Árbók VFÍ - 01.06.1992, Page 330

328 Árbók VFÍ 1991/92
En samband innri kraftaog ytri titrings
er tengt með yfirfærslufalli sem kall-
ast á erlendri tungu „mobilitet". Það
er jafn erfitt að finna yfirfærslufallið
og að finna innri kraftanna en það lýsir
því hversu vel vélin dempar innri
kraftanna. Þegar verið er að athuga
vélhlut með þessari aðferð er hægt að
athuga mælingar sem gerðar eru við
þekkt ástand vélarinnar og nota þær í
stað þess að finna yfirfærslufallið. í
flestum tilvikum er það fasti fyrir
ákveðna tíðni óháð endingartíma eða
slit vélhluta. Aðferðin byggir á því að
bera saman tíðnigreiningu við þekktar
stærðir sem lýsa ástandi vélarinnar
sem annaðhvort hafa fengist með mælingum eða frá framleiðenda.
Hvað vinnst með fyrirbyggjandi viðhaldi og eftirliti? Með réttri tímasetningu á endingu
hluta er hægt að spara mikið með því að stytta þann tíma sem dýrir vélhlutir eru í geymslu.
Einnig á fyrirbyggjandi viðhald og eftir-lit að koma í veg fyrir að óvænt bilun valdi stoppi.
Annar kostur við eftirlitið er að það safnast saman mikil þekking um ástand vélarinnar og
þegar hún bilar er auðveldara að greina ástæður. Mynd 11 sýnir dæmi um viðhaldsstýringu á
vélhlut samkvæmt Bruel og Kjær. Eftir að útslagið samkvæmt Bruel og Kjær hefur tvöfaldast
er það staðfest að ending vélhlutarins er orðin tak-mörkuð. Oft þarf að gera mælingar til að
staðfesta hvaða hlutur er að gefa sig. Eftir það er byrjað á að undirbúa lagfæringu. Stefnt er að
því að lagafæra hlutinn áður en útslagið hefur tí-faldast. Yfirleitt eru mælingar gerðar með
föstu millibili sem er 10% til 20% af endingartíma vélarinnar.
7 Lokaorð
Mælikerfið sem hér hefur verið kynnt hefur verið í þróun hjá vélaverkfræðiskor í nokkur ár.
Verkið byrjaði sem lokaverkefni sem bar heitið „Titringur í skipum“ og Borghildur Jóhanns-
dóttir gerði undir umsjón greinarhöfundar. I framhaldi af því vann Birgir Hákonarson ásamt
höfundi við að tengja saman mælingu og greiningu á tölvutæku formi. Á síðustu árum hefur
verið unnið að því að stækka kerfið og gera það aðgengilegra sem eftirlitskerfi. Við það hafa
starfað Hjalti Ásmundsson, Tómas Philip Rúnarsson og Þröstur Guðmundsson.
Heimildir
Thomson, W.T. 1989: Theory of Vibration. Allen & Unwin, North Sidney Australia.
Newland, D.E. 1987: An Int. to Random Vibration And Spectral Analysis.
Longman Scientific & Technical, England.
Borghildur Jóhannesdóttir 1988: Titringur í skipum. Lokaverkefni í vélaverkfræði HÍ,
júní 1988.