Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1966, Page 63

TlMARIT VFl 1966
87
sagt er gert ráð fyrir, að Johns-Manville leggi til
þá tækniþekkingu, sem nauðsynleg er, til að fram-
leiðslan verði í bezta gæðaflokki. Johns-Manville
er greidd tækniþóknun 6% af fob-verðmæti vör-
unnar að frádregnum sölulaunum. Nærri helm-
ingur þessarar upphæðar eða 45% greiðist aftur
til Islands í sköttum. Gjaldið er því raunveru-
lega ekki nema 3.3%. Johns-Manville menn sögð-
ust vera vanastir því að fá ókeypis hlutabréf í
fyrirtækjum, þegar þeir legðu til „know-how“.
Á það vildum við hins vegar ekki fallast, vegna
þess að arðsemi fyrirtækisins getur vissulega
orðið góð. Tækniaðstoðin kostar að vísu tals-
verða peninga, en ég tel líka, að öryggi fyrir
farsælum rekstri sé mikið.
Kostnaður og verðlag
Eins og nú standa sakir, má gera ráð fyrir,
að verðið á kísilgúr cif t. d. Hamborg sé um
110—115 dollarar á tonn. Ég vil enn gera ráð
fyrir, að flutningsgjald verði ekki hærra en 15—
16 dollarar, þó að ýmsir efist um, að hægt sé
að fá svo lágt flutningsgjald. Ýmislegt bendir
samt til, að það sé hægt. Fob útflutningsverð-
mæti verksmiðjunnar í fullri framleiðslu getur
þannig orðið um 120 milljónir króna á ári. Þar
frá dragast sölulaun og tækniþóknun, sem verð-
ur þó að næstum hálfu leyti eftir í landinu í
formi skatta. Þannig ættu a. m. k. 90 milljónir
króna að verða eftir í landinu eða um 70 dollarar
per tonn. Nettógjaldeyrishagnaður er að sjálf-
sögðu nokkru minni. Um reksturskostnaðinn
þori ég ekki að segja með neinni vissu. Verk-
smiðjan verður afskrifuð á 15 árum eða um ca.
10 milljónir króna á ári. Hráefnið er talið kosta
um 3 dollara á tonn komið að verksmiðju. Um-
búðir kosta um 6 dollara á tonn. Ósamið er um
rafmagns- og gufuverð. En gert er ráð fyrir, að
hreyfanlegur kostnaður verði varla mikið yfir
20 dollara á tonn. Um 30—35 starfsmenn verða
við verksmiðjuna, en auk þess verður nokkur
fastur kostnaður í sambandi við rafmagn og
hita auk afskrifta. Þá liggur geymslukostnaður
á Húsavík og útskipunarkostnaður ekki enn fyr-
ir. Þrátt fyrir nokkur óviss atriði varðandi fram-
leiðslukostnaðinn, tel ég, að hann ætti ekki að
verða yfir 40 dollarar á tonn, þegar verksmiðj-
an hefur náð fullri afkastagetu.
Til að bæta sjóðssteymi (cash-flow) verksmiðj-
unnar fyrstu árin hefur Johns-Manville sam-
þykkt, að greiðsla á tækniþóknun megi fresta
fyrstu 5 árin. Endurgreiðsla á láni Johns-Man-
ville gengur á eftir öllum öðrum lánum. Sam-
þykkt er, að enginn arður skuli greiddur, fyrr
en allar skuldir eru að fullu greiddar. Þessar að-
gerðir eru þýðingarmiklar fyrstu árin.
Kostnaðarbókhald
Ég hef áður getið um heildaráætlun Kaiser og
hvernig hún var sundurliðuð lið fyrir lið. Við
höfuð auðvitað haldið mjög nákvæmt kostnaðar-
bókhald, svo að við getum séð, svo að segja frá
degi til dags, hvernig hver einasti liður stendur.
Ef hættumerki sjást um, að kostnaðurinn á ein-
hverjum lið muni fara fram úr áætlun, er strax
reynt að gera sér grein fyrir í hverju ósamræm-
ið liggur. Stundum er um að ræða óraunhæfa
áætlun, vegna þess að eitthvað óvænt hefur kom-
ið upp, svo sem í sambandi við jarðvinnu eða að
byggja skrifstofuhúsið yfir vetrarmánuðina, sem
hækkaði verð þess um ca. 30%. Stundum er
magnið hreinlega meira en áætlunin segir til um,
svo sem steypumassi í grunnana. Oft hefur líka
kostnaðurinn orðið lægri heldur en áætlunin
gerði ráð fyrir, ekki sízt í sambandi við útboð,
sérstaklega á tækjum og raunar einnig á tiltekn-
um verkum. Um síðustu áramót var samtals búið
að nota um 1.300.000 dollara og auk þess að
kaupa tæki og efni fyrir um 750.000 dollara,
þannig að búið er að ráðstafa um 2 millj. doll-
ara. Þar er meðtalinn verkfræðikostnaður, en
ekki undirbúningskostnaður. Varla er neinn vafi
á því, að áætlunin stenzt vel, jafnvel svo að ófyr-
séð og eilítið meira verður til annarra ráðstaf-
ana, enda ekki vanþörf á, þar sem 12 starfs-
mannahús eru ekki með í áætluninni og ekki
heldur byrjunarreksturskostnaður. Þetta kostar
hvort tveggja miklar f járupphæðir, e. t. v. 15—
20 milljónir króna. Ég tel talsverða möguleika á,
að einhver afgangur verði af því fé, sem útveg-
að hefur verið til að greiða verulega upp í þetta
hvort tveggja.
I sumar hefur allri steypuvinnu verið lokið við
verksmiðjuna, en það eru fyrst og fremst grunn-
ar og undirstöður undir ýmis tæki. Gert var
ráð fyrir, að steyptir yrðu 940 m3. Reyndin varð
1350 m3, þar af rúmlega 300 m3 af grófsteypu.
Áætlaður kostnaður var 71.000 dollarar, og varð
svipaður í reynd. Dæluskip, dælustöð og leiðsla
fer líklega 6% fram úr áætlun. Stálgrindaturn,
sem er áætlað að kosti 90.600 dollara er ekki
kominn í meira en 70.000 dollara og er langt
kominn. Olíutankur, sem gert var ráð fyrir, að
kostaði upp undir 20.000 dollara, kostaði ekki
nema 9000 dollara, og þannig gæti ég haldið á-
fram. Á sumum liðum er tap, en á öðrum hagn-
aður. Með vissu millibili hefur verkfræðingur
Kaiser, sem teiknaði verksmiðjuna, komið til