Læknablaðið - 01.07.1978, Síða 43

LÆKNABLAÐIÐ
125
Hörður Alfreðsson
SKURÐAÐGERÐIR Á INNRI HÁLSSLAGÆÐ
INNGANGUR
Árið 1954 urðu þeir Eastcott, Pickering
og Rob3 fyrstir til að lýsa heppnaðri skurð-
aðgerð á innri hálsslagæð (a. carotis in-
terna) hjá sjúklingi, sem hafði einkenni
skyndislags (TIA, transient ischemic at-
tack) og skyndiblindu (amaurosis fugax).
Síðan hafa skurðaðgerðir á hálsslagæðum
orðið viðurkennd aðgerð til varnar gegn
slagi (stroke) hjá vissum hópi sjúklinga
með sjúklegar breytingar í hálsslagæðum,
aðallega innri hálsslagæð. Fjölmargar
skýrslur hafa sýnt fram á ágæti skurðað-
gerða til að koma í veg fyrir slag.0 8 Enn
er þó deilt nokkuð um val sjúklinga til
aðgerðar og tækni við aðgerð.
Hér á eftir verður gerð grein fyrir ár-
angri 43 skurðaðgerða á innri hálsslagæð,
sem greinarhöfundur gerði á árunum
1976—1977 við Brjóstholsskurðlækninga-
deild Háskólasjúkrahússins í Uppsölum og
árangur borinn saman við skýrslur ann-
arra. Helstu fylgikvillar aðgerða verða
ræddir og aðferðir til að koma í veg fyrir
þá.
EFNIVIÐUR OG AÐGERÐIR
Athugun þessi hófst í ársbyrjun 1976.
Auk þeirra athugana, sem hér verður gerð
grein fyrir, voru sálfræðileg próf lögð fyrir
sjúklingana fyrir og eftir aðgerð. Niður-
stöður þeirrar rannsóknar verða þirtar síð-
ar á öðrum vettvangi. Þá er ætlunin, að
þessum sjúklingahópi verði fylgt eftir á
næstu árum til að reyna að meta langtíma-
árangur.
Á árunum 1976 og 1977 gerði höfundur
43 skurðaðgerðir á innri hálsslagæð á jafn-
mörgum sjúklingum. Flokkun eftir ein-
kennum fyrir aðgerð má sjá í töflu 1. Allir
sjúklingarnir voru skoðaðir af taugalækni
fyrir aðgerð og aðgerð ákveðin af tauga-
lækni og skurðlækni sameiginlega. Sjúk-
lingarnir voru á aldrinum 34—78 ára með
meðalaldur 60,9 ár, 16 konur og 27 karlar.
Tuttugu og ein aðgerð var gerð á hægri og
22 á vinstri innri hálsslagæð. Háþrýsting
höfðu 27 sjúklingar, en blóðþrýstingur var
talinn hækkaður, ef systoliskur þrýstingur
var hærri en 150 mmHg eða diastóliskur
var yfir 95 mmHg, og hjá þeim, sem voru
á lyfjameðferð vegna háþrýstings. Sjö sjúk-
lingar höfðu sykursýki, 31 sjúklingur
reykti sígarettur. Blóðþynningarmeðferð
(coumarin eða warfarin) fyrir aðgerð
höfðu 36 sjúklingar, en tveir tóku acetyl-
salicylsýru til segavarna. Æðamyndir voru
teknar af öllum fyrir aðgerð.
TABLE I
Classification of symptoms before operation.
TIA (transient ischemic attack) 19
TIA-IR (incomplete recovery) 8
Amauros.is fugax 5
TIA + amaurosis fugax 5
TIA-IR + amaurosis fugax 2
Diffuse symptoms. Stenosis of one ICA,
occlusion of ICA on the other side and
stenosis of bot.h vertebral arteries 2
Annoying bruit 2
Total 43
Allar aðgerðir voru gerðar í svæfingu
og með barkaslöngu (tiomebumalnatrium,
phenoperidin, pancuron bromid., NL,0,0.,.
Öndunarvél Engström 2000).
Aðgerðirnar voru gerðar gegnum skurð,
sem fylgdi fremri rönd höfuðvendis (m.
sternocleidomastoideus). Áður en æða-
klemma var sett á nokkra æð, voru gefnar
5000 alþjóðlegar einingar af heparíni í æð.
Einnig var gefin lausn með dextran 70
(Macrodex), samanlagt 500 ml, meðan á
aðgerð stóð og fyrstu tímana eftir aðgerð.
Blóðþrýstingur var mældur í samhálsslag-
æð (a.carotis communis) og innri hálsslag-
æð fyrir og eftir innanhreinsun (endar-
terectomi) á æðinni, auk þess sem bak-
þrýstingur var mældur í innri hálsslagæð