Freyr - 01.09.2001, Blaðsíða 65

Tafla 2. Innleggsverð dilka af mismunandi fituflokkun við
breytilegan fallþunga (sjá nánar í texta).
Hrútur A B C
Fallþungi Raunt. Hlutf. Raunt. Hlutf. Raunt. Hlutf.
19 kg 4922 91 5400 100 5548 103
15 kg 4110 97 4245 100 4380 103
11 kg 3058 97 3137 100 3093 99
gerð, í samræmi við fallþunga-
breytingamar. í töflu 1 eru niður-
stöður sýndar og eru þær bæði
sýndar sem meðalverð á dilk og
einnig sem hlutfallstölur þar sem
hrútur B er ætíð settur á 100.
Skoðum því næst dæmi þar sem
við gerum ráð fyrir að allan mun á
milli afkvæmahópanna sé að finna í
mismunandi eiginleikum þeirra til
fitusöfnunar. Hér er grunnhópamir
sem ég geng út frá einnig við 15 kg
fallþunga. Þar em öll lömb í R fyrir
gerð við þann þunga en undan hrút
A em þau öll í fituflokki 3, fyrir
hrút B skiptast þau til helminga á
fituflokk 2 og 3 og hjá hrút C em
þau öll í fituflokki 2. Síðan eru
þessir sömu afkvæmahópar skoð-
aðir við mikinn vænleika eða 19 kg
meðalfallþunga og hins vegar mjög
létt lömb eða aðeins 11 kg fall.
Niðurstöðumar sem þá fást em þær
sem tafla 2 sýnir.
Það meginatriði, sem þessar töfl-
ur sýna, er að á þennan hátt þá
verður munur á milli afkvæmahóp-
anna mismunandi eftir því við
hvaða þunga rannsóknin er gerð.
Við það uppgjör, sem gert er í af-
kvæmarannsóknum, mundi munur
á milli afkvæmahópanna við mat á
eiginleikunum verða sá sami í öll-
um dæmunum. Það er að sjálf-
sögðu grundvallaratriði við mat á
kynbótagildi gripa að við verðum
að fá fram líkan mun við allar að-
stæður.
Af töflunum má einnig sjá að
mikilvægi gæðamatsins fyrir ann-
ars vegar fitu og hins vegar gerð
verður mismunandi eftir því hvort
búið er við mikil landgæði og mik-
inn vænleika eða létt land og lítinn
vænleika. Við mikinn vænleika
verður vægi fitumatsins miklu
meira en hjá léttum dilkum.
Hluti að því sem gerist með verð-
mætaútreikningi, eins og þama er
sýndur, er að nýja kjötmatið er flutt
í umhverfi gamla kjötmatsins.
Þannig fást allir vankantar þess,
sem gerðu gamla kjötmatið á sínum
tíma svo máttlaust tæki í ræktunar-
starfínu, vegna þess að þar var eig-
inleikunum blandað mikið saman í
stað þess að greina þá sjálfstætt.
Sjálfstætt mat eiginleika, áður en
þeir eru sameinaðir í heildareink-
unn, er þekkt sem eitt grundvallar-
atriði í búfjárkynbótum í nær sex
áratugi og hefur verið grunnur að
þeim ræktunarárangri sem sjá má í
búfjárrækt víða um heim. Að
hverfa frá því er því ekki vænleg
leið til árangurs í búfjárrækt.
Rétt er að benda á að einhverjum
sýnist sá munur, sem fram kemur
vegna munar í gæðamati, lítill. í
því sambandi er rétt að benda á að
munurinn, sem þama sést, er allur
nettómunur vegna þess að í dæm-
unum með jafnan fallþunga má
ganga út frá því að framleiðslu-
kostnaður sé sá sami. Þess vegna
má margfalda þennan mun þegar
verið er að skoða hann sem áhrif á
nettótekjur búsins. Munur í nettó-
tekjum, sem orðinn er um eða á
annan tug prósenta og er allur til-
kominn vegna mismunandi erfða-
eðlis bústofnsins, hlýtur að gefa til-
efni til að hugleiða hvort ekki megi
um bæta í þeim efnum.
Þegar þriðji eiginleikinn, fall-
þunginn, er tekinn inn í myndina
sem sjálfstæður eiginleiki verður
dæmið mjög flókið. Þar verða
dæmin, sem þyrfti að setja upp til
að sýna slík áhrif, svo mörg að slíkt
er ófært hér. Nokkur atriði, sem
sum má lesa af töflunum að fram-
an, er samt ástæða til að ræða.
Töflumar sýna glöggt að í slíkum
samanburði þá verður fallþunginn
að sjálfsögðu mjög ráðandi þáttur
ef um nokkum fallþungamun er að
ræða.
Sumir þeirra, sem vinna mikið úr
upplýsingum, reikna annars vegar
verðmæti dilka undan einstökum
hrútum og einnig verð á hvert
framleitt kg af dilkakjöti undan
hverjum hrút. í slíkum útreikning-
um er mjög algengt að sjá fast af
því fullkomna endurröðun hrútanna
eftir því hvor mælikvarðinn notað-
ur er, í öllu falli ef um er að ræða
þokkalega væn lömb og einhver
teljandi munur er í fallþunga á milli
afkvæmahópa. Slíkt er eðlilegt
vegna þess sambands þunga og
fitumats sem að framan er rætt um.
Það hlýtur að eiga að keppa að því
að framleiða sem verðmætust kjöt-
kíló við gefinn fallþunga, en að
ætla að leggja mat á það við mis-
munandi fallþunga, eins og yfirleitt
er verið að gera við útreikning á
sláturtölum, eins og þær koma
beint fyrir, er dæmt til að gefa vill-
andi niðurstöður þar um.
Vaxtageta lambsins
mikilvægust
Það sem gerir myndina um leið
flóknari þegar fallþunginn er skoð-
aður í samhengi við þættina í mat-
inu er að fallþunginn er sjálfstæður
eiginleiki í ræktunarstarfinu. Vaxt-
argeta lambsins verður ætíð mikil-
vægasti eiginleiki í dilkakjötsfram-
leiðslunni, ásamt gæðaþáttunum.
Það atriði má aldrei gleymast við
endanlegt val á milli hrútanna.
í núverandi afkvæmarannsókn-
unum hefur frá upphafi verið lögð á
það áhersla að þeim hefur aðeins
verið ætlað að ná til gæðaþáttarins í
framleiðslunni.
Vaxtargeta lambanna er hins veg-
ar mikilvægur eiginleiki sem snýr
að framleiðslumagninu. Þegar að
FR6VR 10/2001 - 65