Dagblaðið Vísir - DV - 16.02.2007, Qupperneq 13

DV Fréttir föstudagur 16. febrúar 2007 13
Þrælabúðir
barna
Ríkisstjórnin hefur ákveðið að skipa rannsókn-
arnefnd sem hefur það hlutverk að kanna aðbún-
að barna á barnaheimilum sem rekin voru á
árum áður. Samkvæmt frétt Fréttablaðsins á
laugardaginn eru meðal þeirra heimila stúlkna-
heimilið Bjarg, Unglingaheimili ríkisins, Kumb-
aravogur, Silungapollur og Breiðavík.
„Ég þekkti ekkert annað en að
vera á barnaheimili á æskuárum
mínum,“ segir Elvar Jakobsson,
tæplega fimmtugur maður, sem
búsettur er í Þýskalandi. „Ég er
næstyngstur sex systkina og vegna
veikinda minna í bernsku og mik-
ils vinnuálags á foreldrum mínum
var mér komið fyrir á vöggustofu
og barnaheimilum. Þegar ég var
ellefu ára kom ég að Kumbaravogi,
sem átti eftir að verða heimili mitt
næstu fimm árin.“
Forstöðumenn Kumbaravogs
voru hjónin Hanna Guðrún Hall-
dórsdóttir og Kristján Friðbergs-
son. Þar segist Elvar hvorki hafa
fengið ástúð né blíðu, en verið not-
aður til vinnu eins og önnur börn á
heimilinu.
„Þetta voru þrælabúðir barna,“
segir hann með mikilli áherslu.
Sagan hefur legið á honum eins og
mara í áratugi og hann tekur sér
nokkra daga til að undirbúa þetta
viðtal.
„Við vorum tólf eða fjórtán
börn á bænum þegar ég dvaldi
þar og vorum öll látin vinna hörð-
um höndum. Þarna var hænsna-
bú með yfir þúsund hænum og ég
gleymi aldrei þegar við vorum að
moka skítinn úr hænsnahúsinu
með skóflum þar til við fengum
blöðrur á hendurnar. Frá Kumb-
aravogi var mikil „útgerð“, þaðan
voru seldir kjúklingar og egg og
það var í verkahring okkar barn-
anna að hlaða eggjunum upp og
sjá um þetta bölvaða hænsnahús,
svo ég taki vægt til orða,“ segir
hann og hlær lítillega. „Almáttug-
ur, hvað ég hataði þetta hænsna-
bú! Ef við vorum dugleg fengum
við ís að launum.“
Í grænmetisgarðinum frá
morgni til kvölds
Auk vinnunnar við hænsna-
húsið segist Elvar hafa verið látinn
stjórna stórri kartöfluvél og negla
tjörupappa á þök, ellefu ára að
aldri.
„Annars lágum við mest á fjór-
um fótum á Kumbaravogi. Við vor-
um að taka upp gulrætur, gulrófur
og kartöflur frá morgni til kvölds
og látin bera níðþunga kartöflu-
pokana í kartöflugeymsluna. Við
vorum líka látin festa þakplötur,
ellefu, tólf ára börnin og þau einu
sem ég veit til að hafi sloppið við
þrældóminn voru þrjú systkini
sem komu um það leyti sem ég
var að fara af Kumbaravogi. Sum
barnanna voru í eftirlæti hjá hjón-
unum... Sá yngsti sem var með
mér í þessari þrælkunarvinnu
var Einar heitinn Agnarsson, sem
var níu ára þá.... Við vorum lát-
in negla tjörupappa á húsþök,
hreinsa timbur, grafa skurði og
bera sérstakt efni á timbur svo ég
nefni þér dæmi. Og ekki nóg með
það, heldur var sett upp pokaverk-
smiðja þarna og við börnin vorum
látin sauma heyábreiður og ann-
að. Við sátum við risasaumavél-
ar sem fæst okkar réðu við, enda
saumaði ég í gegnum fingurinn á
mér. Ef það er ekki barnaþrælkun
að láta börn koma beint úr skóla
til að setjast við vinnuvélar, þá veit
ég ekki hvað barnaþrælkun er. Hér
í Þýskalandi, þar sem ég hef búið
í áratugi, væru forstöðumenn slíks
heimilis löngu komnir á bak við lás
og slá. Það var komið fram við okk-
ur eins og vinnudýr og sem dæmi
þá fengum við aldrei að koma inn í
húsið nema bakdyramegin.“
Hann segist aldrei hafa fundið
fyrir hlýju eða alúð af hálfu hjón-
anna. Eina manneskjan sem hann
hafi tengst sterkum böndum hafi
verið jafnaldra hans, stúlka úr
Reykjavík sem hann kallar fóst-
ursystur sína. Hún er sú eina sem
hann heldur sambandi við af
Kumbaravogsbörnunum.
„Ég man aldrei eftir að nokkur
hafi sýnt mér ástúð á æskuárum
mínum,“ segir Elvar og þagnar. „Og
þó. Ég man þegar ég var nokkra
daga í Reykjavík hjá mömmu
minni þegar ég var að fermast að
þá fékk ég nokkra hlýju frá henni.“
Hann segist oft hafa reynt að
strjúka ásamt öðrum börnum. En
annaðhvort náðust þau eða hann
sneri til baka að eigin ósk.
„Ég átti nefnilega hest þarna,“
segir hann til útskýringar. „Það
eina sem ég gat sýnt blíðu voru
dýrin. Ég elskaði að vera innan um
dýr, tók að mér veika fugla og hlúði
að þeim. Eini tíminn sem gafst þó
til þess að sinna hugðarefnunum
var á laugardögum, því þetta var
aðventistaheimili þar sem laugar-
dagurinn var hvíldardagur.“
Langaði til himinsins, til
Guðs...
Herbergjum deildu börnin ým-
ist tvö eða þrjú saman. Að sögn
Elvars voru herbergin þrifaleg og
þótt honum hafi ekki þótt matur-
inn góður, var nóg af honum.
„Það sem mér fannst best voru
stappaðar gulrætur, rófur og kart-
öflur í smjöri,“ segir hann hlæjandi.
Framhald á
næstu opnu
AnnA Kristine
blaðamaður skrifar: annakristine@dv.is
elvar Jakobsson „Ég er búinn að grafa
minningarnar svo djúpt að ég held að
enginn nái þeim úr þessu. Ég veit ekki
hvort það sé hægt að hjálpa mér lengur.“