Læknablaðið - 15.04.1983, Blaðsíða 19

LÆKNABLADID 69,109-110,1983
109
Einar Thoroddsen, Magnus jannert
SÓNSKÖNNUN Á KINN- OG ENNISHOLUM
INNGANGUR
Hljóð heyrist frá 20-20.000 Hz.
Menn fóru að velta fyrir sér notagildi þeirra
þegar Titanic sökk árið 1912. Tilraunir með
úthljóð til þess að finna kafbáta voru gerðar í
fyrri heimsstyrjöldinni og upp úr því hófust
bergmálsdýptarmælingar, en eins og kunnugt
er urðu mestar framfarir á þessu sviði í seinni
heimsstyrjöldinni.
Fyrstu læknisfræðilegar tilraunir hófust
1947 og síðan hefur sónskönnun (þ.e. úthljóðs-
greiningu) fleygt mjög fram. Sónskönnun hef-
ur verið notuð við rannsóknir á hjarta og við
þunganir og hún hefur rutt sér til rúms á
síðustu 20 árum, við rannsóknir á tauga- og
kviðarholssjúkdómum. Þegar í upphafi gerðu
menn sér grein fyrir að hægt var að nota þessa
tækni við greiningu á sjúkdómum í afholum
nefs.
Með greinarkorni þessu er ætlunin að
kynna þessa rannsóknaraðferð.
TÆKNI OG TÆKNIBÚNAÐUR
Á mynd 1 er sýnt eitt af þeim tækjum, sem er á
markaðnum. Það er sveiflusjá með tölvuminni.
Fótstig getur fryst myndina á skerminum og
dýptinni má breyta frá 4-14 cm. Tíðni hljóð-
gjafans er 2,25 MHz. Þetta tæki, sem hér er
sýnt, er framleitt fyrir greiningu á sinusum.
Við rannsóknir af þessu tagi er notuð
bergmálgreining með tíðnum yfir 1 MHz.
Hljóðið endurvarpast, þar sem vefurinn, sem
það fer í gegnum endar og gefur annað
hljóðviðnám (acoustic impedance). Þá sést hið
endurvarpaða hljóð í sveiflusjánni (oscillosco-
pe). Dæmi um slíkt má finna á myndum 2-5.
KOSTIR OG GALLAR
Sónskönnun gerir oft kleift að greina á milli
lofts og vökva í sinusum. Væg þykknun á
slímhúð sést stundum á röntgenmyndum, en
Almánna sjukhuset, Malmö. Barst ritstjórn 10/09/1982.
Sampykkt til birtingar í breyttu formi 16/10/1982. Send í
prentsmiðju 19/10/82.
vafasamt er hvort slík þykknun skiptir nokkru
máli fyrir sjúklinginn. Þegar röntgen sýnir
allþykkan sínus getur sónskönnun oft greint
milli vökvamikils slímhúðarþykknis og cystu.
Cysta í kinnholu gefur oft tvöfalt bergmál
sakir tveggja veggja, sem hljóðið þarf að fara í
gegnum. Ef vökvi er milli systu og afturveggs
holunnar, kemur fyrra bergmálið frá afturvegg
cystu og hitt frá aftari kinnholuveggnum.
jákvæð niðurstaða getur verið fölsk vegna
tannróta eða jafnvel kinnbogans (arcus zygo-
maticus). Þykkir veggir í ennisholum geta
valdið erfiðleikum við sónnskönnun eins og
Mynd 1. Sónskanni
Mynd 3. Vökvabord í sinus maxiliaris