Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1955, Side 101

Jarðvegurinn var því undirbúinn undir það sem
síðar varð.
Heima fyrir á íslandi fór vakning sú í íslenzkum
fræðum sem hófst með Arngrími lærða að bera
nokkurn ávöxt. Skinnhandritin höfðu áður fyrr
einkum verið í eigu höfðingjaætta, enda voru skinn-
bækur kjörgripir og ekki á fátæklinga færi að eign-
ast þær. Eigendur þeirra voru og mjög ófúsir á að
láta þær af hendi. Árið 1632 segir séra Magnús
ólafsson í Laufási í bréfi til Worms að íslendingar
liggi á handritum sinum eins og ormur á gulli, og
má i þvi sambandi benda á að Arngrímur lærði,
mesti fræðimaður íslenzkur sinnar tiðar, virðist
aldrei hafa eignazt neitt að marki af íslenzkum
handritum, þegar frá er skilin Edda hans sem hann
sendi Worm. En nú færðust uppskriftir á skinn-
handritum mjög í vöxt; áhrif húmanismans á ís-
lenzkan almenning birtust í vaxandi áhuga á forn-
um fræðum íslenzkum; starf Arngríms lærða hafði
ekki verið unnið fyrir gýg á íslandi fremur en í
öðrum löndum. Auk þess varð pappir almennings-
vara, svo að nú gátu menn eignazt bækur ef þeir
vildu hafa fyrir því að skrifa þær upp. En um leið
var skinnbókunum hætta búin. Pappirsuppskrift-
irnar voru auðlesnari en hið forna bókfell, og kunn-
áttunni í að lesa skinnbókaletur tók að hnigna.
Eigendum hinna fornu skinnhandrita urðu þau þvi
ekki lengur eins föst í hendi og áður; þegar búið
var að skrifa þau upp, mátu menn þau ekki lengur
eins mikils, varðveittu þau ekki lengur eins vel og
voru fúsari að láta þau af hendi.
Fyrsti íslendingur sein við vitum um að safnað
hafi fornum islenzkum handritum af ráðnum hug
og fræðilegum áhuga var Brynjólfur Sveinsson. Áður
var þess getið að hann gaf Stephaniusi nokkur
skinnhandrit, en þeir höfðu kynnzt meðan Brynj-
ólfur var i Danmörku. En þegar Brynjólfur var
(99)