Árbók VFÍ - 01.06.1992, Qupperneq 340

338 ÁrbókVFÍ 1991/92
Á holutoppi er þenslustykki og tveir aðallokar. Þrýstingur á holutoppi getur orðið mikill, í
vinnslu hefur hann mest farið í 55 bör, við lokun 80 bör og ef gas safnast fyrir í lokaðri holu
getur þrýstingur farið yfir 100 bör við það að gas safnast fyrir og vatnsborðið þrýstist niður,
allt eftir því hvað djúp vinnslufóðringin er. Algengast er að holur séu reknar við 10-20 bara
holutoppsþrýsting og stýrist hann af opnun hola eða kverkplötu sem takmarkar rennslið.
Kalksöfnun (kalsít) á sér stað innan í vinnslufóðringu háhitahola í Svartsengi og í einni holu
í Kröflu, sem er afleiðing afgösunar vatnsins. Hreinsunar er þörf á tveggja ára fresti á útfelling-
unni sem nær 50-200 m upp fyrir suðuborðið og finnst hún sjaldnast í yfirborðslögnum. Þróuð
hefur verið aðferð hér á landi til að hreinsa útfellinguna úr holunum í blæstri og tekur sú aðgerð
aðeins tvo daga. Eftirá er holan sem ný og hafa holur í Hveragerði verið hreinsaðar með þess-
ari aðferð tvisvar á ári í áratugi.
Viðhald á háhitaholum er sáralítið og geta þær framleitt í áratugi, þó svo að yfirleitt sé miðað
við 20 ára endingu við hagkvæmniathuganir.
3.2 Gufuskiijur
Frá borholu að gufuskilju streyma gufan og vatnið saman í leiðslu (tvífasa rennsli) og er lengsta
lögnin hér á landi um 2 km. Tvífasa lagnir þarf að leggja á sléttu landi eða með vatnshalla því
rennsli getur orðið óstöðugt við streymi upp í móti og takmarkar það nokkuð lagnaleiðir.
Gufuskiljan byggir á aðskilnaði með þyngdar- og miðflóttarafli þannig að gufan stígur upp
og út um miðjurör en vatninu er tappað undan skiljunni. Með gufunni fer mest allt gasið og í
henni er innan við 0,5% meðburður af steinefnaríku skiljuvatni. Þessi meðburður virkar að
hluta til sem tæringarvöm á gufulögnina en er óæskilegur fyrir gufuhverfla þar sem steinefnin
falla út og stífla inntaksstútana með tíma. Því er yfirleitt dropasía, svipuð fitusíum yfir eldavél-
um, notuð til að ná síðustu dropunum úr gufunni rétt framan við gufuhverfilinn. Skiljuvatnið
sem inniheldur öll steinefnin er leitt í geymi og er vatnsborðinu haldið stöðugu með sjálfvirkum
loka. Þrýstingur í skiljunni stýrist eingöngu af gufuframleiðslunni og þarf hún því að vera
stöðug. Þetta er yfirleitt gert með þeim hætti að umframgufu er sleppt um gufuháf út í andrúms-
loftið. Enn sem komið er hefur framleiðslu holanna ekki verið fjarstýrt til að minnka gufu-
sóunina. Affallsvatnið sem frá gufuskiljunum kemur hefur verið leitt í lón (t.d. Bláa lónið) eða
veitt í ár, en erlendis er sífellt algengara að affallsvatni sé dælt niður í jarðhitakerfin til að
draga úr mengun og einnig til að
vega upp á móti áhrifum vinnsl-
unnar og viðhalda þrýstingi í
jarðhitakerfinu. Áform eru uppi
um slíkt kerfi í Svartsengi en
enn sem komið er hefur þessari
aðferð ekki verið beitt hér á
landi.
3.3 Gufulagnir
Gufan er leidd frá skiljum til not-
enda í stálrörum sem eru ein-
angruð með steinull og hvíla á
stólpum. Hraði í löngum gufu-
lögnum er yfirleitt 20-40 m/s (20
Mynd 9 Rúmþyngd mettaðrar gufu.