Bændablaðið - 21.02.2013, Blaðsíða 20

20 Bændablaðið | Fimmtudagur 21. febrúar 2013
Landsvirkjun vígði þann 14.
febrúar sínar fyrstu vindmyllur
til að framleiða rafmagn. Þar er
um að ræða tvær vindmyllur af
E44 gerð frá þýska fyrirtækinu
Enercon. Þær eru staðsettar á
svokölluðu Hafi skammt ofan við
Búrfellsvirkjun í Þjórsá.
Fyrsta stóra vindmyllan hér á
landi sem framleiddi rafmagn og var
tengd dreifikerfi Landsnets var þó
vindrafstöð Haraldar Magnússonar í
Belgsholti, sem gangsett var sumar-
ið 2011. Hún var sænsk af gerðinni
Hannevind og stórskemmdist í
hvassviðri þann 29. nóvember sama
ár. Haraldur hefur unnið að endurgerð
þessarar vindmyllu og gert á henni
margvíslegar endurbætur. Ætlunin
var að reyna að koma henni upp
í nóvemberlok en sú áætlun brást
vegna veikinda. „Nú vonast ég til
að koma henni upp í mars,“ sagði
Haraldur í samtali við Bændablaðið
í síðustu viku. Allan kostnað, þar
á meðal kostnað við endursmíði
vindmyllunnar, hefur Haraldur greitt
úr eigin vasa. Segir hann kostnaðinn
nú samsvara verði á gróðri dráttarvél.
Um 2.000 ára saga
Vindmyllur eiga sér langa sögu og
eru fyrstu vindmyllurnar raktar til
gríska verkfræðingsins Herons frá
Alexandríu á fyrstu öld eftir Krist.
Þar var um að ræða vindmyllu sem
notuð var til að knýja bullustrokk
sem dældi lofti í pípuorgel.
Skoti hannaði fyrstu vindmylluna
sem framleiddi rafmagn
Fyrsta vindmyllan til að framleiða
rafmagn var hönnuð af skoska
rafmagnsfræðingnum James Blyth
árið 1887. Hún var með lóðréttum
öxli og lágréttu vindmylluhjóli sem
fangaði vindinn í eins konar skóflur.
Var hún staðsett við sumarhús hans
í Marykirk í Skotlandi. Hann þróaði
síðan endurbætta vindmyllu af sömu
gerð sem var notuð sem varaaflsstöð
fyrir Montrose-geðveikrahælið
í Hillside fyrir norðan Montrose
í Skotlandi í um 30 ára skeið.
Þrátt fyrir þetta frumkvæði James
Blyth þótti notkun vindorku til að
framleiða rafmagn óhagkvæm og
voru ekki fleiri vindtúrbínur byggðar
á Bretlandseyjum fyrr en árið 1951,
64 árum eftir að Blyth smíðaði sína
vindmyllu. Fyrirtækið John Brown
Engineering í Glasgow smíðaði
frumgerð þeirrar vindmyllu og var
hún sett sett upp á Costa Head á
Orkneyjum. Þetta fyrirtæki varð síðan
hluti af John Brown & Company, sem
smíðaði mörg heimsfræg skip á borð
við stolt breska herskipaflotans HMS
Hood, farþegaskipin Queen Mary,
Queen Elizabeth 1 og 2 og fleiri. John
Brown Engineering hefur undanfarin
ár m.a. smíðað stórar gastúrbínur í
samstarfi við General Electric.
Fyrsta sjálfvirka
rafmagnsvindmyllan
Fyrsta sjálfvirka vindmyllan í
heiminum til að framleiða rafmagn
var vindmylla Charles Francis Brush
í Ohio í Bandaríkjunum. Mylluna
reisti hann á búgarði sínum sem
var 10 mílur frá miðbæ Cleveland á
árunum 1887-1888, tæpu ári á eftir
James Blyth.
Þetta var firnamikið mannvirki
með lóðréttu spaðahjóli sem var
sautján metrar í þvermál. Sneri
það dínamónum sem framleiddi
rafmagnið fimmtíu snúninga í
hverjum hring sem spaðahjólið
snerist. Var rafmagninu síðan
hlaðið inn á tólf batterí sem hvert
var með 34 sellum. Vindmylla þessi
gat framleitt tólf kílówött. Turn
vindmyllunnar var með gríðarmiklu
stéli sem hafði þann tilgang að snúa
spaðahjólinu alltaf á móti vindi.
Þessi vindmylla framleiddi
rafmagn fyrir eiganda sinn í um 20 ár
og var þetta jafnframt fyrsta heimilið
í Cleveland sem fékk rafmagn.
Til margvíslegra nota
Vindmyllur hafa verið nýttar til
ýmissa verka í gegnum tíðina,
m.a. til að dæla vatni eins og gert
var í Hollandi og til að mala korn.
Vindknúnar kornmyllur voru
algengar um alla Evrópu og eina
kornmyllan hér á landi sem varð-
veist hefur er vindmyllan í Vigur við
Ísafjarðardjúp. Talið er að Daníel
Hjaltason gullsmiður hafi reist myll-
una um 1860 en hún hefur síðar verið
stækkuð og endurbætt. Síðast mun
hafa verið malað korn í henni árið
1915. Þessi vindmylla hefur verið í
vörslu Þjóðminjasafnsins frá 1992.
/HKr.
Orkumál
Fyrstu vindmyllur Landsvirkjunar formlega afhentar og gangsettar með aðstoð ráðherra um síma frá Þýskalandi:
Saga vindmylla spannar nærri 2000 ár en þær hafa
aðeins verið notaðar til raforkuframleiðslu í 126 ár
– Vindmyllan í Belgsholti væntanlega gangsett að nýju eftir gagngerar endurbætur og endursmíði í mars
Vindmylla gríska verkfræðingsins Herons frá Alexandríu frá því á fyrstu
öld eftir Krist var notuð til að knýja bullustrokk sem blés lofti í pípuorgel.
Haraldur Magnússon í Belgsholti við vindmyllu sína þegar hún var gangsett
sumarið 2011. Þetta er fyrsta stóra vindmyllan á Íslandi sem tengd var við
dreifikerfi Landsnets. Mynd /HKr.
Fyrsta vindmyllan til að framleiða rafmagn var hönnuð af skoska rafmagns-
fræðingnum James Blyth árið 1887. Hún var með lágréttu skófluhjóli og var
staðsett við sumarhús hans í Marykirk í Skotlandi.
Fyrsta sjálfvirka vindmyllan í heiminum til að framleiða rafmagn var vindmylla
sem Charles Francis Brush reisti í Ohio í Bandaríkjunum á árunum 1887-88,
tæpu ári á eftir James Blyth.
Dæmigerð evrópsk kornmylla.