Læknablaðið - 01.07.1978, Qupperneq 93

LÆKNABLAÐIÐ
161
Það liggur í hlutarins eðli, að skurðlækn-
ingar fara fyrst og fremst fram á sjúkrahúsum
og þarf ríka ástæðu til þess að breyta frá því.
Um þjónustu slysaskurðlækna á heilsugæzlu-
stöðvum á Reykjavíkursvæðinu vildi ég segja
þetta: Áverkameðferð hefur í meginatriðum
farið fram á einum stað, þ.e. Borgarspítalanum,
nú um all langt skeið. Að visu hefur þröngt og
óhentugt húsnæði nokkuð háð þeirri starfsemi.
Ég fullyrði þó, að í meginatriðum hefur þjón-
ustan verið góð, ekki sízt ef miðað er við hlið-
stæða þjónustu á erlendum spitölum, er ég hef
kynnzt eða haft spurnir af.
Risin er nú af grunni við Borgarspítalann
viðbygging, sem hýsa á þessa starfsemi og þeg-
ar hús þetta verður tekið í notkun, sem von-
andi verður innan tíðar, verður þar nægjanlegt
rými og góð aðstaða til þess að veita alla bráða
slysaþjónustu göngudeildarsjúklingum um
langa framtíð, svo og veita frumaðhlynningu
þeim, er innlagnar þarfnast vegna slysa.
Haft hefur verið á orði, að heilsugæzlustöðv-
ar á Reykjavíkursvæðinu ættu að sinna svo-
kölluðum minni slysum, Mér sýnast þar vera
á ferðinni vægast sagt hæpnar hugmyndir.
Ein helzta ástæða til slikrar breytni á að
vera húsnæðisvandræði núverandi Slysadeildar
Borgarspítalans og örtröð af þeim sökum.
Telja má þó nær fullvíst, að hið nýja Slysa-
deildarhúsnæði verði komið í gagnið löngu áð-
ur en heilsugæzlustöðvar hafa náð útbreiðslu
á Reykjavíkursvæðinu. Þessi rök fyrir dreif-
ingu sjúklinga til heilsugæzlustöðva eru þvi
haldlaus.
Nefnt hefur verið einnig, að þægilegra sé
fyrir sjúkling með minni háttar áverka, að fara
á næstu heilsugæzlustöð, heldur en alla leið á
Borgarspítalann. Ég held að næsta litlu máli
skipti, hvort farið er nokkuð hundruð metrum
lengra eða skemmra, er flytja þarf meiddan
mann til meðferðar.
Loks hefur verið talið áverkameðferð á
heilsugæzlustöðvum til ágætis, að þar þurfi
sjúklingar minna að bíða en á Slysadeild Borg-
arspítalans. Ósýnt er, að þetta verði svo í raun,
þar eð biðtími, sem þegar er hóflegur á Slysa-
deildinni, myndi væntanlega styttast verulega,
eftir að aðskildir hafa verið þar endurkomu-
sjúklingar og nýlega slasaðir eða meiddir.
Hins vegar er ekki víst, að læknar og annað
starfslið væri fyrirvaralaust tiltækt á heilsu-
gæzlustöðvum, þegar slasaðan mann bæri þar
að garði, nema því aðeins, að sérstöku starfs-
liði væri ætlað að vera viðbúið á hverri heilsu-
gæzlustöð að taka á móti slösuðu fólki. Slíkt
myndi þó verða næsta dýrt, enda mun slíkt
fyrirkomulag ekki hafa hvarflað að neinum
ábyrgum aðila.
Enn er þess að geta, að enginn hefur, svo ég
viti, skýrgreint hugtakið minni háttar slys.
Mér dettur í hug, að þar sé t.d. átt við skurð-
áverka ýmis konar, tognun í liðum og sum
brot, svo sem úlnliðsbrot, svo nokkuð sé nefnt.
Einfalt kann að virðast að meðhöndla þessa
áverka, en ekki er það alltaf eins auðvelt og 1
fyrstu sýnist.
Þannig getur t.d. þurft tvo aðstoðarmenn
við að sauma lítið sár á andliti á órólegu barni,
ef það á að ganga greiðlega og vera vel gert.
Nokkurn tækjakost þarf einnig við meðferð á
sáráverkum, svo og sótthreinsunaraðstöðu. Við
meðferð á brotum þarf yfirleitt góða deyfing-
artækni og ennfremur krefst slík meðferð að-
stöðu til röntgenmyndatöku. Almennt mun
vera talið, að dreifing röntgentækja umfram
þörf, út fyrir sérstakar röntgendeildir, sé ó-
heppileg frá geislavarnasjónarmiði. Naumast
er heldur hægt að líta framhjá hinum aukna
kostnaði í fjárfestingu og rekstri, sem dreifing
á tækjum og starfsliði hefur í för með sér.
Ef röntgentæki verða ekki til staðar í heilsu-
gæzlustöðinni, þýddi það, að heilsugæzlulæknir
þyrfti að senda sjúkl. í myndatöku á röntgen-
deild fyrir meðferð á broti og síðan til eftirlits
eftir að brotið hefur verið sett og enn ef
frekar lagfæringa reynist þörf. Slíkt yrði aug-
ljóslega ekki neinum aðila til hagræðis.
Greining og ákvarðanataka um meðferð á
svokölluðum minni háttar brotum og lið-
áverkum, krefst oft á tíðum verulegrar
reynslu. Þess er ekki að vænta, að heilsu-
gæzlulæknar hafi yfirleitt þá reynslu til að
bera.
Framhaldsmeðferð og eftirlit á beinbrotum
krefst einnig verulegrar reynslu læknisins, ef
svo á að tiltakast, sem bezt verður á kosið.
Mat á endurhæfingarþörf eftir áverka er einn-
ig verulegt reynsluatriði.
Ef heilsugæzlulæknar hafa sérstakan áhuga
á því, gæti ég hins vegar hugsað mér, að minni
háttar umplástranir færu fram á heilsugæzlu-
stöðvunum og jafnvel að læknar saumuðu þar
minni háttar sár, svo fremi það ylli ekki
truflun á starfi stöðvanna a.ö.I.
Fremur virðist mér þó koma til greina, að
einföld eftirmeðferð áverka fari fram á heilsu-
gæzlustöðvum, svo sem saumataka úr sárum
og jafnvel umbúðaskiptingar. Til þeirra hluta
þarf lítinn útbúnað, sérstaklega til saumatöku,
en tvennt mælir þó gegn þvi að framhaldsmeð-
ferð færist í verulegum mæli til heilsugæzlu-
stöðvanna. Annað er, að til þess að geta metið
þróunina, þarf maður að þekkja frumáverkann
og meðferð hans. I öðru lagi yrði að bóka sjúkl.
inn á tveimur stöðum, vegna sama áverkans,
annars vegar þar sem frummeðferðin færi fram
og hins vegar þar sem eftirmeðferðin ætti sér
stað. Hætt er við, að þetta leiddi annað hvort
til ófullnægjandi upplýsingamiðlunar eða til
óhóflegrar skriffinnsku, þar sem senda þyrfti
einhvers konar læknabréf með hverjum sjúkl.,
sem e.t.v. myndi fara á heilsugæzlustöð til
eftirmeðferðar. Einnig yrðu með þessu móti
sköpuð vandkvæði í útgáfu vottorða, t.d. í
bótamálum ýmis konar.
Loks má nefna, að ábyrgðaraðild yrði ærið
óljós, ef illa til tækist um áverkameðferðina.
Ég tel þannig, að stefna beri að því, að
áverkasjúklingar verði meðhöndlaðir á einum
stað og stuðla beri að því, að byggja upp eina
miðstöð fyrir áverkameðferð í Reykjavík, þar
sem fram fari bæði frummeðferð, og, í flestum