Læknablaðið - 01.07.1925, Blaðsíða 12

94
LÆKN ABLAÐIÐ
drykkjarvatni, sem þeir taki úr pollum og rásum, en kvenfólk sýkist
þar frekar vegna nánari samlDÚöar viö hundana innandyra, í tjöldum og
kofum, líkt og J. Jónassen lýsir því hér á landi.
Maladie des mains salles (Devé), Óþrifaveiki (G. Claessen), Filth-
Disease, svo hefir sullaveikin veriö nefnd, og eru nöfnin nærri lagi, en
þaö fyrsta er réttnefni.
Frá upphafi hefir því verið veitt eftirtekt, að sullaveikin er sjaldgæf-
ari í sjóþorpum en til sveita (J. Finsen), og þó hefir hundum þar veitt
eins létt að komast í sullæti og á sveitabæjum (að undanskildum þeim
hræum sem sveitahundar stöku sinnum komast í), því þar er og var
fé einnig slátrað á hverju hausti, og ekki farið varlegar með sollin inn-
ýfli, og eru hundar þar ekki síður innandyra en á sveitabæjum, og hafa
jafn náin afskifti af kyrnum, ílátum og fólki, og jafnan hefir þrifnaö-
urinn veriö talinn heldur lakari í sjávarþorpum eu til sveita. Vatnsbólum
þar er líka hættara við að mengast svo að hætta stafi af, en rennandi
bæjarlækjum, svo að væri boðleiðin svona beint frá hundi til manns, þá
ætti sulfaveikin að vera alt aö því jafn algeng viö sjó og í sveit, sér í
lagi þegar þess er gætt, aö i margmenni hefir serhver lnmdur mök viö
tiltölulega fleira fólk. Þetta bendir á, að einhver lykkja, sem ekki hefir
verið veitt eftirtekt, sé á leiðinni.
Þessu næst er þaö aö athuga, að skýringar J. Finsens, J. Jónassens (og
Devé) á því merkilega fyrirbrigði, að konur veikjast tiðar en karlar, eru
allskostar ófullnægjandi, og skýra heldur ekki hvernig á því stendur,
að mest ber á þessum mun á vissu aldursskeiði.
Fyrst er nú þaö, að hundar leggja sjaldan af sér saurindi sín innan-
húss (myndu sennilega ekki verða langlífir, ef þeir legðu þaö í vana
sinn), svo að meiri bein hætta er af saur þeirra utanhúss en innan, og
þeim því hættara, sem aðallega stunda útiverk, — en það eru karlmenn.
Og þó það hendi, að bandormsliöir detti frá hundi innandyra (án þes's
saur fylgi) (Krabbe, Jónassen), þá er það á b y g g i 1 e g t, að þaö
eru ekki liðir af tænia ech., heldur af tænia marginata eða af
tænia coenurus, o g k e m u r þ v í s u 11 a v e i k i i m ö n n u m e k k i
n e i 11 v i ð. T. ech. er ekki meira en 4—6 mm. á lengd og hefir aöset-
ur sitt efst uppi i mjógirni, 10—12 cm. frá magaopi, og liðurinn sem
losnar er 2—3 mm., svo að ekki kemur til mála, að hann komist alla leið
niður þarma og út um anus án þess að leysast sundur og blandast saurn-
um, aftur á móti getur t. marg. orðið 3 metrar á lengd (og t. coenurus
ca. 50 cm.), og nær því oft alla leið frá upphafi sínu í mjógirninu og
niður undir anus, og er þá eölilegt að hundarnir losi sig við lið og lið
i senn (líkt og stundum er um bandormaveika menn), en það kemur, scm
sagt, sullaveiki í mönnum ekkert við.
En þó nú svo væri, að hættan stafaði mest af dvöl hundanna innan-
bæjar, vegna þess að þeir nudduðu sér (og tæniueggjunum) utan i kyrn-
ur og ílát og menguðu vatniö með því að lepja úr vatnsfötum, sleiktu
aska og skálar, þá væri hættan lík fyrir karla og konur, þvi að hvoru-
tve8'&ja nota ílátin, eta matinn og drekka vatniö. Auk þess eru hundar
einatt karlmönnum fylgispakari utan húss og innan en kvenfólki. En sér-
staklega ætti ])á smábörnum að vera hætt, sem veltast i gólfinu, leika
við hundana og kjassa þá og enga hugmynd hafa um hreinlæti. Smá-