Dagblaðið Vísir - DV - 27.11.2004, Blaðsíða 62

Siðast en ekki síst DV
'62 LAUGARDAGUR 27. NÓVEMBER 2004
Útgáfufélag:
Frétt ehf.
Útgefandi:
Gunnar Smári Egilsson
Ritstjóran
lllugi Jökulsson
Mikael Torfason
Fréttastjórar.
ReynirTraustason
Kristján Guy Burgess
DV: Skaftahlíð 24, Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 515 7599 - Ritstjórn:
550 5020 - Fréttaskot 550 5090
Ritstjórn: ritstjorn@dv.is - Auglýsing-
ir ar. auglysingar@dv.is. - Dreifing:
dreifing@dv.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: ísafoldarprentsmiðja
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagna-
bönkum án endurgjalds.
Hvað veist þú um
Arthur v
Haily
1. Hvers xonar bækur
skrifaði hann?
2. Hvar fæddist hann?
3. Hvar bjó hann?
4. Hverjar eru þekktastar af
bókum hans?
5. Hvað varð hann gamall?
Svör neðst á síðunni.
Brot úr Biblíunni
Jóe! 3,21-23
En Drottinn
þrumarfráSíon...
...og lætur raust sina gjalla
frá Jerúsalem, svo að himinn
og jörð nötra. En Drottinn er
athvarf sínum lýð og
vígi Israelsmönnum. Og
^þérskuluð viðurkenna,
að ég er Drottinn, Guð
yðar, sem bý á Síon,
mínu heilaga fjalli. Og
Jerúsalem skal vera
heilög og útlendingar
skulu ekki framar inn I hana
koma. Á þeim degi munu fjöll-
in löðra I vínberjalegi og háls-
arnir fljóta i mjólk og allir læk-
ir iJúda renna vatnsfullir. Og
lind mun fram spretta undan
húsi Drottins og vökva dal
akasíutrjánna.
Málið
Annkantarnir
y Magnús Axelsson hafði samband
við DVog sagðist hafa heyrt
þetta sérkennilega orö I frétta-
tlma Ijósvakamiðils meðan á
kennaraverkfallinu stóð. Hann
veltir fyrir sér hvort hægt sé að
slengja oröunum vankantar og
annmarkar samani oröið ann-
kantar og segja aö annkantar
séu á samningunum. Vankantur
er misfeila, misbrýni, skakki, galli,
vandkvæði, erfiðleikar
* ogannmarki.íis-
lensku orðsifjabókinni
telurAsgeir Bl. Magnússon llkleg-
ast að orðið sé komið úr lágþýsku
þar sem waankante merkir það
sem hefur ekki rétta brún, er meö
vansmlð eða ávala á brúnunum.
Forliðurinn van erneikvæðrar
merkingar og táknar skort á ein-
hverju, vöntun. Annmarki er líka
galli eða lýti á einhverju, ann er
þar sömu merkingar oganden
marki einkenni, markmiö eða
tákn. Annkantur væri þá um það
bilandsmlð, eitthvað gjöróllktþví
sem til stóðað smlða. Vel er þvl
hugsanlegt að annkantar séu á
samningum en við mælum ekki
meðþeim.
tÆ 'S WH 6o uiQOisönu
> epeueji 'f 'ipueiöug j 'nöwÁejrjjv 'i
m
Börn í bómull
egar ég mætti í skólann í fyrsta
skipti fyrir um tuttugu og fjórum
árum voru flestir krakkarnir í
bekknum ein á ferð. Ég var með eldri
bræðrum mínum. Það voru einstaka for-
eldrar sem fylgdu börnunum sínum skól-
ann. Okkur þóttu þeir foreldrar skrýtnir,
mömmurnar móðursjúkar og pabbarnir
með samviskubit yfir því að hafa dottið í
það um helgina. Eflaust höfðum við bræð-
urnir rangt fyrir okkur en svona var þetta
þá.
Þegar ég og konan mín fylgjum börnun-
um okkar í skólann mæta allir foreldrar. Á
einhverjum stundum hefur mér þótt við
vera að gera þetta í einhverri móðursýki.
Að fýlgja börnunum í skólann og sækja
þau langt fram eftir aldri. Vegna þess að
þetta var öðruvísi fýrir svo stuttu. Þegar ég
var krakki. Því ég er ekki gamall maður.
En þegar ég var krakki tók maður strætó í
sund sjö ára gamall. Nú yrði maður hand-
tekinn og foreldrarnir sviptir forræði.
í gær og fyrradag loguðu allir fjölmiðlar
í fréttum þess efnis að stúlkubarni hefði
verið rænt. Ungur sköllóttur maður á
rauðum bfi laug að stúlkunni að móðir
hennar væri á spítala. Svo keyrði hann
hana burt úr hverfinu sínu. Enginn veit
hvað hann ætlaði sér. Allir sem eiga ung
börn fengu
hland fýrir
hjartað. Sonur
minn er níu
ára og fær
stundum að
ganga einn
heim úr skól-
anum eins og
stúlkan í
Kópavogi.
Það er á
svona dögum
sem manni
finnst samfélagið ekki vera móðursjúkt. Á
svona dögum lítur maður á börnin sín og
langar helst aldrei til að sleppa takinu.
Keyra þau og sækja hvert sem þau fara.
Leyfa þeim ekki að taka strætó ein fýrr en
á tvítugsaldri. Maður vonar nánast að þau
flytji ekki að heiman fýrr en á þrítugsaldri.
Á svona dögum líður manni eins og við
séum ekki nærri því nógu móðursjúk.
Við erum að ala upp nýja kynslóð sem á
foreldra sem vefja hana inn í bómull.
Bandaríkjamenn hafa reynslu af krökkum
sem ólust svona upp. Voru keyrð í skól-
ann, sótt og svo skutlað í ballet eða á fót-
boltaæfingu. Þeir kalla þessa kynslóð
„Baby Boom“.
Þessir krakkar eru um og yfir tvítugt.
Eru að stíga sín fyrstu skref í Háskólum
eða á vinnumarkaði og helsti kostur
þeirra er að þau þykja mjög félagslega
meðvituð. Eiga auðvelt með að vinna með
fólki og rekast vel í hópi. Þau eru kannski
ekki jaín sjálfstæð og fyrri kynslóðir og
einhverjir sálfræðingar hafa áhyggjur af
því að þau þoli illa áföll. Brotni hreinlega
niður upplifi þau mótlæti.
Bandaríkjamenn hafa lengi búið við
það að þora ekki að leyfa börnum sínum
að ganga í og úr skóla. Við erum kannski
enn að reyna að venjast því samfélagi. Það
er ljótt. En maður tekur enga áhættu.
Mikael Torfason
Idag er til moldar borin norður
í Árneshreppi á Ströndum sú
stelpa sem myndin hér til
hliðar er af. Myndina tók ég sjálfur
fyrir tæpum þrjátíu árum; þá var
ég eitthvað um fimmtán ára en
stelpan tveggja. Ég hafði ekki mik-
ið séð hana síðan þessi mynd var
tekin en iðulega hugsað til hennar
- og fólksins hennar.
Því í Stóru-Ávík í Árnes-
hreppnum, þar sem stelpan
Jóna Sigurveig Guðmunds-
dóttir ólst upp og þar sem hún
stendur á hlaðinu á þessari mynd,
þar var ég í sveit. Eins og þá tíðk-
aðist enn að höfuðborgarkrakkar
væru. Ég var þar ein íjögur, fimm
sumur og þaðan eru margar af
mínum fallegustu minningum.
Og skemmtilegustu, því fólkið
hennar Jónu var litríkt, stórskorið
og skemmtilegt fólk.
Eg var tíu ára þegar ég kom
þangað fyrst, var sendur út
i óvissuna til fólks sem ég
þekkti ekki neitt, á bæ í frumstæð-
ustu sveit landsins. Ég man alltaf
fyrsta kvöldið þegar ég kom, lítil
feimin písl úr Reykjavík, settist út í
horn þar sem niðursetningurinn
var að skilja mjólkina, mér fannst
ég vera lentur í hálfgerðum trölla-
höndum þar sem voru Jón bóndi
og synir hans tveir, Hörður og
Benedikt; mildin skein aftur á
móti úr húsmóðurinni Unni. En
þeir voru engin tröll þegar á
reyndi, þeir feðgar; Jón var fámáll
en traustur, synirnir báðir heljar-
menni fannst mér, fjörugir strák-
ar, stríðnir og skemmtilegir eins
og ég komst að.
Ég veit ég væri ólfkt fátækari
maður ef ég hefði eklci lent þarna.
Nokkrum misserum síðar
missti Jón heilsuna, þá
kom Guðmundur sonur
hans til baka en hann hafði verið
brottfluttur; hann gerðist bóndi í
Stóru-Ávík þar sem skipst höfðu á
Jónar og Guðmundar svo lengi
sem elstu menn mundu. Hann
lllugi Jökulsson
skrifar um stúlku sem
er til moldar borin í
dag.
Fyrst og síðast
Jóna Sigurveig
Fyrst og síðast
kom með konuna sína, Huldu
Kjörenberg ffá Færeyjum, sem mér
fannst reyndar alltaf vera hálfgerður
Sígauni: ÍCtil, hnellin með dökk augu
sem skutu gneistum. Jafnt í gleði
sem sorg. Og skemmtilegasta mann-
eskja sem ég hafði kynnst.
Það hlægir mig hins vegar að
fyrst hélt ég að Guðmundur væri
frekar drumbslegur maður. Af því
hann var eldri en þeir Hörður og
Beni, fjær sjálfum mér. En það rann
fljótt upp fyrir mér hvað þessi fyrsta
hugsun var fráleit.
Því Guðmundur var fyrirferðar-
mikill og gat verið hávaðasamur en
hann var líka hláturmildur, einlægur
og opinskár.
Hann faldi aldrei í sér hjartað,
frekar en þetta fólk gerði yfirleitt.
Það var á réttum stað, hjartað, og
öllum aðgengilegt. Fals var ekki til.
Dæmalaust gott og heilsteypt
fólk sem tókst á við lífið,
hvað sem það hafði að
bjóða.
Sumarið 1973 áttu þau sitt fyrsta
barn, það var hún Jóna Sigurveig; sú
sem myndin er af. Ég fylgdist með
henni fyrstu sumrin, hún var kát
stelpa, borubrött og passaði svo vel
inn í fjallahringinn kringum Stóru-
Ávík.
Seinna áttu þau tvö böm önnur.
Svo skildu þau um síðir, Hulda
fluttist burt, búskapur lagðist af
en Guðmundur hefur síðan sótt
sjó fyrir norðan og haldið þar til
sem ailra mest.
Eftir að ég hætti að fara
þangað í sveit á sumrin hef
ég því miður haldið alltof
litíum tengslum við þetta góða
fólk. Þó farið þangað norður stöku
sinnum; það er meiningin að fara
miklu oftar. En því hef ég ekki haft
nema stopular fréttir af Stóm-
Ávíkurfólkinu; stundum liðið
mörg ár milli þess að ég heyri af
þeim. Gegnum árin hef ég öðm
hvom heyrt ávæning af því að lífið
hafi ekki farið mjúkum höndum
um hana Jónu; hún hafi lent í
fikniefnaneyslu og ýmsum vanda;
þess á milli náð sér á strik og eign-
ast þrjú falleg böm.
Ég kann auðvitað ekki að setja
mig inn í sálarlíf annars fólks. Það
getur enginn í raun og vem. Ég
ímyndaði mér samt alltaf að rót-
leysið sem fylgdi því að flytja úr
sinni heimasveit hlyti að hafa hér
vond áhrif, það hefði verið stillt-
ara hjartað ef fjallahringurinn
kringum Trékyllisvík hefði fengið
að sitja um kyrrt fyrir sjónum
hennar - og útsýnið til hafsins.
En nú er hún dáin. Hún var
sett í kvennafangelsið til að
sitja af sér sektir í nokkmm
smámálum; þar þyrmdi yfir hana.
Hún bað um hjálp, fékk hana ekki.
Hún stóð í daglegu símsambandi
við Guðmund pabba sinn sem býr
enn norður í Ávík; oftast reyndi
hún að bera sig vel og. sagðist
hlakka til að vera fyrir norðan um
jólin. En lenti þá í svo hryggilegu
örvæntingarkasti að hún gat ekki
hugsað sér að Ufa lengur. Gafst
upp.
Frá því var sagt hér í blaðinu í
síðustu viku; það er auðvitað ófyrir-
gefanlegt með öllu að slíkt skuU hafa
getað gerst í fangelsi, þar sem mað-
ur vonar að fylgst sé með fóUd og
Uðan þess ekki látin afskiptalaus.
Kannski var samt engin leið að
koma í veg fýrir þetta, hvað veit
ég. Ég ætía ekki að þykjast hafa
þekkt hana nema rétt í frum-
bemsku.
Eg man bara eftir þessu káta,
vel gerða barni sem baks-
aði um tún og fjörur í
Stóm-Ávík og átti aUt lífið
ffamundan. Og svo hryggilegt að
það líf skuli ekki hafa orðið lengra.