Freyr - 01.09.2001, Blaðsíða 26

Dagar frá 1. nóvember
3. mynd. Dreifing gangmála í hópi 2 á Hesti, svampar voru fjarlægðir úr ánum 17. nóvember.
Vöxtur lamba í báðum hópum
var um 300 g á dag fyrstu tvær vik-
urnar, meðan lambfé var á gjöf.
Aðeins dró úr vexti snemmbornu
lambanna fyrst eftir að þau komu út
enda var jörð ekki jafnvel gróin
þegar þau komu út. Vöxtur lamba
var almennt mjög góður eftir að
sleppt var í sumarhaga og fram að
haustvigtun.
Meðalaldur snemmbornu lamb-
anna var 114 dagar við slátrun í
ágúst og fallþungi þeirra var ríflega
17 kg að meðaltali. Slátrun saman-
burðarhópsins dreifðist mjög mikið
en meðalaldur þar var 155 dagar og
fallþungi 18,7 kg að meðaltali.
Flokkun falla fyrir holdfyllingu var
mjög svipuð í báðum hópum en
fleiri skrokkar flokkuðust í fitu-
flokka 3+ og hærra í viðmiðunar-
hópnum, eða 25 af 81 skrokk á
móti 10 af 81 í hópnum sem slátrað
var í ágúst.
Umræður
Niðurstöður þessara athuguna
sýna að upphaf fengitíðar er mis-
munandi eftir búum og því ekki
ólíklegt að árangur af svampameð-
ferð geti einnig verið misjafn.
Ljóst er að vandalítið er að flýta
sauðburði um þrjár vikur frá því
sem nú er algengast. Vilji menn
flýta fengitímanum enn frekar virð-
ist svampanotkun vera raunhæfur
möguleiki. Marktækur munur
reyndist ekki vera á upphafsdögum
milli aldurshópa í hvorugri athug-
uninni, á Hesti eða í Hallkelsstaða-
hlíð. Það er í samræmi við niður-
stöður . Olafs R. Dýrmundssonar
(1978) á Hvanneyri 1972-1973.
Upphaf fengitíma í viðmiðunar-
hópnum á Hesti og lengd gangferla
hjá ánum þar voru í samræmi við
niðurstöður fyrri rannsókna (Ólafur
R. Dýrmundsson, 1978). Eðlilegur
breytileiki í íslenska fénu er talinn
vera 14-19 dagar og voru lang-
flestir gangferlarnir innan þeirra
marka.. Það bendir ótvírætt til þess
að eðlilegt egglos hafi átt sér stað.
Enginn munur kom fram á fang-
hlutfalli og frjósemi milli hópa þar
sem beiðsli var flýtt með samstill-
ingu í nóvember og þar sem ám var
haldið á venjulegum tíma í desem-
ber. Því virðist ekki ástæða til að
óttast lakari frjósemi ef samstilling-
arsvampar eru notaðir til að flýta
fengitímanum.
Nokkuð tapaðist af svömpum úr
ánum við húsvistina á Hesti eða um
10%, aftur á móti varð ekkert tap á
meðan þær gengu úti, órúnar. Tap-
ið á húsi var töluvert meira en í
eldri athugunum en þá töpuðust
tæplega 3% svampanna (Ólafur R.
Dýrmundsson, 1977). Sennilegt er
að þrengslin í húsvistinni hafi áhrif
og einnig að svampamir tapist frek-
ar úr þegar ærnar eru rúnar, þær
nuddi svampana úr sér eða stígi á
þræðina og slíti þannig hver úr ann-
arri. Mögulegt er að stytta þræðina
til að minnka þetta tap en þá er erf-
iðara að draga svampana úr ánum.
Á Kjarlaksvöllum vom æmar inni í
5 daga áður en svampamir voru
teknir úr og þar tapaðist aðeins einn
svampur.
Töluverð samstilling virðist hafa
orðið í viðmiðunarhópnum á Hesti
(hópur 3) þar sem helmingur ánna
gekk á þremur dögum. Mögulega
er hér um að ræða áhrif vegna rún-
ings eða hrútaáhrif. Athuganir dr.
Jóns Eldon (1993) sýndu að ef ær
urðu fyrir hrútaáhrifum seint í
október bentu mælingar á prógest-
eróni í blóði til þess að egglos yrði
um 29 dögum seinna. Athyglisvert
er að um 30 dagar liðu frá því æm-
ar voru hýstar og um 28 dagar frá
því rúið var þar til flestar æmar í
viðmiðunarhópnum (hópi 3)
gengu. Hér gæti verið um að ræða
umhverfisáhrif sem ýta við kyn-
starfseminni.
Mjög góður árangur náðist með
því að setja progestagen svampa í
æmar á Hesti 3. nóvember. Um
95% ánna gengu á tilsettum tíma
sem er í fullu samræmi við niður-
stöður annarra um virkni svampa til
samstillingar á fengitíma (Gordon,
1997; Ólafur R. Dýrmundsson,
1977). Af þeim þremur ám, sem
eftir voru, gekk ein einu gangmáli
síðar þannig að hún hefur samstillst
með hinum en ekki sýnt einkenni.
Hinar tvær gengu töluvert seinna
og eru ástæður þess óljósar. Æmar
26 - f R€VR 10/2001