Læknablaðið - 15.04.1983, Blaðsíða 9

LÆKNABLADIÐ
101
Digitalis í sermi hafði verið mælt einu sinni
eða oftar hjá 15 sjúklingum (62 %), hjartalínu-
rit var tekið að nýju hjá 18 (75 %) og 12 (50%)
eru röntgenmyndaðir til að fylgjast með
árangri af meðferð. Hjá fremur (12.5 %) var
ekki að sjá í sjúkraskrá að nokkur þessara
rannsókna hafi verið framkvæmd eftir að
meðferð hófst en hjá átta (33 %) höfðu allar
verið gerðar.
UMRÆÐA
Rannsókn pessari, sem er lýsandi og afturvirk,
er ætlað að gefa sem gleggsta mynd af notkun
hjartaglykósíða í afmörkuðu læknishéraði á
íslandi. Ekki var ráðist í framvirka rannsókn
vegna fárra nýrra sjúklinga á ári. Líklegt má
telja að allir sjúklingar á digitalis á heilsu-
gæslusvæðinu hafi náðst vegna sérstakrar
skráningar heilsugæslustöðvarinnar. Jafnframt
kom fram að lyfjaverslunin á Egilsstöðum
hafði á árinu 1980 ekki fengið inn lyfseðla á
digitalis nema útgefna af Egilsstaðalæknum
(5). Fjarlægð til annarra lyfjaverslana er mikil
og ólíklegt að sjúklingar sæki lyf út fyrir
héraðið svo nokkru nemi. Brottfall úr rann-
sókninni er því sennilega mjög lítið.
Alls eru 0.85 % íbúanna meðhöndlaðir með
digitalis. Er petta mun minni notkun en ádur
hefur verid lýst frá Svípjód og fleiri löndum. í
dreifbýli Jámtlands léns í Svípjóð notuðu 3 %
íbúanna digitalis 1973 (6) og í Tierp héraði í
Svípjóð 6.7 % digitalis 1977 (7). Upplýsingar
um sölu á digitalis í Svípjóð benda til pess að
ekki hafi dregið úr notkun par frá 1977 til 1980
(8).
Algengasta sjúkdómsgreiningin fyrir með-
ferð í pessari rannsókn er hjartabilun, 16
sjúklingar (67 %) fá pá greiningu eina sér eða
ásamt öðru. Ber pessu vel saman við niðurstöð-
ur annarra. Pedoe (9) kannaði 2000 sjúklinga á
digitalismeðferð hjá heimilislæknum í Bret-
landi og athugaði ástæður meðferðar. Hann
fann 31 % með greininguna Iangvinn hjarta-
bilun, 13 % vinstri hjartabilun, 15 % hjartslátt-
aróregla, 10% blóðpurrðarsjúkdómar hjarta
(ischemia), 4 % hjartalokugallar og 7 % ann-
að. Engin skýring fannst k 20 % tilfellanna.
Fleiri kannanir gefa svipaðar niðurstöður (10,
11). Ekki fékkst viðhlítandi skýring í sjúkra-
skrá fyrir digitalisnotkun hjá premur (12.5 %)
sjúklinganna á Egilsstöðum.
Ekki er getið um nein eitureinkenni hjá
sjúklingunum, en möguleikar á að mæla magn
lyfsins í sermi hafa gert stýringu á meðferð
auðveldari. Sú mæling hefur pó bara verið
gerð hjá 15 sjúklingum (62%). Boman (12)
fann eitureinkenni hjá'5 % sjúklinga á digitalis-
meðferð, sem valdir voru af handahófi. Á
sjúkrahúsum er tíðni eitureinkenna vegna
digitalis hins vegar mun hærri eða 19-29 % og
dánartíðni aukin 10-50% ef eitureinkenni eru
til staðar (13, 14).
Á árinu 1980 seldi lyfjaverslunin á
Egilsstöðum 1504 mg af digoxini (5). Petta
samsvarar 5.9 DDD/1000 íbúa/dag (DDD 0.25
mg/dag). Samkvæmt sjúkraskrám ætti notkun
pessara 24 sjúklinga að vera um 1700 mg árið
1980 (6.6 DDD/1000 íbúa/dag) og ber pessum
tölum pví ekki alveg saman. Rannsókn pessi
skýrir ekki pennan mun sem gæti ef til vill
legið í a) slakri meðferðarheldni (compliance)
sjúklinganna, b) lyfið sé keypt utan héraðsins,
c) kaup sjúklinganna fara ekki saman tímalega
við birgðatalningu lyfsölunnar, d) aðrar ástæð-
ur. Þessi munur getur einnig að einhverju leyti
skýrt pað að engin eitureinkenni koma fram,
p.e. sjúklingur tekur lyfið í minni skömmt-
um en ávísað var, par eð hann sjálfur verður
var við aukaverkanir af lyfinu.
Ýmsir hafa reynt að meta meðferðarheldni
sjúklinga til dæmis með mælingum á digitalis í
sermi, töflutalningu og viðtölum. Johnson og
McDevitt fundu of lélega meðferðarheldni hjá
46 % sjúklinga á digitalismeðferð hjá heimilis-
læknum (15). Liverpool Therapeutics Group
fann að um 40 % sjúklinga voru með of lág
digitalis gildi í sermi, prátt fyrir rétta ávísaða
skammta (16) og Bergman o.fl. fundu að 62 %
sjúklinga voru með of lág gildi og 3 % með of
há gildi í héraði einu í Svípjóð (6). Þekkt er pó,
að fleira en léleg meðferðarheldni getur haft
parna áhrif, t.d. sýklalyfjameðferð (17), mis-
munandi sýrustig í maga, sýrubindandi lyf (18),
líkamleg áreynsla (19) og fleira. Að auki má
Table IV. The use of selected cardiovascular drugs
in the Egilsstadir health district compared with the
total use in lceland and Sweden (DDD/1000 inh/-
day, year 1980).
Drug Egilsstadir Iceland Sweden
Digoxin . 5.89 8.50 30.2
Digitoxin . 0 0.23 2.6
Chlorthiazid . 4.99 6.43 0.08
Bendroflumethiazid ... . 30.22 36.31 23.07
Furosemid . 10.46 11.06 30.73
Beta-blocking agents . . 40.16 23.82 35.02