Læknablaðið - 01.07.1978, Blaðsíða 24

120
LÆKNABLAÐIÐ
því, að lyfjameðferð sé breytt að nauð-
synjalausu. Hins vegar verði að nota þau,
ef lyfjameðferð mistekst til þess að hægt
sé að halda viðeigandi meðferð áfram.
Varðandi lengd dvalar á sjúkrahúsi, þá
hafa þeir Eddison og Farmer13 sýnt fram á,
að stutt sjúkrahúsvist veldur ekki aukinni
smithættu frá sjúklingum að lokinni út-
skrift. Bates og Stead0 hafa einnig sannað,
að þessir sjúklingar hætta fljótlega að
smita eftir að lyfjagjöf er hafin og Reich-
man og MacDonald33 telja að venjulega
stafi engin smithætta frá sjúklingum eftir
2ja vikna meðferð. Bandarísk heilbrigðis-
yfirvöld eru á sömu skoðun. (Tuberculosis
Programs 1972).38 WHO expert committee
on Tuberculosis40 vekur athygli á úreltri,
langvarandi berklahælismeðferð hjá sum-
um þróuðum þjóðum og ráðleggur heil-
brigðisyfirvöldum þessara landa að athuga,
hvernig á því standi að enn sé haldið í
gamaldags hælismeðferð þrátt fyrir
„dramatískar“ framfarir í lyfjameðferð
undanfarin 20 ár. Nefndin leggur áherslu
á, að það sé á ábyrgð heilbrigðisyfirvalda
að finna hæfileg störf fyrir berklalækna.
Gunnels et al2122 báru saman tvo hópa
sjúklinga, sem útskrifaðir voru eftir mán-
aðar meðferð á sjúkrahúsi. Þau fundu eng-
an mun á smithættu frá þeim, sem voru
með jákvæðar ræktanir, höfðu sýrufasta
stafi í hráka eða voru með neikvæðar rækt-
anir. Ég tel þó rétt að leggja inn þá sjúk-
linga, sem hafa sýrufasta stafi í hráka og
að sjálfsögðu þá sjúklinga, sem sjúkdómur-
inn hefur valdið verulegum veikindum.
Flesta sjúklinga er hægt að útskrifa innan
mánaðar. Fullyrða má, að hægt sé að
lækna alla berklaveiki, ef eftirfarandi skil-
yrði eru uppfyllt:
1. Sjúklingurinn þarf að þola lyfin og taka
þau samkvæmt fyrirmælum læknis.
2. Læknir þarf að skammta lyfin rétt.
3. Berklasýklar þurfa að vera næmir fyrir
þeim lyfjum, sem gefin eru.
4. Sjúklingur má ekki vera dauðvona þeg-
ar meðferð er hafin.
Ef þessum skilyrðum er fullnægt taldi
Grzybowski,20 að meðferð mistækist hjá
0,8% og Stead og Jurgen37 fengu sömu
tölu. Algengustu ástæður fyrir misheppn-
aðri meðferð eru ónóg lyfjagjöf af hendi
læknis eða skortur á samvinnu sjúklings.
Hann tekur ekki lyfin og oft er um að ræða
alcoholismus chronicus. Þá getur misheppn-
uð meðferð stafað af ónæmi berklasýkla
eða aukaverkunum lyfja. Lyfjameðferð
misheppnaðist hjá Edsal og Collins14 í 3,4%
tilfella, hjá Stead og Jurgens37 í 7% og hjá
Bailey4 í New Orleans í 3,9%, en sjúkling-
ar þessara þriggja höfunda voru allir með
lungnaberkla. Þessi sjúklingahópur er ekki
sambærilegur við sjúklingahópa þessara
höfunda. Sjúklingafjöldi er miklu minni,
auk þess sem hér eru margir með berkla í
öðrum líffærum en lungum og oft er erfitt
að dæma um árangur meðferðar af þeim
sökum. Þó má fullyrða, að aðeins einn
sjúklingur hafi fengið ónóga meðferð frá
byrjun. Hann lá á öðru sjúkrahúsi og fékk
í 8 mánuði aðeins 300 mg af EMB, auk
300 mg af INH. Þessi sjúklingur hafði
spondylitis tuberculosa. Þess var vandlega
gætt, ef grunur var um ónæmi berklasýkla
fyrir SM og INH vegna fyrri lyfjagjafa, að
gefa a.m.k. 2 lyf, sem sjúklingur hafði ör-
ugglega ekki fengið áður og var þeirri
lyfjagjöf haldið áfram þar til næmispróf
hafði borist. Þess var og gætt að hafa með-
ferð ekki fastskorðaða heldur reynt að
haga henni eftir ástandi sjúklings. Til
dæmis var þeim sjúklingum, sem ósam-
vinnuþýðir reyndust oft haldið lengur á
sjúkrahúsinu, nokkrir sendir til framhalds-
meðferðar að Reykjalundi og stundum var
bætt við RMP. Oftast var þarna um að
ræða einhvers konar félagsleg vandamál
og/eða alcoholismus chronicus. Ég tel mig
hafa ástæðu til að ætla, að allir sjúklingar
hafi í raun og veru tekið lyfin og það sé
aðal skýringin á þessum góða árangri. Að
mínu mati þá eru sjúklingar hér samvinnu-
þýðir og taka lyfin af meiri samviskusemi
en annars staðar tíðkast. Nokkru kann hér
um að ráða landlægur ótti við berklaveiki
og kann að vera, að sá ótti hafi stundum
verið notaður til þess að sannfæra sjúklinga
um nauðsyn lyfjatöku. Það kom oft fyrir,
að sjúklingar höfðu e.t.v. lítinn áhuga fyrir
eigin velferð, en þeir vildu fyrir alla muni
ekki smita nokkurn annan einstakling.
Sjúklingar voru fáir og læknar, er stund-
uðu þá, voru einnig fáir, þannig að reynt