Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1955, Síða 22

GANGUR TUNGLS OG SÓLAR A ÍSLANDI.
! þriOJa dálki hvers mánaðar, sem hefir vfirskriftina *T. f h.« (tungl f
hfisuOri), og i töflunni á blaðsíðu (15) er sýnt, hvað klukkan er eftir íslenzk-
«m miðtíma, þegar tunglið og aólin eru i hásuðri í Reykjavík. En komast má
að því, hvað klukkan er eftir íslenzkum miðtíma, þegar tunglið eða sólin
•r í hásuðri annars staðar á íslandi, með því að gera svo nefnda >lengdar-
leiðréttingu* á Reykjavíkurtölunni. Verður hún -f- 4 mínútur fyrir hvert lengdar-
atig, sem staðurinn liggur vestar en Reykjavík, og — 4 mín. fyrir hvert
lengdarstig, aem staðurinn liggur austar en Reykjavík. T. d. er Raufarhðfn
nm ses lengdarstigum austar en Reykjavík; lengdarleiðréttingin þar er þá
— 24 mín., og 2. júlí er sól í hásuðri frá Raufarhöfn þess vegna kl. 12 08
(12 32 — 0 24 = 12 08). Flatey á Breiðafirði liggur einu lengdarstigi vestar
en Reykjavík, og lengdarleiðréttingin er þar -f- 4 mín. Þann 8. febrúar er þvf
tungl í hásuðri frá Flatey kl. 1 30 (1 26 + 0 04 = 1 30).
Sólargangurinn í Reykjavík er tilgreindur f almanakinu hvern miðvikudag.
Sólaruppkoma (su.) telst, þá er sólmiðjan er á uppleið 50 bogamínútum undir
láréttum sjóndeildarhring, en vegna ljósbrotsins er þá efri rönd sólar að verða
sýnileg, eða því sem næst. Sólarlag (sl.) telst á aama hátt, þegar sólin á niöur-
leið er 50 bogamínútum fyrir neðan láréttan sjóndeildarhring, og hverfur sólin
þá sjónum. Til þess að finna sólarganginn annars staöar fi landinu, þarf aö
gera lengdarleiöréttingu á Reykjavíkurtölunni á sama hátt sem viö sól eöa tungl
í hásuðri, en auk þess breiddarleiðréttingu.
Breiddarleiðréttingin fer eigi aö eins efíir breiddarstigi ataöarins, heldur
•r hún einnig komin undir sólarganginum í Reykjavík. í eftirfarandi tðflu er
cýnd breiddarleiðrétting fyrir hvert hálft stig, norðar og sunnar en Reykjavík,
þegar sólargangurinn f Rvík stendur fi heilli stundu. Leiöréttingin er pósitíf
(+), þegar sólargangur lengist vegna hennar, en negatíf (—), þegar sólar-
gangurinn styttist. Breiddarleiðrétting töflunnar er því lögð við tíma sólar-
lagsins í Rvík, en dregin frá sólaruppkomutímanum. Sé breiddarlaiðréttingin
nagatíf (—), veröur aö taka forteiknið til greina.
Dæmi: Sólargangur 20. april fi Raufarhðfn, aem er 6 stigum austar og 2Vi
ctigi norðar en Rvik.
Þenna dag er sólargangur f Reykjavfk 15 st. 34 mín. Breiddarleiðrétting
töflunnar fyrir 2!/2 stig noröur og sólargang 16 st. «r + 16 mín., en fyrir 15 st.
sólargang + 12 mín.; hún telst því hér + 14 mín.
Lsngdarleiðréttingin er — 24 mín.
! Reykjavik..................cn. 4 41 cl. 20 15
Ðrciddarleiðrétting . . — 14 +14
L«ngdarleiörótting . . —24_________— 24
Á Raufarhöfn.................su. 4 03 sl. 20 05
AnrttB dæmi: Sólavgangur 19. okt. f Flatey fi Breiöafirði, sem er 1 stigi
vestar og 1 stigi norðar «n Rvíb. Sólargangur f Reykjavík er 9 st. 29 mín<
! Reykjavíb..................an. 7 28 sl. 16 57
BrsiddarUiðrétting . . +5 - 5
Lengdarlsiðrétting . . + 4 + 4
I Flatey...................su. 7 37
sl. 16 56