Freyr - 01.12.1971, Qupperneq 21

íramkvæmdir Landnámsins og styrkir írá
Landnáminu eru ekki heldur taldir hér.
* * *
Til þess að gera fólki ljóst hvar við
stöndum í ræktunarmálum okkar vil ég í
þetta skipti gera grein fyrir stærð ræktaðs
lands í hinum einstöku byggðarlögum og
hvað meðaltalsræktun á bónda hefur verið
síðustu 3 árin.
Varðandi bændatal fer ég eftir skýrslum
þeim, sem Landnámið hefur látið vinna,
og er þá enginn talinn bóndi, sem hefur
minna bú en 80 ærgildi.
Bændur, sem hafa 80 ærgildi eða meira,
eru alls, samkvæmt talningu í árslok 1868,
4.919. Er miðað við þá bændatölu í eftir-
farandi meðaltölum. Býli í ábúð, þar sem
eru 80 ærgildi á bónda, eru nokkru færri,
því allvíða eru 2 eða fleiri bændur á sömu
jörð.
Samkvæmt hinu nýja fasteignamati eru
jarðir í sérmati taldar 6.600. Eru þá taldar
allar eyðijarðir, gróðurhúsabýli, iðnaðar-
býli og sjálfsagt allmörg býli, þar sem
menn hafa minna en 80 ærgildi, en fram-
fleyta heimili sínu á ýmsum tekjum öðr-
um, en af hinum gamla bústofni, sauðfé
kúm og hrossum.
Samkvæmt framansögðu verður því
meðaltalsræktunin á bónda með 80 ærgildi
nokkru lægri en hér verður talið bæði
hvað áhrærir árlega ræktun og meðaltals
túnstærð 1970.
Hvorttveggja er, að ýmsir, sem hafa
minna en 80 ærgildi, hafa nokkur tún og
aðrir, sem eru á jarðabótaskýrslum, hafa
ekki áðurnefnda bústærð.
Gullbringusýslu hef ég sleppt við allan
útreikning, því nú orðið getur hún varla
talist landbúnaðarhérað, þó enn séu taldir
rúmir 40 bændur, sem hafa 80 ærgildi, eða
meira.
Túnstærðir
í eftirfarandi upptalningu eru sýslurnar
taldar í þeirri röð sem túnstærðir eru 1970,
og er þá einnig sagt hvað meðaltalsnýrækt
hefur komið á bónda síðastliðin 3 ár.
Meðal- Meðal-
túnstærð nýrækt
1970 síðustu
3ja ára
1. Rangárvallasýsla 32,47 ha 1,33 ha
2. Kjósarsýsla 30,53 — 0,37 —
3. Árnessýsla 29,34 — 0,94 —
4. Austur-Skaftafellss. 24,68 — 0,81 —
5. Borgarfjarðarsýsla 24,67 — 0,61 —
6. Eyjafj.s., m. Ólafsf. 23,72 — 0,83 —
7. A.-Húnavatnssýsla 22,58 — 1,07 —
8. V.-Skaftafellssýsla 22,53 — 1,06 —
9. Skagafjarðarsýsla 21,34 — 0,82 —
10. Mýrasýsla 20,50 — 0,62 —
11. S.-Þingeyjarsýsla 19,14 — 0,79 —
12. Suður-Múlasýsla 19,05 — 1,05 —
13. Norður-Múlasýsla 18,88 — 1,06 —
14. Snæfellsnessýsla 18,70 — 0,74 —
15. N.-Þingeyjarsýsla 18,10 — 0,80 —
16. V.-Húnavatnssýsla 18,00 — 0,50 —
17. Dalasýsla 15,60 — 0,59 —
18. Strandasýsla 15,44 — 0,58 —
19. N.-ísafjarðarsýsla 15,02 — 0,26 —
20. V.-ísafjarðarsýsla 14,61 — 0,43 —
21. Barðastrandasýslur 14,33 — 0,57 —
Á öllu landinu má telja túnstærðina
109.896 hektara í árslok 1970 og verður þá
meðaltalstún ca. 22,34 ha á hvern 80 ær-
gilda bónda. í raun mun þó meðaltún
bænda vera nokkru minna, t. d. er það
svo, að allmikið er af túnum, sem nytjuð
eru af bændum, sem ekki hafa 80 ærgildi,
og svo eyðijarðir, þar sem tún eru talin
enn sem ræktað land, enda þótt þau séu
kannski ekki nýtt að neinu. Mun þetta
helzt eiga við í V.-Barðastrandasýslu, ísa-
fjarðarsýslum og Norður-Þingeyjarsýslu.
Geta má þess, að í Rangárvallasýslu eru
sennilega nær 400 hektarar, sem ræktaðir
eru til fóðurkögglaframleiðslu og því ekki
rétt að taka með í meðaltalstúnstærðina.
F R E Y R
485