Freyr - 01.12.1946, Blaðsíða 47

FRE YR
377
vörur sínar, er tryggði þeim að meðaltali,
svipaða fjárhagsafkomu og öðrum alþýðu-
stéttum landsins.
Og það sem orsakaði hina almennu á-
nægju meðal bænda yfir niðurstöðu sex-
mannanefndarinnar, var það að viður-
kenning hafði fengizt af hálfu fulltrúa
neytenda og ríkisins, fyrir verðlagi á land-
búnaðarvörunum, er þeir töldu sig geta við
unað, en ekki af því, að þeir álitu að hér
væri um neinar náðargjafir eða ofrausn
að ræða af hinna hálfu. Bændur voru
orðnir það langþreyttir á hinu sífellda
nöldri og eftirtölum af hálfu neytenda
vegna þess er greitt var fyrir landbúnað-
arvörurnar, og ásökunum um okur og rang-
sleitni í viðskiptum, að þeir fögnuðu því
innilega að sætt skyldi hafa tekizt um
niðurstöðuna. Og þeir væntu þess að sú
sætt yrði ekki aðeins pappírsgagn eða
dægurfluga.
Ég ætla ekki hér að fara út í það hvernig
þessi sætt hefir verið haldin í einstökum
atriðum. En það vil ég fullyrða, að fæstir
bændur hefðu búist við því á fyrsta ári
þessarar löggjafar, að ekki liðu full tvö ár
áður en að henni hefði verið gjörsamlega
kollvarpað, og verðlagsvaldinu með öllu
svipt úr höndum bændasamtakanna.
Það er víst að bændur óskuðu ekki eftir
því, eins og þá var komið, að hverfa aftur
til þess skipulags er á sínum tíma var sett
um þetta efni í afurðasölulögunum.
En með búnaðarráðslöggjöfinni var þó
farið langt aftur úr hinu eldra fyrirkomu-
lagi. í verðlagsnefndum afurðasölulaganna
áttu félagssamtök bænda 2 fulltrúa af 5,
og ríkisstjórnin 1. Með búnaðarráðslögun-
um fengu félagssamtök bænda engan full-
trúa en ríkisstjórnin alla.
Hvað er framundan?
Það er örðugt að sjá langt fram í tím-
ann. Það er þó víst, að núverandi ástandi
í málum þessum, unir enginn bóndi til
frambúðar, sem hefir nokkurn snefil af
metnaði fyrir hönd stéttar sinnar, eða læt-
ur sig nokkru skipta framtíðarhagsmuni
hennar.
Sú krafa er bændastéttin hlýtur að
gjöra til þings og þjóðar, er það, að hún
fái sjálf að ráðstafa framleiðsluvörum sín-
um, og sjálf að segja til um fyrir hvaða
verð þær skuli seldar. Á meðan að svo er
háttað, að ekki er unnt að leggja út-
flutningsverð til grundvallar á innlendum
markaði, þannig að nauðsynlegt þykir að
„semja“ um eða ákveða sérstakt söluverð
innanlands, er það krafa bændastéttar-
innar, að fulltrúar, er hún ræður, standi
að þeirri ákvörðun eða samningum
fyrir hennar hönd. Um hitt ætti ekki að
þurfa að efast að bændastéttin mundi fús
til slíkra samninga á sama hátt og
sexmannanefndar samningana, er ekki
voru annað en samningsgjörð, um verðlag
landbúnaðarafurðanna. En þó að ég telji
að bændastéttin muni verða fús til samn-
inga, er ég sannfærður um að hún hopar
aldrei frá þeim grundvelli, sem á sínum
tíma var lagður í sexmannanefndar-lög-
gjöfinni, að bændum verði við verðákvörð-
unina, tryggð svipuð fjárhagsafkoma og
öðrum starfstéttum þjóðfélagsins. Frá því
marki má hún ekki þoka, og mun ekki
þoka héðan af.
Þar með er ekki sagt að allar þær undir-
stöðutölur sem reiknað var með við verð-
ákvörðun sexmannanefndarinnar 1943,
skuli að eilífu óbreyttar standa.
Það virðist ekki nema eðlilegt og rétt-
mætt, að hin bætta búnaðarafkoma, sem
fram kynni að koma við aukna ræktun,
aukna tækni, bættar samgöngur, bættan
bústofn, betri vöruverkun og betra skipu-