum og samningum
stóð, hafði íslenzka samninganefndin gert samn-
ing við fyrirtækið Kaiser í Kanda um að teikna
verksmiðjuna að fullu. Var þeim falin þessi fram-
kvæmd í samvinnu við íslenzkt verkfræðifyrir-
tæki, Almenna byggingarfélagið, sem skyldi
bera ábyrgð á, að íslenzkum reglum væri fylgt,
sérstaklega varðandi byggingar og allar undir-
stöður. Voru allar áætlanir þess og frumáætlan-
ir gerðar án samstarfs við Johns-Manville, enda
gert á sama tíma og frumsamningar við þá fóru
fram. Það reyndist síðar mjög heppileg ákvörðun