Freyr - 01.09.2001, Blaðsíða 36

13. mynd. Unnið við ómmælingar á Ströndum. Guðbrandur
Björnsson Smáhömrum og Lárus Birgisson við ómsjána, en
Hafdís Sturlaugsdóttir í Húsavík með fartölvuna á
„setuskrifpúltinutilbúin að skrá lambadómana. Mynd:
Lárus G. Birgisson.
takist til með skipulagn-
ingu og afköst við mæling-
amar svo að mælingamenn
komist yfir sem mest á sem
stystum tíma. Færst hefur í
vöxt að búnaðarsambönd
og leiðbeiningamiðstöðvar
innheimti tímagjald fyrir
lambamælingar. Kostnað-
ur bóndans og afköst ráðu-
nauta við mælingar og stig-
un haldast því í hendur,
m.a. þess vegna er mikil-
vægt að hægt sé að ganga
skipulega til verks með
góða aðstöðu og nægan
mannskap sem skilar sér á
móti í lægri gjaldtöku.
Mannafli
Æskilegt er að tveir mæl-
ingamenn séu hverju sinni
saman við mælingar enda
þannig hægt að ná hlut-
fallslega meiri afköstum á
tímaeiningu ef aðstæður
eru góðar. Víða er orðið fá-
mennt á bæjum og því
æskilegt að bændur hafi
samvinnu og samstarf til að
manna fjárragið og lamba-
mælingamar og geti þannig
létt undir og lækkað kostn-
að hver hjá öðrum. Sá mannafli
sem helst þarf að vera til staðar svo
full afköst náist við lambamælingar
er:
Einn ritari, og jafnvel aðstoðar-
ritari sem flettir í fjárbókunum eftir
ættemi og þunga.
Tveir menn til að halda í lömbin
ef einn er að mæla en þrír ef tveir
eru að mæla (einn „íhaldsmaður-
inn“ getur þá rekið lömbin á milli
hólfa svo að ekki þurfi að stoppa til
þess).
Gott er að vera búinn að vigta
lömbin áður, annars kostar það einn
mann til viðbótar eða lengri tíma.
Vinnuaðstaða
Allar frátafir telja fljótt og því
mikilvægt að allar aðstæður séu
sem bestar. Hér á eftir eru nefnd
ýmis atriði sem vert er að hafa í
huga til að skapa góða aðstöðu í
húsunum, og í leiðinni er minnt á
það sem áður var sagt um kosti
fjárragsgangs og annarrar sérstakr-
ar aðstöðu í þessu tilliti:
Ákjósanleg aðstaða við fjárrag
almennt er að hægt sé að reka fé í
hring með einhverjum hætti, t.d. að
reka inn x annan enda króarinnar,
færa féð fram eftir krónni með
lausri grind að mælingamönnum og
eftir það fram á gang eða aftur inn í
kró við hliðina. Ef kró er full af
lömbum er ágætt að vera með lausa
grind og taka 10-15 lömb í einu inn
í stíu þar sem mælingar fara fram,
þetta sparar drátt og hlífir mönnum.
Ómsjáin er dýrt og viðkvæmt
tæki og því mikilvægt að hafa undir
henni hreinan og sterkan pall sem
skal negla á jötubönd eða festa með
öðrum tryggum hætti.
Muna eftir að hafa fram-
lengingarsnúru tilbúna og í
lagi ásamt millistykki ef
fartölva og prentari eru
með í för.
Gott ljós er algert skil-
yrði, og m.a. forsenda fyrir
því að hægt sé að meta ull-
ina af viti. Best er að hafa
ljós á jötubandi t.d. flúor-
ljós, eða kastara eða gott
ljós rétt ofan við vinnu-
svæðið.
Stóll eða kollur (sem fer
ekki niður á milli rimla) er
nauðsynlegur fyrir þann
sem mælir með ómsjánni,
gömlu mjólkurkassarnir
hafa einnig reynst ágæt-
lega sem sæti eða háar
sterkar fötur (hreinar).
Sumir hafa „rúnings-
mottuna“ eða gamalt teppi
yfir grindunum þar sem
mælingarnar fara fram.
Þetta er mjög til bóta því
að þá renna lömbin minna
til og ekkert skrölt heyrist í
grindunum sem þau hræð-
ast og verða þau því miklu
rólegri.
Ágætt er einnig að hafa
eitthvað fyrir „íhalds-
mennina“ til að sitja á (sérstaklega
við ómmælinguna), því að oft fara
menn að rétta úr bakinu þegar hald-
ið er í lömbin, þau lyftast þá að
framan og fara að sprikla.
Afköst upp á 70-100 mæld
gimbrarlömb á klst. hafa þegar sést
við allra bestu aðstæður með tvo
mælingamenn að störfum, kapp-
sama heimamenn og frábæra ritara,
en ef miðað er við þann tíma sem
fer í uppsetningu, þrif og frágang á
ómsjá má ætla góð afköst tveggja
manna að meðaltali 50-70 gimbrar-
lömb á klst. og um 20 fulldæmda
hrúta. Þegar fara þarf á milli
margra bæja á dag er mikilvægt að
allir leggist á eitt með að skapa sem
bestar aðstæður og gott skipulag.
Forsvarsmenn sauðfjárræktarfélaga
og/eða búnaðarfélaga eru lykil-
menn við skipulagningu á vinnu
36 - FR6VR 10/2001