Litli Bergþór - 01.12.1988, Síða 13

Margrét Halldórsdóllir.
Það mun hafa verið í júnímánuði árið
1915 að ég var sendur á sundnámskeið í
Reykholti, þá tíu ára gamall. Mér var
komið fyrir á Torfastöðum hjá þeim
ágætu hjónum séra Eiríki og frú Sigur-
laugu konu hans. Þar var þá til uppeldis
drengur, tveim árum eldri en ég, Kristinn
hét hann Jónsson frá Laug í Biskupstung-
um. Þessi piltur varð ekki gamall, dó
innan við tvítugsaldur úr berklum eins og
mörg fleiri ungmenni í Biskupstungum á
þeirri tíð.
Við Kristinn gengum svo saman austur í
Reykholt og urðum ágætir félagar. Sund-
kennarinn var ung stúlka, Margrét (Gréta)
Halldórsdóttir í Hrosshaga og hafði hún
kynnt sér sundkennslu í Reykjavík. Eftir
öruggum heimildum sem ég hefi fengið,
vorum við 10 sem lærðum þarna sund
þetta vor og skiptust nemendur þannig
eftiraldri. Yngri en 15 ára voru 5. 15-20
ára 4 og 20-30 ára 1. Alls vorum við 10
eins og áður sagði. Námskeiðið stóð í 14
daga. Mér þykir það mjög leitt að nú hefi
ég með öllu gleymt hvaða unglingar voru
þama með mér. Ég man aðeins eftir tveim
systrum frá Gýgjarhóli. Þær voru dætur
Guðna Diðrikssonar og Helgu
Gísladóttur konu hans, er þá bjuggu á
Gýgjarhóli. Þessar stúlkur hétu
Sigþrúður og Guðlaug og urðu síðar
ágætar húsfreyjur í Biskupstungum. Ekki
get ég gert mér grein fyrir því, hvers vegna
ég man aðeins eftir þessum tveimur
stúlkum, en hef ekki nöfn hinna ungling-
anna sex, sem voru þama líka. Ég hygg að
ástæðan fyrir því að ég man svo vel eftir
þeim sé sú, að þær voru stærri og
þroskaðari en við hin og þar að auki
nokkuð vel syndar. Við höfðum þama tvö
tjöld á fallegri flöt við laugina til að
klæðast úr og í. Annað tjaldið fyrir okkur
strákanaoghittfyrirstúlkumar. Ekkiman
ég annað en að allt gengi vel og
árekstralaust.
Mér finnst í endurminningunni að alla
daga hafi veðrið verið dásamlega gott. Að
minnsta kosti man ég það rétt, að við
Sundnámskeið
1915
Valdimar Pálsson
sólbrunnum alveg hroðalega á öxlum og
herðum þama í sólskininu, en þá kom
Gréta blessunin með hnausþykkan rjóma
heiman frá sér og smurði okkur með
honum og hjúkraði okkur sem hún best
kunni á allan hátt.
Ég held, að hún Gréta hafi verið frábær
kennari. Hún var svo elskuleg við okkur
á allan hátt. Við, sem ósynd vomm,
höfðum auðvitað sundkút. Síðan tók hún
okkur á arma sína, hélt okkur láréttum í
vatninu og fór hægt og rólega um alla
laugina, hafandi látlaust yfir sömu
formúluna, sem ég kann enn í dag.
Formúlan var svona:”Að sér, út og sam-
an.” Þetta voru hin réttu sundtök við
bringusund. Ekki veit ég hvemig þetta er
nú til dags eða hvort formúlan hennar
Grétu og aðferð hennar við sundkennslu
er enn í fullu gildi. En hitt veit ég og man
vel, að við lærðum þama furðu mikið að
fleyta okkur á svona stuttum tíma. En svo
mikið er víst, ég var svoh'tið montinn með
sjálfum mér. Að námskeiðinu loknu gat
ég synt kútlaus um alla laugina fram og
aftur, en hún var auðvitað ekki stór, en þó
talsvert stórt uppistöðulón.
Sundlaugin í Reykholti mun hafa verið
byggð árið 1912. Hún var staðsett undir
brekkunni sem næst norðaustan við
vegamótin heim að Aratungu. Hún var
vinkillaga með þykkum veggjum,
hlöðnum úr mýrarhnaus. í hominu þar
sem veggirnir komu saman var lítið op
niður við jörð í gegnum garðinn og hægt
var að opna og loka eftir vild. Ég man eftir
því að a.m.k. einu sinni var hún tæmd til
að hreinsa.
Á þessum tíma var Reykholtshver
óbeislaður og rann vatnið úr honum þegar
hann gaus frjálst og óhindrað niður
brekkuna og síðan eftir opnum skurði
heim undir fjárhúsin á Stóra-Fljóti.
Fjárhús þessi stóðu á dálitlum hóli, sem
hét Kúla. Síðar var svo reistur þama
bóndabær sem heitir Brautarhóll eins og
alkunna er. Það var því svo sem engin
fyrirhöfn að beina stefnu vatnsins í laug-
ina, þegar átti að fylla hana, en að því
loknu láta það svo aftur renna í skurðinn
eins og áður.
En svo sem í framhjáhlaupi við frásögnina
Valdimar Pálsson.
um þetta sundnám mitt langar mig að
segja frá dálitlu atviki sem gerðist á
Torfastöðum eitt kvöldið sem ég var þar.
Þetta var hið fegursta vorkvöld, eins og
þau gerast fegurst og best júníkvöldin á
íslandi.
Svona til gamans vom mér útvegaðar
upplýsingar úr prestsþjónustubók
Torfastaðaaprestakalls hvaða dag þetta
hefði gerst. Það reyndist vera 19. júní
1915.
En sem sagt. ég lenti þama í ákaflega
mikilli skímarveislu. Fjöldi fólks, mikil
gleði og söngur. Drengurinn, sem var
skírður, var látinn heita Sveinbjöm.
Foreldrar hans vom hjónin Sumarliði
Grímsson og Guðný Kristjánsdóttir, bæði
til heimilis á Torfastöðum. Guðfeðgin
drengsins, en þá vom skímarvottamir
nefndir því nafni, voru þessi: Jón H.
Þorbergsson, saufjárræktarráðunautur,
bóndi á Bessastöðum um skeið, síðar
bóndi á Laxamýri í S-Þing., Ingvar
Eiríksson Miklaholti, síðar bóndi á Efri-
Reykjum og Guðrún Jóhannesdóttir
Torfastöðum, tengdamóðir séra Eiríks.
Eins og áður sagði, var þama mikill
glaumur og gleði og mér sem aldrei hafði
lent í öðru eins fannst ákaflega gaman. Og
þegar komið var langt fram yfir venjuleg-
an háttatíma, datt víst engum svefn í hug.
Því var farið út í góða veðrið. Fyrir ofan
túnið á Torfastöðum er dálítill ás og
suðvestan við hann smáflöt, sem þá var
slétt og falleg. Þangað var nú farið til að
dansa og leika sér og verið þar fram á
morgun. Þetta hefur mér aldrei liðið úr
minni. Þetta var allt svo óskaplega ga-
man.
Drenginn, hann Sveinbjöm litla, sem
skírður var þetta dásamlega júníkvöld, sá
ég aldrei meir. Fjölskyldan flutti til
Reykjavíkur nokkru seinna og S veinbjörn
dó innan við tvítugsaldur, mikill
efnismaður og prýðilega hagmæltur eins
og faðir hans.

Litli Bergþór
13