Freyr - 15.05.1999, Blaðsíða 29

Einangrunarstöð Svínarœktarfélags Islands í Hrísey.
hóf það áróður fyrir innflutningi á
nýjum svínakynjum til landsins, ffá
Noregi og Finnlandi. Það verkefhi er
bæði vandasamt og mjög áhættusamt
eins og reynslan hefur þegar sýnt og
ekki enn útséð hvemig til muni tak-
ast, ef reglubundinn innflutningur
verður heimilaður og verkefni dregst
á langinn.
Fram undir síðari heimstyrjöld
var fjöldi svína á öllu landinu lítill.
Árið 1910 er fullyrt að tala fullorð-
inna svína sé að minnsta kosti eitt
hundrað á öllu landinu og mun
þeim lítið hafa fjölgað næstu árin.
Árleg slátmn svína hjá Sláturfélagi
Suðurlands í Reykjavík á tímabil-
inu 1908-1928 nemur frá 20-50
gripum. Neysla svinakjöts var þá
lítil og voru helstu kaupendur útlent
fólk sem hér var búsett. Ennffemur
var svinakjöt þá notað í pylsur og
aðrar unnar kjötvörur.
Það var fyrst árið 1932 sem svín
em talin á búnaðarskýrslum, og em
þá talin 132 svín alls á landinu. Eftir
það fór svínum smám saman fjölg-
andi og þeir sem stunduðu svínarækt
reyndu eftir föngum að hirða úrgang
ffá veitingastöðum, brauðgerðahús-
um og spítölum sem fóður fyrir svín,
því að kom var reynt að spara. Þegar
herinn kom til landsins féll til mikið
af matarleifum ffá hinum ýmsu her-
stöðvum og jókst þá fjöldi svína um-
talsvert, því að matarúrgang fengu
menn að hirða endurgjaldslaust.
Svínarækt dróst svo saman aftur að
styq'öld lokinni. Farið var að matbúa
svínakjöt á annan og fjölbreyttari hátt
en verið hafði og jók það til muna eft-
irspumina effir því.
Árleg framleiðsla
svínakjöts nú
um 4000 tonn
Nú er starfandi á landinu um 60
svínabú og hefur þeim fækkað mikið
síðustu árin en jafnffamt hafa þau
stækkað verulega og meiri áhersla
verið lögð á vélvæðingu þeirra. Alls
mun ffamleiðsla á svínakjöti árið
1998 nema um 4000 tonnum og nú
munu á öllu landinu vera um 3500
svín til undaneldis. Flest em svína-
búin í nærsveitum Reykjavíkur og á
Suðurlandi. Með áróðri, mikilli
vömvöndun og miklum auglýsing-
um, hefur félagi svínabænda tekist að
fá fleiri og fleiri til þess að neyta
svínakjöts, og er nú svo komið að
þeir fordómar gegn svínakjöti sem
fjöldi Islendinga höfðu fyrir nokkmm
áratugum er horfínn. Mættu aðrir
framleiðendur á kjöti taka Svínarækt-
arfélag Islands sér til fyrirmyndar að
þessu leyti.
Nú hefur verið stofnað fagráð í
svínarækt (1996) sem vinnur að
kynbótum i greininni. Byggjast
þær einkum á danskri lyrirmynd og
innfluttu erfðaefni. Er ætlunin að
beita tvíblendingsrækt og þríblend-
ingsrækt framvegis og fá með því
fram fljótvaxnari og bragðbetri
slátursvín. Ætlunin er að taka upp
sæðingar á svínum til hagræðis.
Það má því búast við því, ef þessar
hugmyndir heppnast, að dagar þess
svinastofns sem ræktaður hefur
verið hér undanfama öld séu senn
taldir. Því þótti ástæða til að taka
saman í þessari grein ýmislegt
varðandi svínahald okkar á liðnum
öldum og áratugum. Af þessari
atvinnugrein liafa margir átt af-
komu sína oft við örðug skilyrði.
Þessi gamli svínastofn hefur á ýms-
an hátt dugað okkur vel, staðist ým-
is konar uppákomur og erfíðleika
svo sem svínapest, blöðruþot og
aðra alvarlega sjúkdóma og oftast
mátt þola slæma aðbúð sem og ein-
hæft og einhliða fóður.
Helstu tilvitnanir.
Amorose Thomas, disertation 1996.
Bjami Sæmundsson, Spendýrin, Rvík.
1932.
Eggert Ólafsson og Bjami Pétursson,
Ferðabók I, Rvík. 1943.
H. Grönfeldt, Búnaðarrit 18, 1904.
Jóhann Jónasson, Freyr 38, 1942.
Jón Vestdal, Vömhandbók, Rvík 1945.
Oddur Einarsson, biskup, Islandslýs-
ing, Rvík 1975.
Páll Zóphóníasson. Um svínarækt
Freyr7. árg. 1910.
Pétur Sigtryggsson, Búnaðarfélag ís-
lands 150 ára, Rvík 1988.
Pétur Sigtryggsson, Búnaðarrit 1995-
1998.
Pétur Sigtryggsson, Fjölrit RALA
1996.
Pétur Sigtryggsson, Búnaðarrit 101,
1988.
Sigurður Sigurðarson, Aldarminning
Búnaðarfélags Islands Rvík, 1937.
Sigurður Skúlason, Aldarfjórðungs
minningarrit.
Sláturfélag Suðurlands 1907-1932,
Rvík 1932.
Sigurður Þórólfsson, Búfé á íslandi,
Búnaðarrit 41. árg. 1927.
Valdimar Ásmundsson, Fjallkonan
VII, 1890.
Þorvaldur Thorodsen, Lýsing Islands,
Kaupmannahöfn 1922.
Ókunnir höfúndar, Freyr 3. árg. 1906
og 39. árg. 1925.
Þorvaldur Guðmundsson, ævisaga,
Rvík. 1998.
FREYR 7/99 - 29