Fréttatíminn - 29.11.2013, Blaðsíða 60

60 heilsa Helgin 29. nóvember-1. desember 2013
 Heilsa Tengsl sTreiTu og HjarTa- og æðasjúkdóma
Hollari piparkökur
Loksins er hægt að gera piparkökur sem eru örlítið hollari en
samt mjög góðar. Það er notað síróp í uppskriftinni en það er
mikilvægt fyrir bragðið og svo að piparkökurnar haldi sínum
fallega lit.
Innihaldsefni
150 g smjör
100 ml létt síróp
200 ml (180 g) Sukrin
100 ml rjómi
500 ml (300 g) hveiti
100 ml (60g) FiberFin
(gefur meira af trefjum og
lægri sykurstuðul, má
skipta út fyrir hveiti)
1/2 tsk negull (duft)
1/2 tsk engifer
1/2 tsk pipar
2 tsk kanill
1 tsk lyftiduft
100 ml hveiti til að nota
þegar deigið er flatt út
Leiðbeiningar
Blandið sírópi, Sukrin og smjöri saman í potti. Hitið þar til Sukrinið er
bráðnað. Takið pottinn af hellunni og kælið blönduna örlítið. Hrærið
rjómanum út í. Blandið hveiti, FiberFin, kryddi og lyftidufti við og hrærið
vel. Breiðið yfir deigið og látið standa við stofuhita þar til þú ert tilbúinn að
gera piparkökurnar.Hnoðið deigið og fletjið út þannig að það sé um 3 mm
á þykkt. Mótið kökurnar.Bakið á ofnplötu með bökunarpappír í 8-10
mínútur við 175°C. Kælið kökurnar á grind.
Þegar piparkökurnar eru nýbakaðar eru þær aðeins mýkri en venjulegar
piparkökur. Ef þær eru geymdar í kökuboxi í nokkra daga þá verða þær
jafn stökkar og góðar og þær venjulegu.
sukrin.is
Fæðubótarefni úr macarót � 100% náttúruleg vara með lífræna vottun
Inniheldur hvorki soja (ísó�avóna), mulin hörfræ né hormóna
U
m
boðsaðili: Vistor hf.
Hefur góð áhrif á:
- Orku og úthald
- Beinþéttni
- Kynferðislega virkni
- Frjósemi og grundvallar-
heilbrigði
Revolution Macalibrium
Macarót fyrir karlmenn
www.facebook.Revolution-Macalibrium
www.vistor.is
®Revolution Macalibrium
Fæst í apótekum og Heilsuhúsinu
Fyrir konur eftir fertugt
og þær sem hafa einkenni
breytingarskeiðs
Fyrir konur eftir tíðahvörf
og konur eftir �mmtugt
Femmenessence vinnur
gegn hitakó�, svita og pirringi
Fæðubótarefni úr macarót � 100% náttúruleg vara með lífræna vottun
Inniheldur hvorki soja (ísó�avóna), mulin hörfræ né hormóna
www.facebook.com/Femmenessence.is
www.facebook.Revolution-Macalibrium
U
m
boðsaðili: Vistor hf.
Öflugt gegn
blöðrubólgu
ROSEBERRY
Virkar innan 24 tíma
2-3 töflur fyrir svefn
Fæst í apótekum, heilsubúðum og
í heilsuhillum stórmarkaðanna
www.gengurvel.is
e inkenni sem rekja má til streitu eru ein al-gengasta ástæða þess að fólk leitar læknis. Til þess að skilja eðli og umfang streitu þurfum
við að gera greinarmun á „streituvaldinum“ sem fær
líkama okkar til að bregðast við, og streituviðbrögð-
unum sem eru svar líkamans við hinu ytra áreiti.
Streituvaldurinn er oftast utanaðkomandi þáttur sem
getur komið okkur úr jafnvægi. Þetta getur verið bein
aðsteðjandi hætta eins og bíll sem nálgast á mikilli
ferð þegar við erum að fara yfir götu. Streituvaldurinn
getur líka verið allt annars eðlis, t.d. miklar annir
í vinnu, hjónabandsörðugleikar eða ástvinamissir.
Svörun líkamans eða streituviðbrögðin eru hins vegar
nokkuð svipuð, hver sem streituvaldurinn er.
Þegar streituvaldur setur okkur úr jafnvægi ræsast
ýmis varnarkerfi líkamans. Virkni „sympatiska“
hluta ósjálfráða taugakerfisins eykst og nýrnahetturn-
ar framleiða meira af adrenalíni og sterahormónum
(t.d. kortisól) sem leita út í blóðið. Við getum ímyndað
okkar aðstæður þar sem við mætum grimmu villidýri
á göngu okkar. Við þessar aðstæður eru streituvið-
brögð fullkomlega eðlileg og geta bjargað lífi okkar.
Villidýrið er streituvaldurinn, svar líkamans eru
streituviðbrögðin. Kortisól og adrenalín streyma út
í blóðið. Hjartsláttarhraði eykst og blóðþrýstingur
hækkar. Sykurmagn í blóði hækkar því við þurfum á
einfaldri orku eða eldsneyti að halda. Öndun verður
hraðari því vefir líkamans kalla á meira súrefni.
Vöðvaspenna eykst. Öll skilningarvit eru fullvirkjuð.
Við erum tilbúin til að flýja eða berjast til að bjarga lífi
okkar.
Af þessu er augljóst að streituviðbrögðin eru mikil-
vægur hluti varnarkerfis líkamans og gera okkur
kleift að bregðast við aðsteðjandi hættu. Við verðum
einbeitt, orkumikil og á varðbergi. Sömu líkamlegu
viðbrögð geta einnig verið hjálpleg við aðrar kringum-
stæður. Þau koma að gagni við krefjandi aðstæður
í vinnu þar sem leysa þarf erfið verkefni. Þau hjálpa
ræðumanninum í pontunni, leikaranum á sviðinu,
lækninum í skurðaðgerðinni, og íþróttamanninum á
hlaupabrautinni.
Hins vegar kemur oft að tímapunkti þar sem
streituviðbrögðin verða svo mikil eða langdregin
að þau fara að hafa skaðleg áhrif á heilsu okkar. Við
þessar kringumstæður getur streitan dregið úr virkni
okkar og valdið vanlíðan. Lífsgæði versna og hættan
eykst á ýmsum sjúkdómum svo sem hjarta-og æða-
sjúkdómum.
Hvernig upplifum við streitu?
Hvað á fólk við þegar það telur sig þjást af streitu?
Stundum kvörtum við yfir sjálfum streituvaldinum.
Við tölum um persónuleg áföll, fjármálaerfiðleika, erf-
iðleika í hjónabandi eða slæmt vinnuumhverfi. Mikil-
vægt er að átta sig á því að streituvaldar sem eru í eðli
sínu jákvæðir geta einnig valdið streituviðbrögðum.
Kannski ertu að skipuleggja fermingarveislu eða stór-
afmæli. Kannski ertu að fara í sjónvarpsviðtal vegna
áfanga sem þú hefur náð. Kannski ertu að taka þátt í
íþróttakeppni, skákmóti, bridds eða golfmóti. Þetta
eru væntanlega hlutir sem þú hefur ánægju af en sú
staðreynd að um mót eða formlega keppni er að ræða
leiðir oft til streituviðbragða. Þannig geturðu upplifað
streitueinkenni eins og einbeitingarörðugleika, svita-
myndun, hraðan hjartslátt og svefnörðugleika.
Stundum tengjum við hins vegar kvartanir okkar
alls ekki við streitu. Í staðinn kvörtum við um líkam-
leg einkenni eins og hjartsláttartruflanir, kviðverki,
ógleði, niðurgang eða öndunarörðugleika. Sumir
kvarta um kvíðatilfinningu og svefntruflanir.
Það er gagnlegt að gera greinarmun á bráðum og
langvinnum streituvöldum. Dæmi um bráða streitu-
valda eru náttúruhamfarir eins og jarðskjálftar og
snjóflóð, skyndilegur ástvinamissir, brottrekstur úr
vinnu eða skyndileg fjárhagsleg áföll. Dæmi um lang-
vinna streituvalda eru mikið vinnuálag, óhamingja í
hjónabandi og langvinnir fjárhagserfiðleikar.
Viðbrögð okkar við mismunandi streituvöldum
eru sannarlega mismunandi og einstaklingsbundin.
Þannig erum við misvel í stakk búin til að takast á við
streituvaldinn. Þetta veltur á einstaklingnum sjálfum,
persónugerð hans, lífsstíl og umhverfisþáttum. Ein-
staklingur sem hefur sterk fjölskyldu- eða vinatengsl
getur átt auðveldara með að takast á við streituvalda
en einstaklingur sem er félagslega einangraður.
Axel F. Sigurðsson
ritstjorn@frettatiminn.is
Axel F. Sigurðsson hjartalæknir heldur úti síðunni mat-
araedi.is þar sem hann miðlar fróðleik um mataræði,
heilbrigðan lífsstíl, sjúkdóma og forvarnir.
Streita setur varnarkerfi
líkamans úr jafnvægi
Margar rannsóknir benda til þess að tilfinningaleg streita geti aukið líkurnar á hjarta-og æðasjúk-
dómum. Langvinn streita hækkar oft blóðþrýsting og hefur neikvæð áhrif á blóðfitu. Streita ýtir
undir æðasamdrátt, hvetur til bólgusvörunar í æðakerfinu, eykur blóðsegamyndun og hættuna á
hjartaáföllum og skyndidauða.
Mikilvægt er að átta sig á því að streituvaldar sem eru í eðli
sínu jákvæðir geta einnig valdið streituviðbrögðum. Kannski
ertu að skipuleggja fermingarveislu eða stórafmæli – eða
bara undirbúa komu jólanna.