Freyr - 01.03.1999, Page 30

á undan, en þó í einstaka tilvikum
með rótendann á undan (hávaxinn
gróður og stutt skurðarborð).
Sópvindan á að jafna mötunina inn í
vélina, hindra að það safnist fyrir
uppskera á skurðarborðinu framan
við snigilinn og hún hjálpar líka til
við að lyfta upp gróðri sem er
lagstur á akurinn. Sópvindur eru af
mismunandi stærðum en þvermál
þeirra er oftast á bilinn 1,0-1,7 m í
þeim þreskivélum sem nú eru á
markaðnum. Stór sópvinda hefur
lengra virkt vinnslusvæði og á meiri
möguleika á að geta hvort tveggja í
einu, að lyfta gróðrinum upp á
borðið og jafnframt að fylgja honum
nægjanlega eftir inn á borðið og
halda þannig Ijá og axlyftum
hreinum. Stór sópvinda hentar því
oft betur þar sem algengt er að akrar
séu lagstir fyrir skurð. Lítil sóp-
vinda getur aftur á móti unnið nær
sniglinum sem getur verið kostur
þegar stráin eru stutt. Sópvindan er
yfirleitt með 5 eða 6 kamba og á
kambana eru festir fjaðrandi tindar.
Halli kambanna og þar með
tindanna (kambhom) er stillanlegur,
sem kemur í góðar þarfir t.d. þegar
akur er í legu.
A sópvindu eru fjögur atriði sem
þarf að vera hægt að stilla:
*• Upp - niður
* Fram - aftur
* Kambhom
* Snúningshraði
Stillingin upp og niður er ávallt
mikið notuð, en þegar verið er að
skera jafnan standandi akur er best
að hafa hæðina þannig að kamb-
arnir leggist á stráin rétt neðan við
öxin. Hæðina er alltaf hægt að
stilla innan úr ökumannshúsi. Still-
ingin fram og aftur er einkum háð
því hversu vel uppistandandi stráin
eru sem og lengd þeirra.
Snúningshraði sópvindunnar er eitt
af mikilvægustu stillingaratriðum á
þreskivélinni allri, og honum er hægt
að stjóma úr ökumannshúsi. Við
"venjulegar" aðstæður, þ.e.a.s. þegar
akurinn er jafn og allur uppistandandi,
er hæfilegt að ferilhraði sópvindunnar
sé 1,3-1,4
sinnum öku-
hraði. Þá leggur
sópvindan upp-
skeruna mjúk-
lega inn á borðið
með öxin á und-
an. Þetta þýðir
það að sé öku-
hraða breytt þarf
að breyta
snúningshraða
sópvindu líka til
samræmis. Ein-
hver algengústu
mistök sem gerð
em við komskurð
em að sópvinda
er höfð á of mikl-
um snúnings-
hraða og of lágt
stillt en það getur
valdið miklu
korntapi, einkum
þó ef komið er
vel þroskað á
akrinum og farið að losna úr öxunum.
Á nýjustu þreskivélum er hægt að
velja sjálfvirka samræmingu á ökuhr-
aða og sópvinduhraða.
Færisnigill og færistokkur
Færisnigillinn safnar uppsker-
unni að miðjunni þar sem færi-
stokkurinn tekur við henni og
flytur hana upp í vélina að
þreskibúnaði. Færisnigilinn er
hægt að stilla upp og niður, oftast
um 4-5 cm, og stundum er hægt að
stilla hann örlítið fram og aftur
líka. Þessar stillingar eru frekar
tímafrekar og því lítið notaðar,
enda yfirleitt ekki ástæða til
breytinga ef vélin er alltaf notuð í
sömu korntegund. Venjulega
passar að hafa hæð snigilsins um 2
cm frá botni skurðarborðsins
(fingurþykkt). Ef verið er að skera
mjög grófar og uppskerumiklar
tegundir getur verið ástæða til að
hækka snigilinn (t.d. ef um raps er
að ræða), en varla er ástæða til að
ætla að slíkar aðstæður séu
algengar hérlendis. Mötunarpinnar
í miðju snigilsins eru hjá-
miðjutengdir í snigilinn þannig að
þeir teygja sig út að framanverðu
og krækja í uppskeruna en dragast
inn að aftanverðu þegar færiband
færistokksins tekur við. Stundum
er hægt að stilla hallann á þessum
pinnum. og þeir eru oft þannig
gerðir að ef þeir brotna þá lenda
þeir inni í sniglinum í stað þess að
fara með uppskerunni inn í vélina
og valda skemmdum þar.
Færibandið í færistokknum er
drifið af öxlinum í efri endanum, og
sá endi er fastur en neðri endinn er
hreyfanlegur. Uppskeran flyst upp
færistokkinn á milli færibands að
neðan verðu og botnplötu færi-
stokks. Á mörgum þreskivélum er
liægt að snúa snúningsátt færi-
bandsins við og stundum snúnings-
átt færisnigilsins líka, en það er til
að hægt sé að losa um stíflur sem
kunna að verða þegar aðstæður eru
erfíðar.
Mynd 2. Þreskiverk. Hraði uppskerunnar þrefaldast
við juið aðfara í gegnum þreskiverkið, en er samt ekki
nema 1/3 af ferilhraða þreskivalar þegar hálmurinn
kemur í gegn. Mikilvœgt er að axendinn komi á undan
til að stráiðfái ekki hröðun áður en þreskivölurinn nœr
í öxin en það dregur úr möguleikum hans á að slá
kornin úr öxunum. Bilið á milli þreskivalar og
þreskihvelfu er oftast um helmingi meira að franum en
aftan. Ferilhraði þreskivalar og bil milli lians og
þreskihvelfu eru með mikilvœgustu stillingum
þreskivélarinnar.
30- FREYR 2/99