Landneminn - 01.05.1949, Síða 16

KVÆÐI
Eftir Anonymus
ein rós einct nótt
og hár þitt hefurðu litað
og ég elska augu þín
oa nú hef ég séð monsieur verdoux
ég segi þú
eins og á morgun
eins og sígaretta er
líf okkar
eins og sígaretta sem hangir
loaandi út úr munnviki
og reykurinn oa hár þitt bylgjast
eins og hugsanir mínar
um hár þitt
sem var ljóst í fyrradag
eins oa gull
oa nú hefnrðu litað bað svart
má éa drekka bitt full
mín Rós mín Nótt
hefurðu ekki enn séð monsieur verdoux
et
mademoiselle
je voudrais faire la connaissance de vous
Akademíið hér er eitthvert haff versta líkhús sem
ég hef séð. Mér skilst á þeim, að lykillinn að leyndar-
dómum listarinnar felist í að kunna anatómíu á borð
við dýralækni eða slátrara. Að mála, — það er að
drepa lit. Skítugt grátt í enn skítugra grátt og svo koll
af kolli, unz kemur grátt málverk þegar bezt lætur.
Akademíið í Kaupmannahöfn segir þó alltaf grænt
í grænt og summan verður grænt málverk.
Þessir menn geta ekki botnað upp né niður í verk-
um feðra sinna. Þeir leita ekki að lit eða byggingu í
þeim, heldur að vöðvum og sinum. Þeir búa til mann
úr steini en ekki stein í mannsmynd. Ég hef sjaldan
orðið eins undrandi og þegar ég sá nokkur verk Mich-
aels Angelo. Ég skildi í fyrsta sinn, hvers vegna hann
skipar öndvegissess meðal myndhöggvara síðari alda.
Aftur skildi ég ekki, að enginn fyrr en Rodin skyldi
sjá hvað hann var að fara, né taka upp þráðinn þar
sem Angelo sleppti honum. Samband Rodins og An-
gelos er ótvírætt, og Rodin varð sízt minni í augum
mínum við að sjá þessi sterku áhrif. Sumar af mynd-
um Angelos mundu af mörgum vera kallaðar ófull-
gerðar, jafnvel móderne. Anatómískt rétt hlutföll
verða að víkja fyrir þörf formsins. Eins og þeir sem
eru kallaðir móderne í dag, virðir hann efni það sem
hann vinnur í. Hann smíðar ekki hold úr steini. held-
ur heggur stein með tilliti til eðlis steinsins. Myndir
hans tjá ógnarþunga og dæmalausa formfestu. Ég
hef aldrei séð ljósmyndir af þessum verkum, en aftur
margar af verkum, sem mér finnst minna til koma
t. d. Davíð.
Smekkleysi og vandalismi eru ekkert einkafyrirtæki
Viktoríutímabilsins né nútímans, arflaka þess.
Miklir ofboðs hrokagikkir hafa þessir Renesanse-
menn oft verið. Hér eru byzantískar og gotneskar
kirkjur, sem þeir hafa beinlinis eyðilagt.
Þeir hafa gert á þeim hinar óheppilegustu breyt-
ingar og hrúgað inn í þær verkum sjálfra sín, en oftast
er hvorugt, að stíl né gæðum, í samræmi við eðli þeirra.
Víða má sjá leifar af skínandi fallegum freskómynd-
um, sem hafa verið miskunnarlaust brotnar niður, en
yfir sárin hafa verið hengd léleg Renesanse-málverk,
sem þeim hefur víst sjálfum fundizt betri. Hið byzant-
iska og gotneska umhverfi hrópar á hjálp. Ekki hef
ég séð merki þess, að byzantiskir og gotneskir lista-
menn hafi borið slíka fyrirlitningu fyrir verkum fyrir-
rennara sinna. Krosskirkjan er einna verst farin. Hún
er svo að segja gereyðilögð.Legsteinn Michaels Angelo
þar er einhver sú mesta svívirða sem hægt hefði ver-
ið að gera þeim meistara. Þrátt fyrir snilli Renesans-
ins hefur hann á margan hátt verið tími spillingar og
úrkynjunar.
Flórens á sér merkilega fortíð en enga nútíð, því
miður. Hver krókur og kimi andar sögu. Þarna er
freskó eftir Angelico, Jjarna rissaði Leonardo andlit
á húshorn. Nær hverl sem litið er, má sjá sögulegar
menjar og listaverk. ítölum er ef til vill ekki láandi
þótt þeir geti ekki haldið framávið í Jiessu umhverfi,
en standi kyrrir eins og dagað tröll.
Kannski eiga íslenzkir myndlistarmenn gott að eiga
enga tradisjón og þurfa þess vegna ekki að hafa neina
samvizku.
16 LANDNEMINN