Freyr - 01.05.1999, Page 45

rhusiopathiae). Sjúkdóms þessa
hefur orðið vart á einstöku bæjum
víða um land og hefur tjón af hans
völdum stundum orðið mikið. Ekki
er að fullu kunnugt um smitferli
þessa sjúkdóms en vitað er sýkill-
inn er algengur sjúkdómsvaldur í
svínum og hefur fundist í villtum
fuglum, enda vitað að sýkillinn get-
ur lifað og tímgast í jarðvegi og
vatni. Venjulega eru lömbin 1-2
vikna þegar tekið er eftir sjúk-
dómnum en þó stundum ekki fyrr
en að hausti. Lömbin verða dauf,
stirð í gangi, síðar hölt og bera höf-
uðið lágt.
Oft verður stirðleika fyrst vart á
framfótum, síðar afturfótum.
Smám saman fer að sjást að liðir
gildna, einkum hné og hækilliðir.
Þó eru eymsli ekki áberandi séu lið-
imir þuklaðir. í liðpokanum sést að
liðvökvinn er ljósrauður, þunnur en
ekki graftarkenndur og í honum er
urmull af sýklum.
Liðköstin stækka svo að gildleik-
inn gemr orðið tvöfalt til þrefalt
meiri en á eðlilegum lið. Venjulega
dregur sjúkdómurinn lömbin ekki
til dauða, en þau eiga erfitt með
gang og þroskast lítið, em vöðva-
dregin og vesöl er þau koma af
fjalli. Fúkalyf, einkum langverk-
andi, hafa komið að verulegu
gagni, ef hafíst er handa uin lækn-
ingu nógu snemma. Eftir að varan-
legar skemmdir, eða jafhvel staur-
fótur hafa myndast, em læknisað-
gerðir tilgangslitlar.
Mikilvægt virðist að viðhafa sér-
stakt hreinlæti við mörkun og
merkingu lamba, baða naflastreng í
joði, láta bera úti, ef því verður við
komið, og hamla á þann hátt gegn
smitdreifngu.
Liðabólgur
ígerðarsýklar (klasa- og keðju-
gerlar) valda stundum bólgum með
ígerðum í einum eða fleiri liðum.
Sýklamir koma oftast inn í líkam-
ann um naflastreng eða um sár, t.d.
við mörkun með óhreinum hníf eða
töng og við ísetningu eymamerkja,
einkum þegar umhverfið er mjög
sýklamengað. Spillt mjólk virðist
líka stundum völd að veikinni. Oft-
ast veikjast einstök lömb í hjörð-
inni, en stundum lýsir sjúkdómur-
inn sér sem faraldur, mörg lömb
veikjast á skömmum tíma. Sjúk-
dómurinn lýsir sér fyrst og fremst
sem helti á einum eða fleiri fótum
og má stundum finna þrota um lið-
og sinaslíður. Jafnframt verða
lömbin dauf, fá hita, missa lyst,
leggja mikið af og hætta að fylgja
móðurinni. í liðpokum og sina-
slíðrum fínnst graftarkennd vilsa.
Stundum setjast sýklamir að, t.d.
í miðtaugakerfi, svo að lömbin
verða blind. Mörg lömb drepast, ef
ekkert er að gert. í byrjun veikinn-
ar má lækna lömbin með tafarlausri
og markvissri lyfjagjöf. Ef veikin
er komin á hátt stig ná lömbin
venjulega ekki fullum bata, verða
rýr og oft bækluð.
Tryggið að lömbin fái nógan
brodd sem fyrst (magaslanga ef
þarf), baðið naflastrenginn í joð-
upplausn, látið tæki og merki liggja
í joðupplausn.
Naflasýking
Sýking um naflastreng er algeng
þar sem aðstæður eru slæmar. Hún
getur verið bundin við naflann og
valdið þar afmarkaðri bólgu, en oft
leiðir hún til blóðsýkingar með
ígerðum eða drepi í lifur og fleiri
líffærum og bólgu í einum eða fleiri
liðamótum og jafhvel ígerðum við
mænu, sem leiða til lömunar í aftur-
hluta lambsins. Lömbin verða dauf
og lystarlítil, bólga og eymsli eru
um naflann og stundum sést gröftur
undir hrúðrinu þar. Sömu ráð gilda
og áður eru nefnd.
Lambakregða
Lambakregða er hægfara
lungnabólga í unglömbum. Úr
hinum bólgnu lungnablöðum má
oftast rækta stutta staflaga sýkla,
sem svipar til lungnapestarsýkla,
og aðra örsmáa sýkla, myko-
plasma. Sjúkdómur þessi hefur
breiðst nokkuð út um landið á síð-
ustu árum. Þó að sjúkdómur þessi
dragi lömbin sjaldnast til dauða,
veldur hann rýrð svo að slátur-
lömb, sem haldin eru þessum sjúk-
dómi, verða ósöluhæf. Lömbin
smitast ung af fullorðnu fé, sem oft
er smitberar. Þau verða dauf,
fylgja móðurinni illa, mæðast
óeðlilega og fá hryglu við
áreynslu. Einstöku lambi batnar
að mestu, önnur sýna einkenni
lungnabólgu er þau koma af fjalli.
Þau hósta og gráleitt slím er í vit-
um. Við krufningu sjást mismun-
andi útbreiddar bólguskemmdir í
framblöðum lungna, en yfirleitt
ekki skemmdir í öðrum líffærum.
Mjög hefur reynst erfitt að hamla
gegn þessum sjúkdómi þar sem
hann hefur náð fótfestu. Ættu
Stálpuð lömb með liðastirðnun. (Ljósm. S.S.).
FREYR 5-6/99 - 45