Læknablaðið - 01.07.1978, Qupperneq 85

LÆKNABLAÐIÐ
155
allra mest vélritað, og loks þarf að vera sjúkra-
þjálfari með viðeigandi aðstöðu.
I C-flokki verður aðstaðan eflaust með ýms-
um hætti eftir staðháttum. Hér á ég við
stöðvar, eins og þær munu sennilega flestar
verða úti á landsbyggðinni, og á ég þá við
staði eins og Stykkishólm, Patreksfjörð, Siglu-
fjörð og Egilsstaði, þar sem tengsl verða við
lítil sjúkrahús. Og hins vegar staði eins og
Borgarnes, Dalvík, Höfn og fleiri, þar sem
engin sjúkrahús eru til staðar. Á þessum stöð-
um verður aðstaða til rannsókna og aðgerða
mun takmarkaðri en á HS í B-fiokki. Og þær
hafa þann annmarka í samanburði við stöðv-
arnar á Reykjavíkursvæðinu og á Akureyri, að
mikið meira átak verður að senda sjúklinga í
allar meiri háttar rannsóknir vegna fjarlægðar.
Þá er komið að stöðvunum í D-flokki. Sam-
kvæmt lögum um heilbrigðisþjónustu verður
verulegur fjöldi stöðva fyrir svæði með í kring-
um eða innan við 1.000 ibúa. Ég verð að segja
eins og er, að þegar íbúar eru komnir nokkuð
undir 1.000 fæ ég ekki séð, hvernig hægt verð-
ur að halda uppi vel útbúinni stöð með lækni,
hjúkrunarkonu, meinatækni og ritara (og jafn-
vel ljósmóður), en allt þetta fólk virðist eiga
að vera á HS sem lágmark og tæpast hægt að
halda uppi eðlilegri þjónustu án þess. Við skul-
um leiða hjá okkur fjármálin og alla hag-
kvæmni, það er tabu. En hræddur er ég um,
að þetta verði framkvæmdarlega ómögulegt.
Þar á ég við, að viðkomandi starfskraftar
munu ekki fást til þessara starfa og ég held
að það hljóti að verða verulegur starfsleiði, þar
sem svo margt fólk á að snúast í kringum svo
fáa. Ég tel því að rekstur þessara stöðva muni
reynast mjög erfiður og þeim muni því mörg-
um í reynd verða þjónað frá stærri nágranna-
stöðvum, eða að hér verði hreinlega um lækn-
issetur að ræða með „gamla laginu“.
Ég vona að þessar hugleiðingar um HS gefi
nokkuð góða hugmynd um útbúnað þeirra og
þjónustumöguleika.
En hver verður þá þáttur hins almenna
læknis við heilsugæzluna og hversu langt mun
hann ná?
Ég tel að reynslan sanni, að flestir læknar
notfæri sér þá aðstöðu, sem fyrir hendi er,
nema þá undir mjög óeðlilegum kringumstæð-
um, eins og ríkt hafa i Reykjavík t.d. Hér á
ég við það, að með „demoraliserandi" greiðslu-
fyrirkomulagi hefur heimilisiæknum verið
markaður ákaflega þröngur bás. Greiðslur fyrir
læknisverk hafa fyrst og fremst verið í formi
ákveðinnar upphæðar per capita yfir árið, en
ekki fyrir unnin læknisverk. Þá hefur þeim
verið ætlað að annast það stóran hóp hverjum,
að það eitt út af fyrir sig hlýtur að hafa tak-
markað þjónustuna mjög. Af þessu hefur leitt,
að allt það sem verður flóknara, það sem krefst
yfirlegu eða aðgerða, hefur verið sent í hendur
sérfræðinganna og heimilislæknirinn því i
mörgum tilvikum orðið hreinn fyrirgreiðslu-
aðili. Þegar þessar óeðlilegu aðstæður eru ekki
fyrir hendi, tel ég að heimilislæknar hafi mjög
víkkað út starfssvið sitt og í því sambandi er
hægt að vitna bæði til þróunar hérlendis og
erlendis. Þar sem slík þróun hefur átt sér stað
hefur sérfræðileg læknisþjónusta farið inn á
þrengri svið en við þær aðstæður, sem ríkt
hafa í Reykjavík.
Ég vil nú lýsa nokkrum orðum hvernig mál-
in hafa þróazt hjá okkur á Húsavík ef það
mætti verða til þess að draga upp skýrari
mynd. Þróunin hefur orðið á þann veg, að
um algjöra „integratio" er að ræða á allri
læknisþjónustu í héraðinu. Orsakir þessa eru
annars vegar þær, að sjúkrahúsið var það vel
við vöxt að það rúmaði 6 móttökur (5 lækna-
móttökur + móttöku fyrir heilsuverndarstarf)
á sömu hæð og þjónustudeildir þess eru og því
hægur vandi að koma HS þar fyrir. Aðstaðan
bauð því upp á þetta skipulagsform. Og hins
vegar stefna þeirra sem málum réðu, að hrinda
Þvi í framkvæmd.
Þetta bauð strax upp á sameiginlegt upplýs-
ingakerfi, þ.e. sjúkraskrár eru hinar sömu fyrir
ferlivistarsjúklinga á HS og inniliggjandi sjúk-
linga á sjúkrahúsinu. Þetta atriði eitt hefur
sparað mikla skriffinnsku, sem ella hefði verið
óhjákvæmileg.
Við höfum tamið okkur að líta læknisþjón-
ustuna í héraðinu sem eina heild og reynt að
breikka þjónustuna með sameiginlegu átaki en
ekki skipað mönnum á ákveðna bása, með
heimilislækningar sér, heilsuverndarstörf sér
og sjúkrahúslækningar sér. I því augnamiði að
breikka þjónustuna höfum við orðið að afla
okkur sérmenntunar á ýmsum sviðum. Þannig
hefur einn læknanna starfað i tvö ár á röntgen-
deild, annar jafnlengi í svæfingum og gjör-
gæzlu. Þá hefur einn læknanna starfað á
bamadeild um stundar sakir. Yfirlæknir
sjúkrahússins hefur alla tíð haft sérmenntun
sem skurðlæknir. Núverandi yfirlæknir hefur
langan tíma að baki á því sviði og hefur auk
þess starfað í nokkur ár í héraði og því ó-
feiminn við „general praxis" og hefur því
gengið inn í vaktir i héraðinu.
Það er því ljóst að við erum ekki „hreinir"
heimiiislæknar og heldur ekki sérfræðingar.
Starfsþjálfunin hefur verið sniðin eftir aðstæð-
um. Þjónustan yrði mun þrengri ef við stöð-
ina væru eingöngu sérfræðingar í heimilislækn-
ingum, sem allir væru steyptir í sama mót eftir
kröfum stórborgasamfélaga. Og ennþá hefur
starfsemi sjúkrahússins ekki vaxið svo, að það
beri sérfræðinga í röntgenlækningum, svæfing-
um eða lyflækningum.
Ég vil nú lýsa viðbrögðum okkar við nokkr-
um sjúkratilfellum til að draga upp gleggri
myndir af starfinu hjá okkur.
Ef til okkar kemur sjúklingur með hjarta-
kveisu skoðum við hann og rannsökum sjálfir.
Við getum þá án tafar tekið ekg, röntgenmynd
cor. og pulm. blóðstatus, transaminasa og þvag-
skoðun. Við túlkum niðurstöðurnar sjálfir og
stjórnum meðferð. Ef um harða anginu eða
infarctus myocardii er að ræða leggjum við
sjúklinginn inn á sjúkrahúsið og meðhöndlum