Landneminn - 01.05.1949, Blaðsíða 33

III.
Þeir hafa ekki verið norrænir í meira en tuttugu ár.
En þeir tóku að gerast velskir fyrir einum hundiað
og sjötíu árum. Sú saga fer með okkur ennþá Iengra
aftur í tímann heldur en leiðangur Páls Knútssonar
sem á að hafa reist turninn í Nýhöfn. Hún hefst á
Mádökki konungssyni frá Vels. En um hann er eig-
inlega ekkert annað kunnugt en að honum hafi þótt
gaman að sjóferðum og veiðiskap. Hans heyrist ekki
getið fyrr en á dögum Elísabetar drottningar, þegar
landvinningastefna Englands tók að beinast að nýja
heiminum. Og til uppbótar tómlæti sínu og svifasein-
læti í þessum efnum, var hentugt að geta sagzt hafa
uppgötvað Ameríku á undan Kólumbusi. En eftir það
hélt Mádökki konungssyni áfram að skjóta upp hvar-
vetna á landi heilaspunans.
Mádökkur uppgötvaði nýja heiminn árið 1170, seg-
ir sagan, og leizt honum svo vel á landkosti að hann
sneri aftur til Vels, réði þar þrjú þúsund landnema
til vesturfarar og fluttizt sjálfur alfari til Ameríku.
Það er þessi síðari för sem allt er á reist, og sælkerar
hins ótrúlega liafa sannarlega margs konar hnoss-
gæti úr að moða. Landnámsmennirnir eiga að hafa
komið til Ameriku eiginlega hvar sem er: í Nýja
Englandi (enginn hefur þó til þessa eignað þeim
Nýhafnarturninn, en það er einhver vís til þess strax
í fyrramálið), í Norðurkarólínu, á Vestureyjum, á
austur- og vesturströnd Blómaskagans, í ósuin Missis-
ippi, á Júkantanskaga og víðar á Mexíkóströndum og
Panamaeiði, á norðurströnd Suðurameríku og Brasilíu-
strönd. Frá ölluin þessum lendingarstöðum lögðu land-
námsmenn Mádökks upp til að stofnsetja stórfenglega
menningu. En allar leiðir lágu þó um síðir til Missis-
ippídalsins.
Sennilega var hernám Mexíkó glæsilegast af öllum
afrekum Mádökks, en þar stofnaði nýlenda lians hina
miklu Astekamenningu, og Mádökkur gerðist sjálfur
hinn livíti guð Kvestalkóatli. En í lians nafni gafst
Montezúma upp fyrir öðrum hörundsbjörtum land-
vinningamanni sem Kort hét, hálfri fjórðu öld seinna.
Mádökksmenn sköpuðu einnig Mæamenninguna, og
annað hvort liann sjálfur eða eftirmaður hans brá
sér til Perú að stofnsetja Inkamenninguna. Mádökks-
menn voru hraust og framtakssamt fólk. Þeir dreifð-
ust um norðurhluta Suðurameríku, Miðameríku alla,
þokuðust norður eftir Mexíkó, og ruddust loks inn í
hina iniklu óbyggð sem við köllum nú Bandariki
Norðurameríku. Þeir héldu upp með Missisippífljót-
inu og þræddu sig austur með ánni Óliægju. reistu
borgir og urpu þar hina meiri og minni hauga sem
verið liafa siðan hvítir menn litu þá fyrst næstum
Kveldsól
Þegar sól á sumarkveldi
sígur hœgt að gullnu djúpi,
verður sál mín öll að eldi,
eins og veig af himnum drjúpi.
Eftir tœrum loftsins leiðum,
líður angan þúsund blóma.
Innst í mínum huga, heiðum,
hlýir tónar stafa ljóma.
Hjarta mitt er mœtti þrungið,
margar bjartar vonir lýsa.
Ot er lífsins lótus sprungið,
leiftur þess mót himni rísa.
Lárus S. Einarsson.
eins dulrænir og dáleiðandi fvrir sanna trúmenn og
sjálfur turninn í Nýhöfn.En á þessum stað er sennilegt
að hugarburðurinn á austurleið liafi hitt sig sjálfan
fyrir á vesturslóð, því að eins og ég gat um áður
er hugsanlegt að Mádökksmenn hafi lent á áustur-
ströndinni og leitað þaðan upp í landið. Svo mikið
er víst að velskir fylltu Bandaríkin allt frá Atlantshafi
að Missisippí af kynjasögum sem lifa hér enn.
IV.
Allar menningar eldast og þreytast — ugla Mínervu
fer á kreik þegar kvöldar, segir Spengler — og þegar
fylling tímans var komin, hlutu Mádökksmenn að þola
den untergang des abendlandes. Hraustari, hörunds-
dekkri og framsæknari rauðskinnaflokkar þrengdu að
þeim og minnkuðu lönd Jieirra eins og þá er Gautar
sóttu að Rómi. Að lokum féllu leifar hetjuþjóðar-
innar, sem var ekki orðin nema þrjátíu þúsund sálir,
í einum allsherjar Ragnarökum hjá Óhægju-fossum,
þar sem nú stendur Hlöðvisbær í Blágrasafylki. En
þó ekki alveg allir. Nokkrir komust undan úr orust-
unni, flýðu ofan Óhægju, komust loks alla leið að
Vesturelfunni og sigldu upp eftir henni langar, lang-
ar leiðir.
Heimurinn lieyrði fyrst getið um Mádökk og hina
sigursælu birtinga lians árin 1583 og 1584. (Ekki
var sú dásemdin sízt að þeir skyldu vera Ijóshærðir,
LANDNEMINN 33