Læknablaðið - 01.12.1969, Síða 18

202
LÆKNABLAÐIÐ
3, 4, 27, 30. Án efa hefur þessi kenning mótað hugsanagang þeirra
lækna, sem unnu við sjúkrabeðinn.
Þegar Osler hélt Lumleian-fyrirlestra sína um hjartakveisu árið
1910, skilgreindi hann sjúkdóminn þannig: „A disease, charac-
terized by paroxysmal attacks of pain, pectoral or extrapectoral,
associated with changes hi tlie arterial walls, organic or functional.
-— —- — The problem before us is tlie anginal paroxysm in all its
grades, from tlie trifling sense of substernal distress to the vas-
cular ictus by Iwhich a man is felled as with a club“.26
Osler varpar fram þeiri spurningu, livort tíðni hjartakveisu sé
að aukast. Hann segir sjúkdóminn vera sjaldséðan á spítölum; í
Bretlandi megi húast við að sjá eitt til tvö tilfelli á stórum almenn-
um spítaladeildum, en mun fleiri austan hafs, einkum utan spítala;
þar geti læknar, sem hafa mikinn sjúklingafjölda, séð 10—15 til-
felli árlega, einkum þeir, sem hafa praxis aurea. 1 Bretlandi var
hlutfallið milli kvenna og karla 1:1.8. Sjálfur hafði Osler séð 268
sjúklinga með hjartakveisu. Ilann minnist ekki á dánartölu, en
krul'ningar voru 17, allar á karlmönnum, átta undir fertugsaldri,
og höfðu fjórir þeirra sárasótt (syphilis). Af þessum 17 höfðu 13
þrengsli í kransæðum, ýmist vegna bólgu (syphilis) eða vegna
kölkunar. Gagnstætt því, sem regius kollega hans í Cambridge
kenndi,31 var Osler nú kominn á þá skoðun, að vefrænar breyt-
ingar í kransæðum gætu valdið hjartakveisu, og að hinni sömu
niðurstöðu komst Mackenzie nokkru seinna.21 Báðir álitu þeir,
að menn lifðu ekki af hráða stíflu í stórri kransæð, og hvorugur
þeirra greindi kransæðastíflu ante mortem, heldur hjartakveisu
hina meiri.5, G, 21, 26, 31
Þvi er haldið fram, að árið 1878 liafi austurrískur læknir,
Aílam Hammer, orðið fyrstur manna til þess að greina kransiæða-
stíl'lu klínískt.25, 40 Er fróðlegt að lesa rökstuðningHammer’sfyrir
greiningunni.15 Sjúklingurinn var 34 ára gamall karhnaður, sem
hafði þjáðst af liðagikt í eitt ár, en ekld fundið fyrir einkennum
frá hjarta. Hann varð snögglega lostinn, hjartsláttur varð mjög
hægur og öðru hverju óreglulegur, en hvorki var verkur né mæði.
Sjúklingurinn dó röskum sólarhring eftir, að þessi einkenni hófust.
Við krufningu sáust miklar hólgubreytingar á ósæðarlokum, og
þaðan lá hlóðsegi út í hægri kransæð og stíflaði hana. Fyrir neðan
stífluna var vöðvinn „blass, mit einem kaum merklichen Schimm-
er ins braungelbliche“.
Arið 1896 gerðu tveir læknar, Parkes Weber og George Dock,
sér grein fyrir því, hvor i sinu lagi, að hjartakveisa gat verið und-