Fréttablaðið - 28.04.2012, Síða 34

28. apríl 2012 LAUGARDAGUR34
Sífellt eru að myndast ný
tegunda afbrigði sem með tíð og
tíma geta þróast í nýjar tegundir
því þróun er flæði eilífðarinnar.
Alltof litlum fjármunum varið til rannsókna á lífheimi jarðar
■ GUÐMUNDUR PÁLL ÓLAFSSON NÁTTÚRUFRÆÐINGUR
Ástæðan fyrir því að svo margar tegundir nýrra lífvera finnast á hverju ári er sú að lífheimurinn
hefur ekki verið rannsakaður í þaula. Þessar líf-
verur eru ekki að spretta fram vegna þess að þær
eru að stíga fram á leiksvið lífsins heldur vegna
þess að við, mannkyn, höfum ekki litið nægilega vel
í kringum okkur og kannað umhverfi okkar. Hinu
má heldur ekki gleyma að sífellt eru að myndast ný
tegunda afbrigði sem með tíð og tíma geta þróast
í nýjar tegundir því þróun er flæði eilífðarinnar.
Hún heldur áfram í takti við tímann og fer aldrei
til baka,“ segir Guðmundur Páll Ólafsson náttúru-
fræðingur, beðinn um að útskýra það hvers vegna
vísindamenn uppgötvi á hverju ári fjöldann allan af
nýjum dýrategundum.
Hann segir áhugavert hvaða hópar lífvera eru
mest áberandi og hvar þær finnast. „Í fylkingu
liðdýra eru langflestar nýjar tegundir og það er
meðal annars vegna þess að sú fylking er langsam-
lega stærst allra fylkinga. Í henni eru krabbadýr og
skordýr og þau vistkerfi sem nýjar tegundir birtast
oftast eru regnskógar, kóralrif og hafdjúpin – svæði
sem búa yfir mestri fjölbreytni lífheims eða eru að
stórum hluta lítt könnuð eins og hafdjúpin dimmu.“
En hvers vegna skyldi þekking mannkyns á líf-
heimi jarðar vera svo bágborin? „Fyrir þessu eru
að minnsta kosti tvær meginástæður. Allt of litlum
fjármunum er varið til grunnrannsókna, eins og
þeirra að gera úttekt á lífheimi jarðar. Maðurinn
er í eðli sínu afskaplega skammsýnn veiðimaður
og þess vegna hugsar hann ekki endilega rökrétt
um langtímahagsmuni sína. Hin meginástæðan
er sú að mestan fjölbreytileika lífvera, lífbreyti-
leika, er að finna á svæðum sem eru fremur óað-
gengileg, þar sem fátækar þjóðir eiga lögsögu og
hafa takmarkað svigrúm til að rannsaka,“ segir
G uðmundur Páll og bætir við að endingu: „Til að
ítreka hve hættulegt þetta sinnuleysi er má benda
á að það eru lífverur heimsins sem halda kerfum
jarðar gangandi og gera jörðina byggilega. Líf-
verur hafa þannig ákveðinn starfa innan bú svæðis
síns og í stærra samhengi innan vistkerfis. Veru-
leiki okkar er dapur þegar við berum saman nýja
spennandi fundi á tegundum og hins vegar fjölda-
útrýmingu lífverutegunda á heimsvísu sem er
tíu sinnum hraðari en eðlilegt getur talist og er
aðeins sambærilegt við mestu ógnaratburði jarð-
sögunnar.“
Púkalegar pöddur
og regnbogafiskar
Á hverju ári uppgötvast þúsundir nýrra lífvera eða tegundaafbrigða.
Flestar tegundirnar finnast í regnskógum, kóralrifum og hafdjúpum
jarðar. Hólmfríður Helga Sigurðardóttir skoðaði nokkrar furðuverur sem
fundust árið 2011 og ræddi við Guðmund Pál Ólafsson náttúrufræðing um
ástæðurnar fyrir því að stór hluti lífheims jarðarinnar er enn ókannaður.
LITRÍKUR Þessi fiskur af vara-
fiskaætt fannst við eyjuna Sao Tomé í
Gíneuflóa á vesturströnd Afríku.
EYÐIMERKURSKJALDBAKA
Gopherus morafkai heitir þessi skjaldbökutegund
sem býr í eyðimörkum Mexíkó og Arizona.
FAGURLEGA MYNSTR-
AÐIR Þegar hafa 300
tegundir sæsnigla
verið skilgreindar í
heiminum. Talið er
að annar eins fjöldi
sé enn falinn í undir-
djúpunum.
ENGILL Á HAFSBOTNI
Nýtt afbrigði svo-
kallaðra engla-hákarla
fannst á 370 metra
dýpi við filippseysku
eyjuna Luzon.
BJALLA Ný afbrigði
af skordýrum finnast
á degi hverjum
einhvers staðar í
heiminum.
TÚTNAR ÚT
Hákarlategund sem
fannst við Luzon-
eyju á Filippseyjum.
Hákarlinn blæs
sjálfan sig upp til að
sýnast stærri þegar
hann er í hættu
staddur.
MYNDIR/CALIFORNIA ACADEMY OF SCIENCES