Freyr - 01.12.1946, Blaðsíða 14

344
FREYR
gengi afurðir vorar og afrek hafa átt að
fagna á erlendum vettvangi, undanfarin
ár, eða nánar tiltekið styrjaldarárin. Það
hefir rekið smiðshöggið á fjárhagsgengi
vort, En það sorglega virðist vera að ske,
að þetta fjármagn sé svo laust í höndum
vorum, og það verði runnið út í sandinn
áður en vér vitum af. Má vel ætla, ef svo
heldur sem nú horfir, að það verði horfið
að mjög verulegu leyti, löngu áður en því
marki er náð, sem vér hugðumst ná með
aðstoð þess. En til þess liggja að ýmsu
gildari rök að svo hljóti að fara, en ætla
má í fljótu bragði, og skal hér bent á
nokkur.
í fyrsta lagi er drjúgur hluti þess fjár-
magns er íslendingum hefir áskotnast á
síðari árum blóðpeningar samtíðar vorrar.
Munu þeir enda verða drýgri hluti, en
fljótt á litið virðist mega ætla.
Nú er það svo, að slíkum peningum mun
sjaldan fylgja heill, enda heldur ótrúlegt,
að íslendingar verði undantekning í því
efni.
í öðru lagi mun oftast fara svo, að
skjótfenginn auður verður laus við hend-
ur þess er hreppir. Þarf til þess meiri
þroska, en almenningur á yfir að ráða, að
meta að fullu gildi þeirra fjármuna, sem
litlu þarf fyrir að fórna.
í þriðja lagi er drjúgur hluti þess fjár-
magns, er þjóðin veltir nú milli handa sér,
kominn þangað fyrir ofmat á afrekum
hennar. M. ö. o. vinna hennar er metin
hærra verði, en nokkur framleiðsla þolir
að bera. Meira að segja fiskveiðar vorar,
sem hvorttveggja hafa til að byggja á af-
komu sína: Rányrkt fiskimið, yfirburða
auðug, ásamt hinni fullkomnustu tækni
nútímans til þeirrar rányrkju og á hinu
leitinu hungraðar grannþjóðir, sem hung-
urs vegna hafa neyðst til að kaupa sjávar-
afurðir vorar yfir-verði, — jafnvel þessi
einstæða atvinna sýnist berjast í bökkum
með að greiða þeim er hana stunda, kaup,
er svari kröfum samtíðar vorrar. Mun
þessi bogi þegar spenntur sVo hátt, að
skammt mun unz fyrir odd er dregið, —
ef hann þá brestur ekki.
í fjórða lagi vex andúð gegn líkamlegu
erfiði hröðum skrefum. Á það að vissu
marki sinn rétt á sér. Véltækni samtíðar-
innar kemur hér til sögu, og verður ekki
um það deilt, að hún gerir flest störf mun
auðleystari en áður var. Hún á því, ef
annað hnígur á sömu sveif, að vera stoð
sem rennur undir gengi og menningu
þjóðarinnar, en ekki afl sem rekur þær
stoðir undan henni. En þjóðin hefir í
mjög stórum stíl glatað vinnugleðinni.
Hefir þar glatast ein dýrasta perla okkar
mannanna barna, og verður hún naum-
ast verði keypt.
Og loks í fimmta lagi virðist þjóðin í
heild hafa misst trúna á gildi miða vorra
og moldar, — á gildi þess lífs, sem fólgið
er í gróðrarmætti þeirra. Þetta trúleysi
blasir víðar við augum en í flóttanum frá
mold og miðum. Hún blasir ekki síður við
í rányrkju þjóðarinnar til lands og sjávar
hvenær sem einn eða annar telur sér af
því stundarhag. Vér nútímamenn erum oft
illa minnugir hinna stóru orða vorra um
þröngsýni, ágengni, vanþekkingu og enda
varmennsku forfeðra vorra, í garð skóg-
anna og annarra viltra nytja, þegar vér
þó göngum jafn öruggum skrefum til hlið-
stæðra glapráða, og þó með það umfram
þá, að tækni samtíðar vorrar fær oss nú
fjöld ráða í hendur til aukinna afreka
við þau hermdarverk. En einmitt þetta
síðasta, — trúleysið á gildi gróðrarmátt-
arins mun allra þyngst á metum. Því van-
mat og vanskilningur á þætti okkar, í
þeirri fjölþættu heild sem við lifum og
störfum í, er einmitt fylgifiskur menning-