Landneminn - 01.05.1949, Blaðsíða 8

þar þýzkir menn eða þýzksinnaðir, og var borgin um
tíma í alfaraleið og hrein gullnáma. Bændur áttu sér
hámenningu og má enn sjá merki hennar í bvgging-
arlist. Á eyjunni eru 94 kirkjur.
Valdemar Atterdag kom liði á land árið 1361 og
barðist við bændur eyjarinnar, en borgarbúar sátu
hjá. Lauk orustunni fyrir utan
borgarmúrana og féll þar marg-
ur góður bóndinn. Þar féllu líka
unglingar og gamalmenni, sjúkir
og bæklaðir, því allir sem vett-
lingi geta valdið höfðu farið með
í bardagann.
Eftir að Valdemar Atterdag
hafði látið greipar sópa, valt á
ýmsu um hag eyjarskeggja. Vm-
ist voru þeir undir óstjórn sjó-
ræningja, ævintýramanna, Dana
eða Svía. Það er til mynd af
Valdemar Danakonungi, þar sem
hann situr á torgi, en bæjarbúar
leggja fjársjóði sína í stór öl-
ker sem á torginu standa. Eng-
inn Gotlendingur má þessa inynd
ógrátandi 1 íta.
Margt er skrítið og skemmti-
legt á Gotlandi. Hér drýpur
smjör af öðru hverju strái en syk-
urmoli af þriðja hverju strái.
Gróðurinn er líkastur því sem
var á steinkolatímabilinu, sæll-
ar minningar, og jafnvel lengra
aftur. Hér vaxa mestmegnis gróplöntur, barrté oy lág-
vaxnir einirunnar, sem eru þó það hávaxnir að ég
þekki þá ekki aftur sem slíka, hnippi í förnaut minn
og snvr: „Hvaða gróður er þetta?“
„Ýlustrá," svarar hann.
Hér vaxa fleiri tegundir af brönugrösum á litlu
svæði en í allri Svíþjóð, svo ekki ætti að vera vandi
að fá sér undir koddann. f Ivstjnrarði brífst tré frá
Japan, sem ekki dangast í Suður-Evrópu. svo er lofts-
lagið milt.
ist Valdemar forðum, þá hann tók skalt af borgarbú-
um. Sögn er að hann hafi komið þangað áður dul-
búinn, trúlofazt dóttur gullsmiðsins, forkunnarfagurri,
og fengið bana til að opna fyrir sér borgarhliðið.
Eftirá gerðu bæjarbúar aðsúg að gullsmiðsdótturinni,
settu hana inn í einn turninn og múruðu fyrir.
Þaðan má heyra stunur og and-
vörp enn þann dag í dag.
Þó kom ný rödd út úr turnin-
um þegar maður nokkur ætlaði
að færa unnustu sinni heim sann-
inn um sögnina á dögunum.
Hann fór með hana út að Jung-
frúarturni en þaðan heyrðust
stunur sem blönduðust báru-
gjálfrinu og nóttinni, þar til
röddin kom: „Ég styn ekki vit-
undarögn lengur nema ég fái
krónkall í viðbót.“
Margt er einkennilegt í Visby.
Þar er lægsta hús í heimi. Lág-
vaxið fólk horfir niður á það,
þegar það gengur framhjá. Þar
bjó gömul kona sem dó úr hungri,
af því að húsið var svo lágt, að
hún gat ekkert eldað sér nema
pönnukökur.
Ferðafélagið sýnir mönnum dá-
semdir staðarins, þarámeðal 17
kirkjurústir. Menn verða hálf-
þreyttir, þegar þeir skoða þær all-
ar samdægurs. — Fylgdarmaður
minn er alltaf að söngla eitthvað sér til dægrastytt-
ingar, og ég nem það. Það er gamall barnaslagari:
„Skoða kirkjur, skoða kirkjur, og svo snúa þeir sér
í bring.“
Múrinn, húsin, rústirnar og jafnvel gömul grind-
verk hafa rósir útum sig öll. Það er svo mikið af
rósum, að þeir hafa rósablöð fyrir göturusl. Ég spyr
fylHdarmann minn, svona til hugdreifingar, hvort hann
þekki þessi blóm. „Auðvitað,“ svarar hann, „þetlo
eru ýlustrá.“
Ferðafélag er í Visby, sem er stærsta borgin, og
sér það um ferðii um evjuna og bæinn sjálfan. Innan
múrsins eru rústir 17 kirkna frá miðöldum, allar
byggðar úr sama gráhvíta kalksteininum og múrinn
er byggður úr, og augnagaman eins og liann. Þar sem
íslendingar eiga sagnritun, eiga Gotlendingar bygg-
ingarlist. j
Á múrnum eru turnar og hlið. Um eitt jæirra rudd-
Fáro liggur í norðri, og er sund á milli hennar
og aðaleyjarinnar. Það er hrjóstrug eyja, þar sem
féð gengur mestmegnis úti. Kalla jieir ána lamb en
lambið lambunga á Jiessari fjáreyju. Ströndin er slæm
og verða þar oft skipstöp, svo að eyjarskeggjar lifðu
mikið á skipsránum auk kvikfjárræktar. Þeir skreyltu
húsin sín mjög viði úr skipunum. Kvöldbæn Fjáreyjar-
kvenna var á þessa leið: „Gefðu að skip strandi á
rifinu, svo að karlarnir geti farið út að ræna.“ Og
8 LANDNEMINN