Freyr - 15.05.1999, Blaðsíða 39

Ný landbúnaðarstefna ESB
Opinber framlög skilyrt með umhverfiskröfum
ESB samþykkti með herkjum
nýja landbúnaðarstefnu fyrir
sambandið hinn 26. mars sl. í
kjölfarið hefúr orðið mikil umræða
innan landbúnaðarins og meðal fólks,
sem skrifar um landbúnaðannál,
hvort hin nýja stefna sé góð eða slæm.
Eitt eru þó allir sammála um, hin nýja
stefha er til orðin sem niðurstaða af
hreinum pólitískum hrossakaupum.
Áhrifm ef hinni nýju stefnu verða
auðmerkjaleg fyrir afkornu hins ein-
staka bónda, þó að þau í stómm drátt-
um verði hvorki jafii hörð né fljótvirk
og upphafleg tillaga landbúnaðar-
stjóra ESB, Franz Fischlers, gerði ráð
fyrir. Helstu þættimir em eftirfarandi:
* Verð á komi mun lækka um alls
15% í tveimur áföngum.
* Greiðsla fyrir mjólk mun lækka um
15% en sú lækkun kemur ekki til
ffamkvæmda fyrr en árin 2005 og
2006. Jafhframt munu flest lönd í
ESB fá að auka mjólkurkvóta sinn
um 1,5%.
* Kjötverð til ffamleiðenda mun
lækka um 10% alls, i þremur jöfn-
um þrepum á tímabilinu 2000-
2002. Birgðasöfnun á kjöti á veg-
um hins opinbera verður hætt og
einkarekið birgðakerfi mun leysa
það af hólmi. Ef ffamboð á kjöti
verður of mikið verður unnt að
létta á álaginu með þvi að taka kjöt
út af markaðnum.
Opinber framlög skilyrð
með umhverfiskröfum
Verðlækkunina á að hluta til að bæta
upp með beinum stuðningi við bænd-
ur. Þennan stuðning á að tengja beint
við þær umhverfiskröfúr sem hvert
land í sambandinu setur sér. Þeim
bændum, sem uppfylla ekki þessar
kröfúr, verður refsað með lækkun
ffamlaga til þeirra. Jafiiffamt geta lönd
ESB hnikað til beinu ffamlögunum út
ffá þörfinni á að skapa atvinnutækifæri
í landbúnaði. Ekkert „þak" er ákveðið
á upphæð styrkjanna.
Ungir bændur fá fjárfestingarstyrki.
Jafnffamt verður komið á kerfi sem
gefúr bændum kost á að fara á eftir-
laun fyrr en ella, með árleg effirlaun
upp á n. kr. 123.900 (eða um 1,2 millj.
í. kr) í allt að 15 ár. Hvatt skal til tijá-
plöntunar á ræktuðu landi með ffam-
lagi upp á n. kr. 5.980 á hektara.
Ólíkt mat
Hin nýja landbúnaðarstefna,
Agenda 2000, er mikilvægur þáttur í
breytingum á öllu stjómkerfi ESB, en
þar er gert ráð fyrir stækkun sam-
bandsins og stefnt að því að nokkur
lönd í Austur-Evrópu fái þar inn-
göngu á næstu árum. Nýja landbún-
aðarstefnan á að gilda til ársins 2006.
Frakkland og franskir bændur
gengu harðast ffam í því að fá ffam
breytingar á upphaflegum tillögum
Franz Fischlers og náðu þar ýmsu
ffam bændurn til hagsbóta á loka-
sprettinum áður en forsætisráðherrar
innan ESB náðu samkomulagi á fúndi
í Berlín 26. mars sl.
Bretar voru hins vegar í forystu fyr-
ir þeim sem fannst of langt gengið í
stuðningi við landbúnaðinn en þeir
óttast mikla aukningu útgjalda til
landbúnaðar þegar ný lönd fá inn-
göngu í sambandið.
Helstu gagnrýnisatriði
Aðal athugasemdir af hálfú gagn-
rýnenda hinnar nýju stefnu em að hún
feli hvorki í sérþær einfaldanir né rót-
tæku breytingar sem þörf hafi verið á.
Evrópskur landbúnaður verði áffam
mjög vemdaður og verð á búvörum
muni í stórum dráttum verða vemlega
hærra en heimsmarkaðsverð. Það
muni stórlega veikja samkeppnis-
hæfni evrópsks matvælaiðnaðar
gagnvart stómm útflutningslöndum
svo sem Bandaríkjunum, Ástralíu og
Nýja-Sjálandi.
Að áliti Alan Swinbanks, forstöðu-
manns landbúnaðar- og matvælahag-
ffæðideildar Háskólans í Reading á
Englandi, er hin nýja landbúnaðar-
stefna einungis ffestun á ákvörðunum
sem bíða úrlausnar, en hann er talinn
einn helsti sérffæðingur Bretlands í
landbúnaðarstefhu ESB. Hann bendir
á að reglur um flesta styrki til land-
búnaðar innan sambandins séu ótíma-
bundnar og gildi það jafnt um styrki
til umhverfisverkefna, félagslegra
verkefna, ræktunar og búfjárhalds. Af
þessu muni leiða vandamál í nýrri
samningalotu innan Alþjóða við-
skiptastofhunarinnar, WTO.
Nýjar blikur á lofti
Verðlagning og marksaðsmál em
hins vegar einungis hluti af þeim
vandamálum sem bíða úrlausnar í
landbúnaðarstefnu ESB á komandi
ámm. Fjöldi nýrra verkefna kalla.á úr-
lausn. Hin mikilvægustu þeirra em
líftækni, notkun hormóna við ffam-
leiðslu mjólkur og kjöts, gæði mat-
væla og hollusta þeirra, sem og um-
hverfis- og velferðarmál.
Embættismannanefhd ESB verður
að bregðast við kröfú neytenda um
„grænni" landbúnað. Það er hins veg-
ar mikil og vaxandi gjá milli þeirra
hugmynda sem neytendur annars
vegar, gera sér um landbúnað og þess
hvemig landbúnaður er stundaður,
hins vegar.
Margir utan atvinnuvegarins gera
sér enn hugmyndir um sveitasælu og
afslappað líf í faðmi náttúmnnar.
Landbúnaður er hins vegar víða orð-
inn hávélvæddur og hátæknilegur
iðnaður. För landbúnaðarins inn í 21.
öldina mun fylgja margur pólitískur
höfuðverkur, segir Christopher
Horseman, forstjóri og ritstjóri Land-
búnaðardeildar bresku fféttastofúnnar
Agra Europe. Að áliti hans og margra
annarra er það á því sviði sem land-
búnaður í ESB mun mæta mestum
vandamálum á komandi ámm. Hin
nýja landbúnaðarstefha ESB tekur lít-
ið tillit til þess.
(Bondebladet nr. 19/1999).
FREYR 7/99 - 39